Fikri mülkiyet haklarının gelişimini iletişim teknolojileri örneğinde değerlendirmek

Enformasyonun şirketler için birincil üretim faktörü haline gelmeye başlaması ve ‘hizmetler ekonomisi’nden ‘enformasyon ekonomisi’ne doğru dönüşüm yaşanması, fikri mülkiyet konusunun dünya ticaretinin odağına yerleşmesine neden olmuştur. Yeni iletişim teknolojileri zihinsel üretime bağlı nesnelerin doğasını ve kapsamını hızla dönüştürmektedir. Ağ temelli ve sayısal teknolojiler, fikri özgünlüğün dağınık özellik kazandığı yeni bir dönemi şekillendirme ve eserleri kolayca dağıtabilme potansiyeline sahiptirler. Bu bağlamda, fikri mülkiyet hakları nosyonu, hakların kapsamına ilişkin karmaşık soruları gündeme getirmektedir. Bu makale, fikri mülkiyet haklarının teorik ve uygulamalı meselelerini kapsayan, tarihsel süreç içerisinde biçimlenen ve konuya ilişkin genel saptamalarda bulunan değerlendirmeleri tartışmaktadır. Tartışmalar göstermektedir ki, dünya ticaretinde enformatik içerik sektörünün uluslararası rekabet üstünlüğünün yeni unsuru olarak anlam kazanması, iletişim teknolojilerinde fikri mülkiyet haklarına yoğunlaşılması sürecini de beraberinde getirmektedir.

Evaluating the development of intellectual property rights in the scope of communication technologies

Becoming the information to be the primary factor of production in the companies and living transformation from ‘service economy’ toward to ‘information economy’, have moved the issue of intellectual property into sharp focus of world trade. New communication technologies have changed the nature and the scope of intellectual objects rapidly. Network based and digitalized technologies have the potential to shape a new era of decentralized creativity, and make it so much easier to accomplish the distribution of creative material. In this context, the notion of intellectual property rights, make many complex questions about the extent and precise nature of the rights a current issue. This article discusses the perspectives, comprising theoretical and practical issues of intellectual property rights, that are shaped in the historical process and providing general determinations on this theme. Discussions indicate that achieving the sector of informatics a meaning as new competition superiority factor in the world trade carry the process that concentrate the intellectual rights of communication technologies.

PDF

___

Breakey, H. (2009) “Liberalism and Intellectual Property Rights”, Politics, Philosopy & Economics, 8 (3), p. 329-349.
Danowski, J. A. ve Park, D. W. (2009) “Networks of the Dead or Alive in Cyberspace: Public Intellectuals in the Mass and Internet Media”, New Media & Society, 11 (3), p. 337-356.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2007) “Fikri Mülkiyet Hakları”, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013, Ankara.
Garmon, C. W. (2002) “Intellectual Property Rights: Protecting the Creation of New Knowledge Across Cultural Boundaries”, American Behavioral Scientist, 45 (7), p. 1145–1158.
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2009) GATT Bilgilendirme Rehberi, Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı GATT Müdürlüğü Yayınları.
Geray, H. (2002) İletişim ve Teknoloji, Ankara: Ütopya.
Greasley, D. ve Oxley, L. (2007) “Patenting, Intellectual Property Rights and Sectoral Outputs in Industrial Revolution Britain, 1780–1851”, Journal of Econometrics, No: 139, p. 340–354.
IWS (2010) “World Internet Usage and Population Statistics”, http://www.internetworldstats.com/stats.htm [Erişim Tarihi: 24.02.2010].
Kretschmer, M. (2005) “Trends in Global Copyright”, Global Media and Communication, 1 (2), p. 231-237.
Mahon, B. (2000) “The Intellectual Property Industries and the New Tech World”, Business Information Review, 17 (4), p. 185-190.
Manion, H. K. (2005) “A Global Perspective on Intellectual Property Rights: A Social Work View”, International Social Work, 48 (1), p. 77-87.
Moore, A. D. (2008) “Personality-Based, Rule-Utilitarian, and Lockean Justifications of Intellectual Property”, p. 105-130, in The Handbook of Information and Computer Ethics, (eds.) Kenneth E. Himma ve Herman T. Tavani, New Jersey: John Wiley & Sons.
Muir, A. ve Oppenheim, C. (2002) “National Information Policy Developments Worldwide IV: Copyright, Freedom of Information and Data Protection”, Journal of Information Science, 28 (6), p. 467-481.
Naghavi, A. (2007) “Strategic Intellectual Property Rights Policy and North-South Technology Transfer”, Review of World Economics, 143 (1), p. 55-78.
Nicholson, M. W. (2007) “The Impact of Industry Characteristics and IPR Policy on Foreign Direct Investment”, Review of World Economics, 143 (1), p. 27-54.
Peters, M. (1998) “The Challenge of Copyright in the Digital Age”, Economic Perspectives, Vol. 3 No: 3, p. 9-13.
Pugatch, M. P. (2004) Political Economy of Intellectual Property Rights: New Horizons in Intellectual Property. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Rikowski, R. (2003) “TRIPS Into the Unknown: Libraries and the WTO Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights”, IFLA Journal, 29 (2), p. 141-151.
Yüksel, M. (2001a) “Fikri Mülkiyete İlişkin Felsefi Tartışmalar”, Kültür ve İletişim,Kış, 4 (1), s. 87-108.
Yüksel, M. (2001b) Küreselleşme, Ulusal Hukuk ve Türkiye, Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.