Entelektüel Sermaye Alanında Hazırlanmış Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Amaç – İşletmeler bilgi çağının gereklerine uygun olarak maddi kaynaklardan ziyade müşteri ilişkileri, üretim süreçleri, pazarlama stratejileri gibi hususlara odaklanmışlardır. Geleneksel anlayışa göre işletmenin değeri sahip olduğu maddi ve finansal varlıklarla ölçülürken, günümüzde çalışanlar, yönetsel birimler, işlevsel süreçler, müşterilerle ilişkiler işletme bütününü etkileyen önemli unsurlar haline gelmiştir. İşletmeler açısından önemli bir rekabet avantajı olan entelektüel sermaye işletmenin gelecekteki performansı açısından önemli bir role sahiptir. Bu çalışmanın amacı, entelektüel sermaye ile ilgili yazılmış lisansüstü tezlerin incelenerek mevcut durumun tespit edilmesi ve gelecekte yapılacak çalışmalar için öneriler sunulmasıdır. Bu çalışma, entelektüel sermaye kavramıyla ilgili mevcut ve gelecekte ortaya çıkabilecek araştırma konuları hakkında bir bakış açısı sunmaktadır. Yöntem – Çalışmada nitel veri analizi yöntemlerinden biri olan içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu analiz tekniğinde amaç, veriler yazarlar tarafından belirlenen kriterler/temalar dikkate alınarak sınıflandırılması ve yorumlanmasıdır. Çalışmanın verileri tarama modeli kullanılarak edinilmiştir. Bulgular – Ulusal Tez Merkezi veri tabanında 1999 yılından 2021 yılına kadar toplam 201 tez birçok kriter açısından incelenmiştir. Entelektüel sermaye alanındaki çalışmaların özellikle 2017-2020 yılları arasında ve işletme alanındaki çalışmalarda yoğunlaştığı görülmektedir. Çalışmalarda kullanılan araştırma yöntemlerinin dağılımına bakıldığında ağırlıklı olarak nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı görülmektedir. Nicel araştırma yöntemleri içerisindeyse; istatistiki yöntemlerin diğer bilimsel yöntemlere nazaran daha fazla kullanıldığı ve kullanılan istatistiki yöntemler içerisinde de regresyon ve korelasyon analizinin daha çok tercih edildiği görülmektedir. Entelektüel sermayeye ilişkin yapılan çalışmalar sektörel uygulama alanları açısından incelendiğinde, araştırmaların insan ve yapısal sermaye alt bileşenlerinin ön plana çıktığı hizmet ve üretim sektörlerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Tartışma – Çalışmanın sonuçları entelektüel sermaye kavramına ilişkin literatürde yapılan diğer çalışmayla benzerlik göstermektedir. Entelektüel sermaye kavramının çalışma alanının özellikle işletme anabilim dalı içerisinde birden fazla disiplini ilgilendiren bir yapıda olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle entelektüel sermayenin ölçüm ve raporlamasına ilişkin çalışmaların daha ağırlıklı olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde yapılan çalışmalarda entelektüel sermaye kavramının faaliyet raporları içerisinde raporlanmasına ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu kapsamda sermaye piyasasında işlem gören işletmelerin yıllık faaliyet raporları incelenerek entelektüel sermaye ve alt bileşenlerine ilişkin açıklamaların içerik açısından araştırılabilir.

Examining Postgraduate Theses Prepared in the Field of Intellectual Capital by Content Analysis Method

Purpose – In accordance with the requirements of the information age, businesses have focused on customer relations, production processes, marketing strategies rather than material resources. According to the traditional understanding, while the value of the business is measured by the tangible and financial assets it has, today's employees, administrative units, structural processes, relations with customers have become important factors affecting the whole business. Intellectual capital, which is an important competitive advantage for businesses, has an important role in the future performance of the business. The aim of this study is to examine the postgraduate theses on intellectual capital, to determine the current situation and to offer suggestions for future studies. This study provides a perspective on current and future research issues related to the concept of intellectual capital. Design/methodology/approach – Content analysis method, which is one of the qualitative data analysis methods, is used in the study. The purpose of this analysis technique is to classify and interpret the data in terms of criteria/themes determined by the authors. The data of the study were obtained using the scanning model. Findings – A total of 201 theses from 1999 to 2021 were examined in terms of many criteria in the database of the National Thesis Center. It is seen that the studies in the field of intellectual capital intensified especially between the years 2017-2020 and in the field of business. According to the distribution of research methods used in the studies, it is seen that mostly quantitative research methods are used. In the quantitative research methods; it is seen that statistical methods are used more than other scientific methods and regression and correlation analysis are more preferred among the statistical methods used. When the studies on intellectual capital are examined in terms of sectoral application areas, it is seen that the researches are concentrated in the service and production sectors, where human and structural capital sub-components come to the fore. Discussion – The results of the study are similar to other studies in the literature on the concept of intellectual capital. It is understood that the study area of the concept of intellectual capital is in a structure that concerns more than one discipline, especially within the department of business administration. It has been determined that studies on the measurement and reporting of intellectual capital are more weighted. In the studies conducted in our country, no study has been found regarding the reporting of the concept of intellectual capital in annual reports. According to this, the annual reports of the companies traded in the capital market can be examined in terms of the content of the explanations regarding intellectual capital and its sub-components.

PDF

___

Acuner, T., & Tan Şahin, K. (2002). Entelektüel Sermayenin Ölçülebilirliği Üzerine Heuristic (Sezgisel) Bir Araştırma. 10. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı (s. 41-42). Antalya: Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F.
Akbaş, Ç. (2019). Hesaplanmış Maddi Olmayan Varlık Yönetimiyle Entelektüel Sermayenin Hesaplanması: Türkiye Bankacılık Sektörü Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Düzce.
Aydın, S., Tuncay, F., & Çanakçıoğlu, M. (2015). İnsan Kaynakları Muhasebesi: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(4), 679-689.
Bamel, U., Pereira, V., Del Giudice, M., & Temouri, Y. (2020). The Extent and Impact of Intellectual Capital Research: A Two Decade Analysis. Journal of Intellectual Capital, 21(5), 1469-1930.
Baş, M., Mısırdalı Yangil , F., & Aygün, S. (2014). Entelektüel Sermaye Alanında Yapılan Lisansüstü Tez Çalışmalarına Yönelik Bir İçerik Analizi: 2002-2012 Dönemi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 207 - 226.
Bayraktar, C. (2007). Bilgi toplumuna geçiş sürecinde entellektüel sermaye ve Türkiye (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bontis, N. (1999). Managing Organizational Knowledge By Diagnosing Intellectual Capital: Framing and Advancing the State of the Field. International Journal of Technology, 18(5-8), 433-463.
Bontis, N. (2003). Intellectual Capital Disclosure in Canadian Corporations. Journal of Human Resource Costing & Accounting, 7(1), 9-20.
Bozzolan, S., Favotto, F., & Ricceri, F. (2003). Italian Annual Intellectual Capital Disclosure: An Empirical Analysis. Journal of Intellectual Capital, 4(4), 543-558.
Brooking, A. (1997). The management of intellectual capital. Long Range Planning, 30(3), 364-365.
Cansev, P. (2010). Bilgi Ekonomisi ve Entelektüel Sermayenin Bankacılık Sektörü ile İlişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü , İstanbul. 11 27, 2021 tarihinde alındı
Chwalowski, M. (1997). Intellectual Capital Matters! The Electricity Journal, 10(10), 88-93.
Dabić , M., Vlačić, B., & Warkentin, M. (2021). Two Decades of the Journal of Intellectual Capital: A Bibliometric Overview and An Agenda for Future Research. Journal of Intellectual Capital, 22(3), 458- 477.
Davenport, T., & Prusak, L. (2001). İş Dünyasında Bilgi Yönetimi. İstanbul: Rota Yayınları.
Emrem, A. (2004). Entelektüel Sermaye Ve Bileşenlerinin Kavramsal Analizi. İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6(1), 1-10.
Erkuş, H. (2003). Entellektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Raporlanması (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Malatya.
Garanina, T., Hussinki, H., & Dumay, J. (2021). Accounting For Intangibles and Intellectual Capital: A Literature Review From 2000 to 2020. Accounting and Finance, 1-30.
Guthrie, J., Petty, R., Yongvanich, K., & Ricceri, F. (2004). Using content analysis as a research method to inquire into intellectual capital reporting. Journal of Intellectual Capital, 5(2), 282-293.
Kaya, N., & Kesen , M. (2014). İnsan Kaynaklarının İnsan Sermayesine Dönüşümü: Bir Literatür Taraması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(10), 23-38.
Leadbeater, C. (1999). Measuring and Reporting Intellectual Capital: Experience, Issues, and Prospects. New Measures For The New Economy. Amsterdam: OECD. https://www.oecd.org/sti/ind/1947910.pdf adresinden alınmıştır
Palanivelu, V. (2012). Accounting for Management. University Science Press.
Pedro, E., Correia Leitão, J., & Alves, H. (2018). Back to the Future of Intellectual Capital Research: A Systematic Literature Review. Management Decision, 56(11), 2502-2583.
Petty, R., & Guthrie, J. (2000). Intellectual Capıtal Literature Review. Journal of Intellectual Capıtal, 1(2), 156- 176.
Quintero-Quintero, W., Blanco-Ariza, A., & Garzón-Castrillón, M. (2021). Intellectual Capital: A Review and Bibliometric Analysis. Publications (Open Access Journal), 9(4), 1-23.
Sallan Gül, S., & Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal Bilimlerde İçerik ve Söylem Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı 1(42), 181 - 198.
Sevimli Örgün, G., & Kalay, F. (2018). Entelektüel Sermaye: Teorik Bir İnceleme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(6), 94 - 103.
Stewart, T. (1997). Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations. New York, USA: Nicholas Brealey.
Yörük, N., & Erdem, M. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 397 - 413.
Yüksek, K. (2009). Entelektüel Sermayenin Organizasyonların Performansına Etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars. 11 27, 2021 tarihinde alındı.