Kalebend Defterlerinde Geçen Suç ve Ceza Türleri: 33 Numaralı Kalebend Defteri Örneği

Osmanlı İmparatorluğu, her devlet düzeninde olduğu gibi halkın huzur, refah ve güvenliği iletoplumsal ahengi korumak adına bir takım kanunlar çıkartmıştır. Bu kanunlara uymayanlar isecezalandırılmıştır. Cezalar günün şartlarına göre çeşitlilik arz etmektedir. Özellikle XVIII. yüzyıldanitibaren kalebend, cezirebend, kulebend, manastırbend ve nefy gibi ceza türleri sıklıkla kullanılmıştır.Bu cezaların verildiği hüküm suretleri de müstakilen tutulan ve Kalebend Defterleri olarakadlandırılan defter serisine kaydedilmiştir. Bu defterler sayesinde suçluların dini-sosyal aidiyetlerineve suç-ceza bilgilerine ulaşılabilmektedir. Böylece Osmanlı toplumunda hangi sosyal kesimdeninsanların ne gibi suçlara meyyal olduğu veya hangi ceza türünün ne gibi suçlar/suçlular için tercihedildiği gibi sorulara yanıt bulunabilmektedir.

Crime and Punishment Types in Kalebend Registers: The Case Study of the Kalebend Register Number 33

The Ottoman Empire, as in every state order, has created many laws to protect the peace, prosperity and security of the people and social harmony. Those who would not comply with these laws were penalized. Penalties vary according to the conditions of the period. Especially, from the eighteenth century, the types of punishment such as kalebend (castle-intern), cezirebend (islandintern), kulebend (tower-intern), manastırbend (monastery-intern) and nefy (exile) were frequently used. The sentences in which these sentences were issued were also recorded in the series of registers called Kalebend Defter. Thanks to these registers, the religious-social affiliation and crime-criminal information of the criminals can be reached. Thus, in Ottoman society, it is possible to find answers to questions such as what kind of crimes, the people of a given social group were inclined or what type of punishment was preferred according to the crimes/criminals.

PDF

___

Divan-ı Hümayun Defterleri Kataloğu, Kalebend Defterleri, numara 33. (BOA, A.DVNS.KLB.d.,nr. 33)
ALEMDAROĞLU Şahin, “20 Numaralı Kalebend Defteri (1780-1782) Değerlendirme Ve Metin”, (Metin ve İnceleme)”, (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2018.
BAŞOĞLU Tuncay, “Tazir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.40, 2011, s.198-202.
ÇERİBAŞ Volkan, “33 Numaralı Kalebend Defteri (s.1-133/H-1227-1229/M-1812-1814) (Metin ve İnceleme)”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul 2018.
DAĞCI Şamil, “Kısas”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.25, 2002, s.488- 495.
EMECEN Feridun, “Şehzade Divanında Suç ve Ceza”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Mehmet Âkif Aydın’a Armağan), C.21, 2015, s.39-76.
Evliyâ Çelebi, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbul, 1.kitap, 2.cilt, haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul, 2017.
Evliyâ Çelebi, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 8.kitap, 1.cilt, haz. Seyit Ali Kahraman, İstanbul, 2017.
ERİM Neşe, “Osmanlı İmparatorluğuˈnda Kalebendlik Cezası ve Suçluların Sınıflandırılması Üzerine Bir Deneme”, Osmanlı Araştırmaları, sy.4, İstanbul 1984, s.79-88.
EYİCE Semavi, “Aynaroz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.4, 1991, s.267- 269.
GENÇ Y. İhsan, Mustafa KÜÇÜK, Raşit GÜNDOĞDU, Sinan SATAR, İbrahim KARACA, H. Osman YILDIRIM, Nazım YILMAZ, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Ankara 2010.
İNALCIK Halil, ”Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi(1300-1600)”, 1.cilt, İstanbul 2000.
İNALCIK Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, İstanbul 2005.
KENANOĞLU M.Macit, Osmanlı Milet sistemi: Mit ve Gerçek, İstanbul 2012.
KILIÇ Orhan, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Devleti’nde Kalpazanlık Faaliyetleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.3, Ankara, 1999, s.180-187.
KOCA Uğur, “17 Numaralı Kalebend Defterine Göre Hicri 1182-1188 (M.1768-1774) Yılları Arasında Osmanlı Devletinde Suç, Suçlu, Hapishaneler Ve Cezalar”, (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2015.
ŞAHİN Fatma, “11 Numaralı Kalebend Defterine Göre (S. 1-196) H. 1166-1167 / M. 1753-1754 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’nde Suç, Suçlu Ve Cezalar (Değerlendirme-Metin)”, (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi) ,İstanbul 2017.
TOPRAK Zafer, “Nüfus”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, cilt 6, 1994, s.108-111.
UZ Ramazan, “24 Numaralı Kalebend Defterine (H. 1203 – 1205 /M. 1788 – 1790) Göre Osmanlı Devleti'nde Suçlar, Suçlular Ve Cezalar (Değerlendirme Ve Metin)”, (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2017.
YURTSEVEN Yılmaz, “İslâm-Osmanlı Muhakeme Hukukunda Şahitlik Müessesesi”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, sy.2, 2018, s.85-139.