Sağlık Kurumlarında Çalışanların Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının İş Performansına Etkisi: Uşak İli Örneği

Amaç – Çalışanların gönüllülük esasına dayalı olarak ekstra davranışlar sergilemesi olarak tanımlanan örgütsel vatandaşlık davranışı, yazında önemle üzerinde durulan bir araştırma konusu olmuştur. Mevcut deneysel araştırmalarda bu formel görev tanımlarının ötesinde olan davranışların boyutları ve bu davranışa yol açan unsurlar incelenmiş, bununla birlikte bu davranışların örgütlerin verimliliği üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu araştırma da sağlık kurumlarında çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş performansına etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem – Araştırmanın evrenini, Uşak il merkezinde yer alan Uşak Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Uşak Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde 01 Mart 2018 - 30 Nisan 2018 tarihleri arasında fiili olarak çalışan hekim, hemşire, ebe, sağlık memuru ve sağlık teknisyeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu kamu kurumlarında çalışan 117 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmaya gönüllü olarak katılan bireylere ilişkin veriler yüz yüze anket yöntemi ile elde edilmiştir. İstatistiksel analizler SPSS 23 paket programı ile yapılmıştır. Elde edilen veriler, doğrulayıcı faktör analizi, güvenilirlik analizi, korelasyon ve regresyon analizi gibi istatistiki teknikler kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular – Araştırma bulguları, sağlık çalışanlarında iş performansı boyutlarından bağlamsal performans boyutu ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğunu ve örgütsel vatandaşlık davranışının bağlamsal performansı olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Tartışma – Sağlık çalışanlarının örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş performansı üzerinde anlamlı bir etkisinin tespit edildiği bu çalışma, ilgili literatürde daha önce yapılan çalışmalarla uyumluluk göstermektedir. Örgütün etkili ve verimli işleyişine katkıda bulunan örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansını olumlu yönde etkilediği belirlenen bu çalışmada, yöneticilerin çalışanların beklentilerini anlayarak doğru motivasyon araçlarını kullanmaları ve sağlıklı bir iletişim ağı oluşturmaları önerilmektedir.

The Effect of Organizational Citizenship Behaviors of Health Care Professionals on Work Performance: The Case of Uşak Province

Purpose – Organizational Citizenship Behavior (OCB), defined as employees’ extra behaviors on a voluntary basis, has been an important research are a in the literature. In the current empirical studies, the dimensions of behaviors beyond the formal job definitions and the factors leading to this behavior have been examined and the effects of these behaviors on the efficiency of the organizations have been studied. This study has been conducted to examine the effect of OCB of health care professionals on work performance. Design/methodology/approach – The population of the study is consisted of physicians, nurses, midwives, medical assistants and medical technicians actively working in Uşak University Training and Research Hospital and Uşak Oral and Dental Health Center between the dates March 1, 2018- April 30, 2018. A total of 117 health care professionals constitute the sample of the study. The data have been obtained through face to face questionnaires on a voluntary basis. Statistical analyses have been carried out with SPSS 23 package program. The data obtained have been analyzed using the statistical techniques such as confirmatory factor analysis, reliability analysis, correlation and regression analysis. Findings – According to the findings of the study, the relation between organizational citizenship behavior and contextual performance dimension of work performance is significant among health care professionals and organizational citizenship behavior affects contextual work performance positively. Discussion – This study is compatible with previous studies in the literature as it has established that organizational citizenship behavior of health care professionals has a positive effect on work performance. It is suggested that in order for the administrators to increase OCB, which contributes to the efficiency in the organization significantly, they should understand the expectations of employees and create an effective communication network through proper motivation means.

___

  • Altaş, S. S., ve Çekmecelioğlu, H. G. (2007). İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. Öneri Dergisi, 7(28):47-57.
  • Altıntaş F. Ç. (2006). Hizmet Çalışanları Olarak Hemşirelerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Boyutlarını Belirlemeye Yönelik Bir Analiz. Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2):81-91.
  • Bakan İ. ve Kelleroğlu H. (2003). Performans Değerlendirme: Çalışanların Performans Değerlendirme Uygulamalarından Beklentileri Konusunda Bir Alan Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1):103-127.
  • Barutçugil İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi (1. Baskı). Kariyer Yayıncılık, İstanbul. Basım H. N. ve Şeşen H. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 61(4):83-101.
  • Borman W. C., White L. A. ve Dorsey D.W. (1995). Effects of Ratee Task Performance and Interpersonal Factors on Supervisor and Peer Performance Ratings. Journal of Applied Psychology, 80:168-177.
  • Cihangir E. (2014). Kurumsal Performans Yönetimi ve Yüksek Performanslı Organizasyonların Özellikleri. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5:37-54.
  • Çelik, M. ve Çıra, A. (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Aşırı İş Yükünün Aracılık Rolü. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(1):11-20.
  • Çetinsöz B. C. ve Akdağ G. (2015). Otel Çalışanlarının Sahip Oldukları Kişilik Özellikleri ve İş Performansı İlişkileri: Antalya’da Faaliyet Gösteren Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Turizm Akademik Dergisi, 2(1):1-13.
  • Dekas H. K., Bauer T. N., Welle B., Kurkoski J. ve Sullivan S. (2013). Organizational Citizenship Behavior, Version 2.0: A Review and Qualitative Investigation of OCBs for Knowledge Workers at Google and Beyond. The Academy of Management Perspectives, 27:219-237.
  • Ekber Ş. ve Mirzayeva G. (2016). Motivasyon Yönümlü Performans Değerlendirme-Örnek Olay Çalışması. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 4(1):15-23.
  • Ertan H. (2008). Örgütsel Bağlılık, İş Motivasyonu ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Antalya’da Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir İnceleme. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Afyonkarahisar.
  • Güğerçin, U. (2015). Bireyin Etik Yaklaşımı ile Kurumsal Değerlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Görev Performansı Üzerindeki Etkisi: Adana İlindeki Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Mersin.
  • Gürbüz S., Ayhan Ö. ve Sert M. (2014). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Türkiye’de Yapılan Araştırmalar Üzerinden Bir Meta Analizi. İş ve İnsan Dergisi, 1(1):3-20.
  • Helvacı M. A. (2002). Performans Yönetimi Sürecinde Performans Değerlendirmenin Önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1):155-169.
  • Hurtz, G. M., ve Donovan, J. J. (2000). Personality and job performance: The big five revisited. Journal of Applied Psychology, 85, 869–879.
  • İçerli L. ve Yıldırım M. H. (2012). Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1):167-176.
  • İnce M. (2005). Değişim Olgusu ve Örgütlerde İnsan Kaynakları Yönetiminin Değişen Fonksiyonları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14:319-339.
  • İşsever H., Söyük S. ve Şengün H. (2016). Kamu Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Nobel Medicus Journal, 12(3):29-38.
  • Jahangir N., Akbar M. M. ve Haq M. (2004). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. BRAC University Journal, 1(2):75-85.
  • Jalagat R. (2016). Job Performance, Job Satisfaction and Motivation: A Critical Review of Their Relationship. International Journal of Management and Economics, 5(6):36-43.
  • Kalaycı Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (5. Baskı). Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
  • Kunnan A. J. (1998). An Introduction to Structural Equation Modelling for Language Assessment Research. Sage Journals Language Testing, 15(3):295-332.
  • Karaaslan A., Ergun Özler D. ve Kulaklıoğlu A. S. (2009). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bilgi Paylaşımı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2):135-160.
  • Karaman A. ve Aylan S. (2012). Örgütsel Vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1):35-48.
  • Katz, D., ve Kahn, R. L. (1966). The social psychology of organizations. New York: Wiley. Koçel T. (2014) İşletme Yöneticiliği. Beta Basım Yayıncılık, İstanbul.
  • Kolade O. J., Ogunnaike O. O. ve Osibanjo O. A. (2014). Organizational Citizenship Behaviour, Hospital Corporate Image and Performance. Journal of Competitiveness, 6(1):36-49.
  • Köse S., Kartal B. ve Kayalı N. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Tutuma İlişkin Faktörlerle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 20:1-19.
  • Matula P. ve Uon V. (2016). A Causal Relationship Model Work Engagement Affecting Organizational Citizenship Behavior and Job Performance of Professional Nursing. Middle-East Journal of Scientific Research, 24(5):1600-1605.
  • Mercanlıoğlu Ç. (2012). Örgütlerde Performans Yönetimi ile İşgörenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1):41-52.
  • Motowidlo S. J. ve Scotter V. (1994). Evidence that task performance should be distinguished from contextual performance. Journal of Applied Psychology, 79(4):475-480.
  • Neal, A., Yeo, G., Koy, A., ve Xiao, T. (2012). Predicting the form and direction of work role performance from the Big 5 model of personality traits. Journal of Organizational Behavior, 33, 175–192.
  • Nielsen, T. M., Hriwnak, G. A. ve Shaw, M. (2009). Organizational Citizenship Behavior and Performance: A Meta-Analysis of Group-Level Research. Small Group Research, 40 (5), 555-577.
  • Organ D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington Books, Lexington.
  • Organ D. W. (1994). ‘Organizational Citizenship Behavior and the Good Soldier’. Ed.: Rumser M. G., Walker C. B. ve Harris J. H. Personnel Selection and Classification, pp:53-67. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, New Jersey.
  • Organ D. W., Podsakoff P. M. ve MacKenzie S. B. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents and Consequences. Sage Publications, USA.
  • Özdevecioğlu M. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 20:117-135.
  • Özkütük N., Orgun F., Sezer H. ve Güneysu Çakan A. (2012). Hastanede Çalışan Hemşirelerin Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(3):1-12.
  • Öztürk F. (2010). Determinants of Organizational Citizenship Behavior Among Knowledge Workers: The Role of Job Charcteristics, Job Satisfaction and Organizational Commitment. Orta Doğu Teknik Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Parks J. M. ve Kidder D. L. (1994). ‘Till death do us part…:Changing work relationships in the 1990s’. Ed.: Cooper C. L. ve Rousseau D. M. Trends in Organizational Behavior, pp:111-136. Wiley, Chichester, UK.
  • Pickford C. H. ve Joy G. (2016). Organizational Citizenship Behaviours: Definitions and Dimensions. 10.11.2018’de http://eureka.sbs.ox.ac.uk/6265/1/2016-31.pdf linkinden ulaşılmıştır.
  • Randall, M. L., Cropanzano, R., Bormann, C. A. ve Birjulin, A. (1999). Organizational politics and organizational support as predictors of work attitudes, job performance, and organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, 20, 159-174.
  • Roshangar F., Agheli R., Parvan K., Sarbakhsh P., Shafeh S. ve Gholipour M. (2017). Organizational Citizenship Behaviors and Quality of Nurses Work Life. Pharmacophore An International Research Journal, 8(6):1-9.
  • Sezgin F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1):317-339.
  • Şanal M. (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İşletmeler Açısından Önemi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1):529-538.
  • Tambe S. ve Shanker M. (2015). A Study of Organizational Citizenship Behavior (OCB) and Its Dimensions: A Literature Review. International Journal of Management Research, 3(4):138-148.
  • Tanrıverdi H. (2017). Hemşirelerin Profesyonel Değerleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranış Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Ulakbilge, 5(13):1183-1204.
  • Topçu İ., Harmancı Seren A. K., Kaya F., Karadal A. ve Yıldırım A. (2012). Hekimlerde Örgütsel Vatandaşlık Düzeyi Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(2):12-17.
  • Ulusoy H. ve Sarıçoban S. (2017). Hekimlerin Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerinin Kurumda Çalışmaktan Memnuniyet Durumlarının ve Kurumda Kalma Niyetlerinin İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48):659-668.
  • Uysal Ş. (2015). Performans Yönetimi Sisteminin Tanımı, Tarihçesi, Amaç ve Temel Unsurlarına Genel Bir Bakış. Electronic Journal of Vocational Colleges, 5(2):32-39.
  • Vey M. A. ve Campbell J. P. (2004). In Role or Extra Role Organizational Citizenship Behavior: Which Are We Measuring?. Human Performance, 17(1):119-135.
  • Viswesvaran C. ve Ones D. S. (2000). Perspectives on Models of Job Performance. International Journal of Selection and Assessment, 8(4):216-226.
  • Williams S. ve Shiaw W. T. (1999). Mood and Organizational Citizenship Behavior: The Effects of Positive Affect on Employee OCB Intentions. The Journal of Psychology, 133(6):656-668.
  • Yelboğa A. (2006). Kişilik Özellikleri ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2):196-211.
  • Yeloğlu H. O. (2012). Örgütsel Ekoloji. Ed. Sözen H. C. ve Basım H. N., Örgüt Kuramları. ss:189-220. Beta Basım Yayıncılık, İstanbul.
  • Zhang D. (2011). Organizational Citizenship Behavior. White Paper (OCB).
İşletme Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1309-0712
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2009
  • Yayıncı: Melih Topaloğlu