Tüketicilerin Mobil Uygulamalara İlişkin Algılarının Teknoloji Kabul Modeli İle Değerlendirilmesi

Amaç – Küreselleşme ile birlikte teknolojik gelişmeler dünya geneline yayılmakta ve bu yenilikler farklı tüketici grupları tarafından kullanılmaya başlanmaktadır. Hızla gelişen ve farklılaşan uygulamalar insanların teknolojiye adaptasyonu sorununu gündeme getirmektedir. Konuyla ilgili literatürde çeşitli modeller geliştirilmektedir. Çalışmanın amacı Teknoloji Kabul Modeli çerçevesinde tüketicilerin mobil uygulamalara adaptasyonunun belirlenmesi ve teknoloji kabulüne etki eden faktörlerin saptanmasıdır. Yöntem – Bu amaç doğrultusunda teknoloji kabul modeli açıklanmış, konuyla ilgili tüketiciler üzerine 17 soruluk 5’li likert tipi bir anket uygulanmıştır. Araştırmaya 320 tüketici katılmıştır. Anket yöntemiyle toplanan veriler LISREL ve SPSS 18 programlarıyla analize tabi tutulmuş, yapısal eşitlik modeli yardımıyla açıklanmıştır. Çalışmada gizil değişkenler ve gizil değişkenlere ait gözlenen değişkenler arasındaki ilişkiler path diyagramı yardımıyla gösterilmiş, yapı güvenilirliği ve uyum ölçütleri verilmiştir. Ayrıca katılımcıların konuya ilişkin görüşleri ile demografik özelliklerinin karşılaştırılmasında ilişkisiz ölçümler için “t-testi” ve “Varyans (ANOVA) Analizinden” yararlanılmıştır. Bulgular – Araştırma sonucunda elde edilen veriler göre kullanım kolaylığıyla ile kullanım niyeti arasında önemli bir ilişki bulunmuş, eğlence ve mobil hizmetlerden edinilecek yararın da kullanım niyetini açıkladığı görülmüştür. Tartışma – Böylece tüketicilerin yeni gelişen uygulamalara adaptasyonunun sağlanması için kullanım kolaylığı, eğlence gibi faktörlerin önemi anlaşılmış ve sektör paydaşlarına konular hakkında bazı tavsiyelerde bulunulmuştur.

Evaluation of Consumers’ Perceptions About Mobile Applications According to The Technology Acceptance Model

Purpose – Along with globalisation, technological developments spread around the world, and these novelties begin to be used by different consumer groups. Rapidly developing and differentiating applications bring forward the question of people’s adaptation to technology. Various models are being developed in the literature relating to this subject matter. The purpose of the study is to determine consumers’ adaptation to mobile applications, and the factors which influence technology acceptance within the frame of the technology acceptance model. Design/methodology/approach – For this purpose, the technology acceptance model was explained, and a 5-point Likert-type questionnaire comprising 17 questions was administered to consumers. A total of 320 consumers participated in the research. The data collected with the questionnaire method was analysed with the LISREL and SPSS 18 software, and explained with the help of the structural equation model. In the study, latent variables and those variables that were observed to relate to latent variables were shown with the help of a path diagram, and construct reliability and fit criteria were given. Also, the “t-test” and “Variance ANOVA Analysis” were utilised for unrelated measurements in the comparison of the participants’ opinions about the subject matter and their demographic characteristics. Findings – The data obtained as a result of the research showed a significant relationship between ease of use and intention of use, and it was seen that the benefit to be obtained from entertainment and mobile services also explain the intention of use. Discussion – In this way, factors considered to be important for ensuring consumers’ adaptation to newly developing applications were determined and some recommendations were offered to sector stakeholders about certain issues.

PDF

___

Aktaş, S. (2007). Teknoloji kabul modeli ile muhasebecilerin bilgi teknolojisi kullanımına yönelik bir uygulama. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Gebze.
Abbas, H., Rouibah, K., Rouibah, S. (2011). Factors affecting camera mobile phone adoption before e-shopping ın the arab world. Technology in Society, (33), 271-283.
Ajzen, I. (1991). Theory of planned behavior, Organizational Behavior and Human Decision Processes, (50), 179-211.
Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behaviour, englewood cliffs, Prentice-Hall. Inc. New York.
Arı, E., Yılmaz, V., & Başkan, E. (2015). Seçmen oy verme davranışlarının betimlenmesi için bir yapısal eşitlik model önerisi: yalova ili mahalli idareler seçimi örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 7(3), 1-17.
Bamba, F., & Stuart, J, B. (2007). SMS Advertising, permission and the consumer: a study, Business Process Management Journal, 13(6), 815-829.
Bauer, H. H., Reichardt T., Barnes S. J., & Neumann M. M. (2005). Driving consumer acceptance of mobile marketing: a theoretical framework and emprical study, Journal of Electronic Commerce Research. 6(3), 181-192.
Benbasat, I., & Barki, H. (2007). Quo vadis, TAM? Journal Of The Association For Information Systems. 8 (4), 214.
Beyaznar, B. (2014). Mobil uygulamalarda insan kaynakları metrikleri tasarımı. T.C. Bahçeşehir Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi.
Cheong, J.H., & Park, M. (2005). Mobile ınternet acceptance in korea, Internet Research, 15(2), 125-140.
Curran, J., & Meuter, M. (2005). Self-Service Technology adoption: comparing three technologies, Journal of Services Marketing, 19(2), 103-113.
Çakır, A. (2014). Faktör Analizi, Yüksek Lisans Tezi, T.C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı İşletme Doktora Programı. İstanbul.
Çetinsöz, C. B. (2015). Yerli turistlerin e-satın alma eğilimlerinin teknoloji kabul modelinde analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 14(53), 242-258.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları, 3. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
Dabholkar, P., & Bagozzi, R. (2002). An attitudinal model of technology-based self-service: moderating effects of consumer traits and situational factors, Journal of the Academy of Marketing, 30(3), 184-201.
Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology, MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
Davis, F. D., Bagozzi, R. P. & Warshaw, P. R. (1989). User acceptance of computer technology: a comparison of two theoretical models, Management Science, 35(8), 982-1003.
Davis, F., Bagozzi, R., & Warshaw, P. (1992). Extrinsic and intrinsic motivation to use computers in the workplace, Journal of Applied Social Psychology, 22(14), 1111-1132.
Doğan, M., Şen, R., ve Yılmaz V. (2015). İnternet Bankacılığına İlişkin Davranışların Planlanmış Davranış Teorisi ve Teknoloji Kabul Modeli Kullanılarak Önerilen Bir Yapısal Eşitlik Modeliyle İncelenmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2). 1-22.
Erdem, H. K. (2011). Kurumsal Kaynak Planlama Sistemlerinin Kullanımında Etkili Olan Faktörlerin Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli İle İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eriş, E.D., Timurcanday Ö.T., & Süral, Ö.P. (2010). Bilişim teknolojilerinin kabulünde kişisel yenilikçilik, bilişim teknolojisi kaygısı ve özyeterlilik ile demografik değişkenlerin rolüne ilişkin yapısal modelleme. Çukurova Üniversitesi Bildiriler Kitabı, 773-777.
Erten, S. (2002). Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı öğretim metodu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 217-233
Fornel C., & Larcker D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 50.
Gong, W., & Li, Z. G. (2008). Mobile youth in china: a cultural perspective and marketing implications, International Journal of Electronic Business. 6(3), 261-281.
Gögüş, G. Ç. (2014). Teknoloji kabul modeli ve değiştirme maliyetinin müşteri sadakati üzerine etkileri: muhasebe yazılım programları üzerine bir çalışma. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. Gebze.
Guritno, S., ve Siringoringo, H. (2013). Perceived usefulness, ease of use, and attitude towards online shopping usefulness towards online airlines ticket purchase, Procedia Social and Behavioral Sciences, (81), 212-216.
Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz. 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Handan, Ç. (2012). Türkiye’deki üniversitelerde bulut bilişim teknolojisinin uygulanabilirliğinin teknoloji kabul modeli yaklaşımıyla belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Erzurum.
Hair, F. J., Anderson, E.R., Tatham, L.R., & Black, C.W. (1998). Multivariate data analysis, Prentice Hall, New Jersey.
Hong, S.J., Thong, J. Y. L.,& Tam, K. Y. (2006). Understanding continued information technology usage behavior: A comparison of three models in the context of mobile internet. Decision Support Systems, 42, 1819-1834.
Huang, T., Wu, F., Yu, J., & Zhang, B. (2013). The Value Impact of Stock Liquidity: An International Evidence.
Joreskog, K., & Sörbom, D. (1996). Lisrel 8: User’s Reference Guide. Scientific Software international, Chicago.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Yeni insan ve insanlar, Evrim Yayınları, İstanbul.
Kalyoncuoğlu, S. (2018). Tüketicilerin online alışverişlerindeki sanal kart kullanımlarının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 193-213.
Kaya, S., & Şenel, P. T. (2003). Zonguldak ilindeki bazı hastanelerde çalışan doktorların elektronik tıbbi kayıtlara hazırlık durumlarının değerlendirilmesi, http://ab.org.tr /ab05/ tammetin / 187.doc
Kim, M.J., Chung, N.,& Lee, K.L. (2011). The effect of perceived trust on electronic commerce: shopping online for tourism products and services in south korea, Tourism Management, 32, 256-265.
Kim, J., & Forsythe, S. (2009). Adoption of sensory enabling technology for online apparel shopping, European Journal of Marketing, 43(9/10), 1101-1120.
Lee, W.J., Kim T.U., & Chung J.Y. (2002). User acceptance of the mobile ınternet, Proceedings of The First International Conference on Mobile Business, Athens.
Lee, Y., Kozar, K.A.,& Larsen, K.R.T. (2003). The technology acceptance model: past, present, and future [teknoloji kabul modeli: geçmişi, bugünü ve yarını. Communications of The Association for Information Systems, 12(50), 752-780.
Lu, H. P., & Yu-Jen Su, P. (2009). Factors affecting purchase intention on mobile shopping web sites. Internet Research, 19(4), 442-458.
Mardia, K. V. (1970). Measures of multivariate skewness and kurtosiswith applications. Biometrika, 57, 519-530.
Mobilsiad Milli Uygulama Pazarı Raporu (2013). Mobilsiad Milli Uygulama Pazarı Raporu 2013. Türkiye.http://www.mobilsiad.org.tr/img/ebulten/eb10/eb80_milli_uygulama_pazari_raporu.pdf Moon, J.W., & Kim, Y. G. (2001). Extending the tam for a world-wide-web context, Information & Management, 38(4), 217-230.
Namlı, Ç. (2010). Mobil uygulama kullanabilirliğinin değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisan Tezi.
Niemelä-Nyrhinen J., & Leskinen E (2014). Multicollinearity in marketing models: notes on the application of ridge trace estimation in structural equation modelling. The Electronic Journal of Business Research Methods,12(1), 3-15.
Nunkoo, R.,& Ramkissoon, H. (2013). Travelers’ e-purchase ıntent of tourism products and services, Journal of Hospitality Marketing & Management, 22, 505-529.
Özbek, V., Alnıaçık, Ü., Koç, F., Akkılık, M., E., Kaş, E. (2014). Kişilik özelliklerinin teknoloji kabulü üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri: akıllı telefon teknolojileri üzerine bir araştırma. International Rewiev of Economics and Management. 2(1), 36-57.
Özdamar, K. (1999). SPSS ile Biyoistatistik (3. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Özer, G., Özcan, M., & Aktaş, S. (2010). Muhasebecilerin bilgi teknolojisi kullanımının teknoloji kabul modeli (TKM) ile incelenmesi. Journal of Yaşar University, 3278 – 3293.
Pagani, M. (2004). Determinants of adoption of third generation mobile multimedia services. Journal of Interactive Marketing, 18(3), 46-59.
Pavlou, P. (2003). Consumer acceptance of electronic commerce: ıntegrating trust and risk with the technology acceptance model, International Journal of Electronic Commerce, 7(3), 101-134.
Pett, M. A., Lackey, N. R. ve Sullivan, J. J. (2003). Making Sense of Factor Analysis. London: Sage Publications.
Raykov, T., & Marcoulides, G.A. (2006). A First Course in Structural Equation Modeling. Lawrence Erlbaum Associates, Inc. New Jersey.
Ryan, D. (2016). Dijital Pazarlama, Kültür Yayınları, İstanbul.
Scharl, A., Dickinger A., & Murphy J. (2005). Diffusion and success factors of mobile marketing, Electronic Commerce Research and Applications, 159-173.
Schermelleh-Engel, K. & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Shankar, V. E., & Malthouse, C. (2007). Moving Interactive Marketing forward, Journal of interactive Marketing, 20(1), 2-4.
Smith, R., Deitz, G., Royne, M. B., Hansen, J. D., Grünhagen, M., & Witte, C. (2013). Cross-cultural examination of online shopping behavior: a comparison of norway, germany, and the united states. Journal of Business Research, 66, 328-335.
Smutkupt, P., Krairit, D., & Esichaikul, V. (2010). Mobile marketing: ımplications for marketing strategies. International Journal of Mobile Marketing, 5(2).
Sultan, F., & Rohm A. J. (2005). The coming era of ‘brand in the hand’ marketing, MIT Sloan Management Review, 47(1), 83-90.
Şıkla, E., Tunalı, D., & Gülcan, B. (2015). Mobil internet kullanımının benimsenmesinde yakınsama faktörüyle teknoloji kabul modeli. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 15(2).
Teo, S., Lim, V., & Lai, R. (1999). Intrinsic and extrinsic motivation in ınternet usage, Omega The international Journal of Management Science, 27(1), 25-37.
Turan, B. (2011). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi ve sınıf öğretmenleri üzerinde bir uygulama. Bilecik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Bilecik.
Turan, B., ve Haşit, G. (2014). Teknoloji kabul modeli ve sınıf öğretmenleri üzerinde bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(1), 109-119.
Turan, A. H. (2008). İnternet alışverişi tüketici davranışını belirleyen etmenler: geliştirilmiş teknoloji kabul modeli (e-tam) ile bir model önerisi. Akademik Bilişim, 723-731.
Turan, A. H., ve Özgen, F. B. (2009). Türkiye’de e-beyanname sisteminin benimsenmesi: geliştirilmiş teknoloji kabul modeli ile amprik bir çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 134-147.
Uğur, N. G., ve Turan, A. H. (2016). Mobil uygulama kabul modeli: bir ölçek geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 34(4), 97-125.
Varnali, K., & Toker, A. (2011). Mobile marketing research the-state-of-the-art. International Journal Of Information Management 30, 144-151.
Van der Heijden, H. (2003). Factors ınfluencing the usage of websites: the case of a generic portal in the netherlands. Information & Management, 40( 6), 541-549.
Venkatesh, V. & Davis, F. (2000). A theoretical extension of the technology acceptance model: four longitudinal field studies, Management Science, 46( 2), 186-204.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yılmaz, V. ve Doğan, M. (2016). Planlanmış Davranış Teorisi Kullanılarak Önerilen Bir Yapısal Eşitlik Modeli ile Geri Dönüşüm Davranışlarının Araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2016 Kasım Özel Sayısı, 191-205.
Wu, J. H., & Wang, S. C. (2005). What drives mobile commerce? An empirical evaluation of the revised technology acceptance model. Information & Management, 42(5), 719-729.
Zengin, A. S., ve Özkil, C. (2017). Teknolojinin kabulü ve kullanımı faktörlerinin tüketicilerin mobil reklam kullanma niyetleri üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 551-570.
http://www.americandialect.org (2011). “App” voted 2010 word of the year by the American Dialect Society. http://www.americandialect.org/app-voted-2010-word-of-the-year-by-theamerican-dialect society-updated (Erişim Tarihi: 18.4.2018).
http://www.haberturk.com (2018). Türkiye’de Akıllı Telefon Kullanım Oranları http://www.haberturk.com/turkiye-de-akilli-telefon-kullanim-orani-nedir-1793115-ekonomi (Erişim Tarihi: 4.4.2018).
http://www.iticu.edu.tr (Erişim Tarihi: 15.4.2018).
https://www.webrazzi.com (2016). Türkiye’de mobil kullanıcı araştırmasının sonuçlarını yayımlıyoruz. https://webrazzi.com /2016/05/11/turkiyede-mobil-kullanici-arastirmasinin-sonuclarini-yayimliyoruz-ozel-haber/ (Erişim Tarihi: 18.3.2018).
https://www.webrazzi.com (2017). Mobil uygulama gelirleri 17 milyar dolara, indirilme sayıları 26 milyara yükseldi. https://webrazzi.com/2017/10/24/kuresel-mobil-uygulama-gelirleri-ve-indirmeleri-rekor-kirdi/ (Erişim Tarihi: 5.4.2018).
http://www.tdk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 2.4.2018).