El Müeyyed'in İttihat ve Terakki'ye Cevabı Mısırlı Bir Gazetecinin Kanun-i Esasi, İdare-i Örfiye ve Hilafet ile İlgili Görüşleri

Kahire’de basılan el Müeyyed gazetesi 1909 tarihinde el Beyan adıyla ayrı bir broşür yayınladı. Bir tarafı Arapça bir tarafı Osmanlıca olarak basılan broşür İttihat ve Terakki yanlısı İstanbul basınının gazeteye yönelttiği bazı suçlamaları cevaplandırmak amacıyla kaleme alınmıştı ve suçlamaların niteliği nedeniyle gazete, Kanun-i Esasi, İdare-i Örfiye ve Osmanlı hilafetiyle ilgili görüşlerini özetle ve açıkça ilan etmek durumunda kalmıştı. El Müeyyed gazetesi Şeyh Ali Yusuf tarafından kurulmuştu ve onun çabalarıyla çıkarılmaktaydı. Broşürün altında da Ali Yusuf’un imzası vardı. Bu çalışma 1913’te ölen Ali Yusuf’un “el Beyan” başlıklı bu broşürünü hem Ali Yusuf’un biyografisini hem de el Müeyyed’in siyasi macerasını göz önünde tutarak incelemeyi amaçlamaktadır.El Beyan İttihat ve Terakki yönetimine keskin eleştiriler getirmektedir. Şeyh Ali Yusuf Kanun-i Esasi’ye sahip çıkmak ve propagandasını yapmakla birlikte 31 Mart Vakası sonrasındaki gelişmelere, geçici olması gereken İdare-i Örfiye’nin süreklileşmesine ve yönetimde ordunun ağırlığının gittikçe artmasına karşı çıkmaktadır. Ali Yusuf büyük oranda Abdurrahman el Kevakibi’nin Tebayi-il İstibdat adlı kitabından devşirerek geliştirdiği İdare-i Örfiye’yle ilgili eleştirilerinin bütün Mısırlıların bakışını yansıttığını iddia etmektedir. Çalışma istisnai özellikler taşıyan bir Mısır/Arap gazetesinin bakışını yansıtması bakımından Arapların 1908 Devrimi, Osmanlı hilafeti ve bağımsız bir Arap devletiyle ilgili görüşleri etrafında dönen tartışmalara Mısır cephesini de göz önünde bulunduran bir noktadan bir katkıda bulunmayı ummaktadır.

"Al Mu'ayyad" of Shaykh Ali Yusuf and Its Response to the Criticism of Turkish Newspapers-1909

This article interprets the booklet –el Beyan- which was published by an Egyptian newspaper in 1909, el Müeyyed, owned by Shaykh Ali Yusuf . The booklet covers the attitudes of the Shaykh Ali Yusuf towards Kanun-i Esasi, the reign of Union and Progress Party and the Ottoman / Arabian Chaliphate. Shaykh Ali Yusuf argues his thoughts against the claims of the newspapers which were in favour of the Union and Progress Party under three titles: “El Müeyyed and Kanun-i Esasi”, El Müeyyed and the Caliphate” and “El Müeyyed and İzzet Abid Pasha”. El Beyan features that Shaykh Ali Yusuf is in favor of Kanun-u Esasi however is not approving the military regime of the Union and Progress Party in the capital. The main theme of this article is to point out the importance of el Beyan as an example of Egyptian and Arabian nationalist thought about Second Constitution in the Ottoman Empire.

PDF

___

Ayalon, Ami, The Press in the Arab Middle East: A History, Oxford University Press, Oxford, 1995. “Egypt Quest for Cultural Orientation”, The Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies, Tel Aviv University, 1999
Baktıaya, Adil, “19.Yüzyıl Suriye’sinde ‘Nahda’yı Hazırlayan Sosyoekonomik Koşullar ve ‘Nahda’ İçinde Beliren Siyasi Eğilimler”, Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2002.
Badran, Margot Feminists, Islam and Nation : Gender and the Making of Modern Egypt. Ewing, NJ, USA: Princeton University Press, 1994.
Bearman, Perl, "Yūsuf, Alī (1863-1913)", Encyclopaedia of Islam, edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs, Brill, 2007, Brill Online, 11 February 2007, http://www.encislam.brill.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-8044
Gershoni, Israel, Egypt, Islam, and the Arabs : The Search for Egyptian Nationhood, 1900-1930, Cary, NC, USA: Oxford University Press, 1987.
Goldschmidt Jr, Arthur ,“Yusuf, Shaykh ‘Ali”, Biographical Dictionary of Modern Egypt, Lynne Rienner Publ., Bounder, 2000, s.230-231.
“The Egyptian Nationalist Party: 1892-1919”, Political and Social Change in Modern Egypt içinde, P.M. Holt (der.), Oxford University Press, Londra, 1968, s.308-333.
Hirszowicz, L.,“The Sultan and the Khedive, 1892-1908”, Middle Eastern Studies, Cilt 8, Sayı 3, Ekim 1972, s.287-311.
Hourani, Albert ,Arabic Thought In The Liberal Age: 1798-1939, Oxford University Press, London, 1962. [Türkçesi: Albert Hourani, Çağdaş Arap Düşüncesi, çev: Latif Boyacı-Hüseyin Yılmaz, İnsan Y., İstanbul, 1994.]
Jankowski, James,“Egypt and Early Arab Nationalism, 1908-1922”, ”, The Origins of Arab Nationalism içinde, ed. Rashid Khalidi, Lisa Anderson ve diğ., Columbia University Press, New York, 1991, s.243-270.
Jankowski, James,“Ottomanism and Arabism in Egypt, 1860-1914”, Muslim World, Cilt 70, Sayı 3-4, 1980, s.226-259.
Kelidar, Abbas,“The Political Pres in Egypt, 1882-1914”, Contemporary Egypt: through Egyptian Eyes (Essays in honour of Professor P.J. Vatikiotis) içinde, Charles Tripp (ed.), Routledge, London, 2001, s.1-21.
Kelidar, Abbas,“Shaykh ‘Ali Yusuf: Egyptian Journalist and Islamic Nationalist”, Intellectual Life in the Middle East, 1890-1939 içinde, Marwan R. Buheiry (der.), American University of Beirut, Beirut, 1981, s.10-21.
el Kevakibi, A.,El A’mal el Kâmila Lil Kevakibi, [Kevakibi’nin Toplu Eserleri] Muhammed Cemal el Tahhan (haz.), El Merkez Dirasât el Vehda el Arabiyya, Beyrut, 1995.
Al-Sayyid, Afaf Lutfi,Egypt and Cromer: a Study in Anglo-Egyptian Relations, Frederick A. Praeger, New York-Washington, 1969.
Sheehi, Stephen,“Arabic Literary-Scientific Journals: Precedence for Globalization and the Creation of Modernity”, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, DukeUniversity Press Vol. 25, No. 2, 2005, s.438-448.
Tauber, Elizier,The Emergence of The Arab Movements, Frank Cass, London, 1993.
Turan, N. Sinan,Hilafetin Tarihsel Gelişimi ve Kaldırılması, Altın Kitaplar, İstanbul, 2004
Yapp, M. E.,“[Review of] Amira Sonbol, The Last Khedive of Egypt: Memoirs of Abbas Hilmi II”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 62, No. 3. (1999), pp. 563-564.
Ziadeh, Farhat J.,“Equality (Kafā'ah) in the Muslim Law of Marriage”, The American Journal of Comparative Law, Cilt 6, Sayı. 4, Güz, 1957.