Mehmet Akif ve Necip Fâzıl şiiri merkezinde edebiyat ve Düşüncede nehir metaforu

Türk Şiirinin ve düşüncesinin önemli ismi Mehmet Akif Ersoy, şiirinde nehirmetaforunu kullanır. Metafor, bu kullanımda nehrin zaman içindeki akışıyla be- şeriyetin tarih içindeki seyri arasında bir teşbih aracıdır. O beşeriyeti hızla akıpgiden bir nehre benzetmiştir. Bu teşbihte milletler bu nehre bağlanan ırmaklar,fertler ise ırmaklardaki katrelerdir. Nehir metaforu benzer bir şekilde Necip Fazılın şiirinde de karşımıza çıkar. İki şair metaforun bu kullanım şeklini KlasikTürk Şiiri geleneğinden tevarüs etmemişlerdir. Zira Klasik Türk Şiirinde Farsçaaslı cûy kelimesiyle karşımıza çıkan nehir, daha çok âşığın sevgilisi ardındanakıttığı gözyaşlarının ifadesidir. Nehir metaforu Mevlânâ, Yahya Kemal gibi diğerşairlerin şiirlerinde de yer alır. Yine Hz. Muhammed için naat kaleme alan Almanşairi Goethe, Peygamberi bir nehre benzetmiştir. Bununla birlikte metafor sade- ce şiirin konusu olmamış, daha önce felsefî düşüncede, mistik düşünce biçimlerinde ve beşerî hareketlilikleri anlamaya yönelik sosyal tahlil çabalarında birçokdisiplinin kullandığı bir anlatım aracı olagelmiştir.

The river metaphor in the literature and thought with a special emphasis on the poetry of Mehmet Akif and Necip Fazıl

Mehmet Akif Ersoy, one of the leading figures of Turkish poetry and thought,used the river metaphor in his one poem. The metaphor in this context, is a means of comparison between the flow of river in time and the course of human- kind in history. He likens humankind to a fast-flowing river. In this analogy whilenations are brooks which join this main river, individuals are drops of these brooks. We also meet the river metaphor in the poem of Necip Fazıl. Neither ofthem inherited this usage of metaphor from the tradition of Classical TurkishPoetry. For the word river, expressed in Classical Turkish poetry by the word ofPersian origin jûy , in general refers to the tears shed by a lover after his beloved one. We also meet the river metaphor in the poems of Rûmî, Yahya Kemaland some other poets. Also german poet Goethe, in his praise written for Mohammed (Phub) likens prophet to a river. However this metaphor has been not only a subject of poetry only but also employed earlier by philosophical thought,mystical thought as well as by social analyses which try to understand humanacts. In short, the metaphor has been used by many disciplines as a means ofexpression.

PDF

___

» Bâkî Dîvânı (Tenkitli Basım), Haz: Dr. Sabahattin Küçük, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1994.
» Beyatlı Yahya Kemal, Eski Şiirin Rüzgarıyla , İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul, 1962.
» Cevizci Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü , Paradigma, İstanbul Ekim 2002.
» Çalışkan Adem; Fuzûlînin Su Kasidesi ve Şerhi, DİB Yay., Ankara 1999.
» Davutoğlu Ahmet, Stratejik Derinlik: Türkiyenin Uluslararası Konumu , Küre Yay., Altıncı Basım, İstanbul 2001.
» Erdem Hüsameddin, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Hü-er Yay., 5. Baskı, Konya 2010.
» Ernst von Aster, İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Tarihi, İm Yay., İstanbul 1999.
» Ersoy Mehmet Âkif, Safahat, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2011.
» Ersoy Mehmet Âkif, Safahat, Haz: Ömer Rıza Doğrul, İnkılâb Kitabevi, İstanbul 1943.
» Ersoy Mehmet Âkif, Safahat Üçüncü Kitap: Hakkın Sesleri, Haz: Fâzıl Gökçek, Dergah Yay., İstanbul 2007.
» Fatih Divanı ve Şerhi, Haz: Muhammed Nur Doğan, Yelkenli Yayınevi, İstanbul 2006.
» Fuzûlî Divanı; Haz: Prof. Dr. Kenan Akyüz, Süheyl Beken, Doç. Dr. Sedit Yüksel, Dr. Müjgan Cunbur, Akçağ Yay., Ankara 1990.
» Goethe Johann Wolfgang von, Doğu-Batı Divanı, Tercüme Yorum ve Açıklamalar: Senâil Özkan, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2009.
» Harmancı Mehmet, İslâm Felsefesinde Metaforik Üslûp , Hece Yay., Ankara 2012.
» Kahraman Ali, Goethenin Mahomets Gesang Şiiri: Türkçe Çevirileri Üzerine , Diyanet İlmî Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) -Özel Sayı-, Ankara 2000.
» Kısakürek Necip Fâzıl, Çile , Büyük Doğu Yayınları, 58. Basım, İstanbul, Ekim 2005.
» Kısakürek Necip Fâzıl, Çile , Bedir Yayınevi, 1962.
» Kolcu Ali İhsan, Goethenin Muhammedin Şarkısı Adlı Şiirinin En Eski Türkçe Tercümesi, Akademik Araştırmalar, nr. 1, Erzurum 1996, s. 99-104.
» Mevlânâ, Rubâiler (Seçme), haz: Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1945.
» Nesîmî Divanı, Haz: Hüseyin Ayan, Akçağ Yayınları, Ankara 1990.
» Okay M. Orhan, Düzdağ M. Ertuğrul, DİA, Mehmed Âkif Ersoy, XXVIII, Ankara 2003.
» Okay M. Orhan, DİA, Kısakürek, Necip Fâzıl, Ankara 2002.
» Ögke Ahmet, Mevlânânın Mesnevîsinde Har (Eşek) Metaforu , Tasavvuf: İlmî ve Araştırma Dergisi, yıl: 8 (2007), sayı: 18, s.19-41.
» Pala İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü , Kapı Yay, 14. Basım, İstanbul, Ekim 2005.
» Sarp Erk Ulaş, Felsefe Sözlüğü , Haz: A. Bâki Güçlü ve diğerleri, Ankara 2002.
» Schimmel Annemarie, İslamın Mistik Boyutları, Kabalcı Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul 2004.
» Şemseddin Sâmî, Kâmûs-ı Türkî, Dersaâdet 1317.
» Şeyh Gâlîb Dîvânı, Haz: Dr. Muhsin Kalkışım, Akçağ Yay., Ankara 1994.
» Şükûn Ziyâ, Farsça-Türkçe Lûgat Gencine-i Güftâr Ferheng-i Ziyâ , M.E.B. Yay., İstanbul 1996.
» Törenek Mehmet; Mâzî ile Âtî Arasında Bir Şâir, http://www.mehmetakifarastirmalari.com, 09.04.2012.
» Yitik Ali İhsan, Hint Dinleri, İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, İzmir 2005.