1908 Devrimi'nde Kamusal Alan ve Kitle Siyasetinde Dönüşüm

19. yüzyılda gündeme gelen modernleşme süreci Osmanlı İmparatorluğu’nda devletin gündelik hayata müdahalesinde bir artışa neden oldu. Kamusal alanını dönüşümü, sivil toplumun genişlemesi, kitle siyaseti ve toplumsal seferberlik siyasetin “yeni” biçimleri ile ilgili olarak önem kazanmaya başladı. 1908 Devrimi yeni siyaset biçimlerinde önemli bir kırılmaya işaret eder. Daha önceleri kitlelerin pasif katılımına dayan siyaset biçimleri yerini kalabalıkların doğrudan aktif katılımına dayalı biçimlere bıraktı. Bu tarihten itibaren kitlelerin gündelik meseleleri kamusal meseleler halini almaya ve genişleyen kamusal alanda ifadesini bulmaya başladı. Mitingler, kitlesel gösteriler, yürüyüşler, grevler, siyasi kampanyalar, “milli” bayramlar, seçimler, törenler siyasetin yeni araçları olarak yaygınlık kazandılar. 1908 Devrimi’nden sonra toplumsa derneklerin ve basının oynadığı rol ciddi bir şekilde arttı. Efkar-ı Umumiye artık eskisine oranla daha fazla önem arz etmeye başladı. 1908 Devrimi bir yüzyıldır sürmekte olan dönüşüm ve değişim sürecinde yeni bir merhaleye yol verdi. Devrim günleri olarak adlandırılabilecek ilk bir sene içinde siyasetin yeni türlerinin ardı ardına gündeme geldiği bir dönem yaşandı. Bu dönem diğer ülkelerde meydana gelen devrimlerle benzerlikler arz eden pratikleri Türk siyasal hayatına kazandırdı.

PDF

___

Birincil Kaynaklar I-) Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dahiliye Nezareti (BOA. DH.)
II-) Gazeteler: Tanin
Amaltheia
İttihat ve Terakki
Anadolu
Aks-ı Sada
İttihad
Serbesti
Millet
İkdam
Sabah
İkincil Kaynaklar Abbott, John. “The Village Goes Public: Peasants and Pres in Nineteenth-Century Altbayern,” Paradoxes of Civil Society, New Perspectives on Modern German and British History, Ed. Frank Trentmann New York: Berghahn Boks, 2000.
Alkan, Mehmet Ö. “Türkiye’de Seçimlerin Kısa Tarihi (1839-1999),” Görüş, 1999.
Anderson, Perry. Gramsci: Hegemonya, Doğu/Batı Sorunu ve Strateji, (İstanbul: Alan, 1988).
Calhoun, Craig. “Introduction: Habermas and the Public Sphere,” Habermas and the Public Sphere, Ed. Craig Calhoun. Cambridge: MIT, 1992.
Çetinkaya,. Y Doğan. 1908 Osmanlı Boykotu Bir Toplumsal Hareketin Analiz. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
Çetinkaya, Y. Doğan. “İstanbul’da 1908 Seçimleri,” Toplumsal Tarih, No. 89, Mayıs 2001.
Çetinkaya, Y. Doğan. “The ‘1910-1911 Muslim Protest:’ A Study on the Social Origins of a Popular Movement,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Budapest: Central European University, 2004.
Çetinkaya,Y. Doğan. “1908 Devrimi ve Meydan Adlarının Değişimi,” Toplumsal Tarih, No. 120, Aralık 2003.
Çetinkaya, Y. Doğan. “ ‘Doğu’ Toplumları Lafzı ve Sol,” Birgün, No. 169, 29 Eylül 2004, s. 12.
Çetinkaya, Y. Doğan. “Forum’da Kamusal Alan Tartışması: İki Tutum,” Birgün, No. 189, 19 Ekim 2004, Salı, s. 12;
Çetinkaya, Y. Doğan. “Kamusal Alan ve Toplumsal Mücadele,” Birgün, No.126, 17 Ağustos 2004, Salı, s. 12;
Deringil, Selim. The Well-Protected Domains. London: I.B. Tauris, 1998.
Eley, Geoff. “Nations, Publics, and Political Cultures: Placing Habermas in the Nineteenth Century,” Habermas and the Public Sphere. Ed. Craig Calhoun. Cambridge: MIT, 1992.
Emiroğlu, Kudret. Anadolu’da Devrim Günleri. Ankara: İmge Yayınları, 1999.
Femia, Joseph. “Civil Society and the Marxist Tradition,” Civil Society History and Possibilities, Ed. Sudipta Kaviraj and Sunil Khilnani. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
Fraser, Nancy. “Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy,” Habermas and the Public Sphere. Ed. Craig Calhoun. Cambridge: MIT, 1992.
Habermas, Jurgen. The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society, (Cambridge: MIT, 1989).
Habermas, Jürgen. “The Public Sphere,” Jürgen Habermas on Society and Politics A Reader, Ed. Steven Seidman. Boston: Beacon Press, 1999.
Heper, Metin. The State Tradition in Turkey. Beverly: Eothen Press, 1985.
Hill, Mike and Warren Montag, “Introduction: What Was, What Is, the Public Sphere? Post-Cold War Reflections,” Masses, Classes and the Public Sphere, Ed. Mike Hill and Warren Montag. London: Verso, 2000.
Hobsbawm, Eric. “Mass Producing Traditions: Europe 1870-1914,” The Invention of Tradition, Ed. Eric Hobsbawm and Terence Ranger. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
İslamoğlu, Huri and Çağlar Keyder, “Agenda for Ottoman History,” Review, Vol. I, No. 1, 1977;
İslamoğlu, Huri. “Property as a Contested Domain: A Reevaluation of the Ottoman Land Code of 1858,” New Perspectives on Property and Land in the Middle East, Ed. Roger Owen. Cambridge: Harvard University Press, 2002.
Karakışla, Yavuz Selim. “Osmanlı İmparatorluğu’nda 1908 Grevleri,” Toplum ve Bilim, No. 78, Sonbahar 1998.
Karateke, Hakan T. Padişahım Çok Yaşa! Osmanlı Devletinin Son Yüz Yılında Merasimler. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2004.
Kasaba, Reşat. “Economic Foundations of a Civil Society: Greeks in the Trade of Western Anatolia, 1840-1876,” Ottoman Greeks in the Age of Nationalism, Ed. Dimitri Gondicas and Charles Issawi, Princeton: The Darwin Press, 1999.
Landes, Joan B. Women and the Public Sphere in the Age of the French Revolution. Ithaca: Cornell University Press, 1993.
Mardin, Şerif. “Civil Society and Islam,” Civil Society, Theory, History, Comparison, Ed. John A. Hall. Cambridge: Polity Press, 1995.
Mardin, Şerif. “Power, Civil Society and Culture in the Ottoman Empire,” Comparative Studies in Society and History, No. 11, 1969.
Montag, Warren. “The Pressure of the Street: Habermas’ Fear of the Masses,” Masses, Classes and the Public Sphere, Ed. Mike Hill and Warren Montag. London: Verso, 2000.s. 133.
Mosse, George L. The Nationalization of the Masses. New York: Howard Fetting, 1975.
Negt, Oskar and Alexander Kluge, Public Sphere and Experience: Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1993.
Özbek, Nadir. “Defining the Public Sphere During the Late Ottoman Empire: War, Mass Mobilization and the Young Turk Regime (1908-1918),” Middle Eastern Studies, Vol. XLIII, No. 5, Eylül 2007.
Özbek, Nadir. “Philanthropic Activity, Ottoman Patriotism and the Hamidian Regime 1876-1909,” International Journal of Middle East Studies, Vol. XXXVII, No. 1, 2005.
Özbek, Nadir. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet, Siyaset, İktidar ve Meşruiyet 1876-1914. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
Özel, Oktay -Gökhan Çetinsaya, “Türkiye’de Osmanlı Tarihçiliğinin Son Çeyrek Yüzyılı: Bir Bilanço Denemesi,” Toplum ve Bilim, No. 91, Kış 2001-2003, ss. 8-38.
Ryan, Mary P. “Gender and Public Acess: Women’s Politics in Nineteenth-Century America,” Habermas and the Public Sphere, Ed. Craig Calhoun. Cambridge: MIT, 1992.
Seçkin, Bilge. “Staging The Revolution: The Theatre of the Revolution in the Ottoman Empire 1908-1909,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi 2007.
Tokgöz, Ahmed İhsan. Matbuat Hatıralarım. İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.
Toprak, Zafer. “Hürriyet-Müsavat-Uhuvvet ‘Her Yerde Bir Politika Tufanı Var’” Manastır’da İlan-ı Hürriyet 1908-1909 Fotoğrajcı Manakis Biraderler, Yay. Haz. Roni Margulies. İstanbul: YKY, 1997.
Toprak, Zafer. 1908 Seçimleri ve Mebusan Hatıraları, Tarih ve Toplum Dergisinin Ücretsiz Eki, Ağustos 1988.
Trentmann, Frank. “Introduction: Paradoxes of Civil Society,” Paradoxes of Civil Society, New Perspectives on Modern German and British History, Ed. Frank Trentmann New York: Berghahn Boks, 2000.