CUMHURİYET TARİHİNİN İLK KADIN ORTODONTİSTİ: AYŞE MAYDA

Bu çalışmada Türkiye’nin ilk kadın ortodontisti AyşeMayda Hanım’ın hayatı ele alınmıştır. Hocası Ord. Prof.Dr. Alfred Kantorowicz hakkındaki anıları röportaj vekaynaklara dayanılarak kaleme alınmıştır. İzmir’de2018’de yapılan röportajda o zaman 103 yaşında olanAyşe Mayda Hanım iyi bir eğitim almış bir Cumhuriyetkadını olduğu gözlemlenmiştir. Çocukluğunda Atatürk veonun inkılaplarına şahitlik etmiş, dönemin önde geleninsanlarıyla anılar biriktirmiştir. İzmir’in işgaldenkurtuluş sürecini yakından gözlemlemiştir. Atatürk’ü üçdefa görme imkânı bulmuş bir çağdaş Türk aydınıdır.Çocukluğundan bu yana iyi bir eğitim alması onundünyaca ünlü diş hekimi Ord. Prof. Dr. AlfredKantorowicz’in öğrencisi ve asistanı olmasını sağlamıştır.1933’te Adolf Hitler’in faşist yönetim anlayışından dolayıA. Kantorowicz Musevi ve muhalif olduğu içintutuklanarak Nazi kampına atılmıştır. O dönemTürkiye’de yapılan “1933 Üniversite Reformu” ilekamptan uzun uğraşlar neticesinde çıkartılarakTürkiye’ye davet edilmiştir. Hocası AlfredKantorowicz’ın inancı ve ırkından dolayı vatanındankoparılması üzücü bir durum olmuştur. Fakat Ayşe Maydagibi birçok Türk gencinin A. Kantorowicz gibi değerli birhocanın öğrencisi olma imkânını vermiştir. Elde ettiğiimkânlar sayesinde çalışarak ortodonti alanında dünyaliteratürüne girmiştir. Bu sayede kendisinden sonragelecek nesillere birçok alanda öncü olmuştur.

The First Female Orthodontist In The History Of The Republic: Ayşe Mayda

In this study, the life of Ayşe Mayda Hanım, who isTurkey's first female orthodontist, was explored.His professor Alfred Kantorowicz actions based onabout her interviews and sources. İn our speechconducted in İzmir in 2018, it was observed thatAyşe Mayda, who was 103 years old at the time, wasa Republican woman who received a goodeducation. As a child, he witnessed Ataturk and hisrevolutions and cumulated memories with leadingintellectuals of that period. She is closely observedthe freedom process of İzmir from occupation. Shehad three times opportunity to see Atatürk who iscontemporary Turkish intellectual. Since herchildhood, she has received a good education, herfamous dentist Professor Alfred Kantorowicz pupilsand assistant. In 1933, because of Adolf Hitler'sunderstanding of fascist rule, Kantorowicz wasarrested for being Jewish and an opponent andthrown into a Nazi camp. At that time, with the“1933 University Reform” conducted in Turkey, hewas removed from the camp as a result of longefforts and invited to Turkey. It was a poor situationthat her professor Alfred Kantorowicz was exiledfrom his homeland because of his faith and race. Onthe other hand, it gaves many young pupils such asAyşe Mayda the opportunity to be student of avaluable professor Alfred Kantorowicz. Thanks tothe opportunities he obtained, he has been a Pioneerin many areas for future generations after him.

PDF

___

“Deutschen Auswartigen Amt Politisches Archiv”, Istanbul Emigranten Akten, No: R- 99999.
“İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Arşiv No: 1030”, Alfred Kantorowicz Dosyası, 19 Ekim 1933.
“İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Dosya No: 74”, Alfred Kantorowicz Dosyası, 1946.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Zabıt Ceridesi, “Maarif Vekaleti”, 1959. Düstur, Tertip 3, Cilt 5, s.325.
Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.10.0.0/125/888/7, 4 Ağustos 1945.
Resmî Gazete, “Tevhidi Tedrisat”, S. 63, 6 Mart 1340/1924.
“Uludağ’da Kayak Yarışı”, Milliyet, 31 Ocak 1935, s.5.
AKSOY, Yaşar, “Ayşe Mayda Çok Yaşasın”, Hürriyet, 22 Kasım 2009.
“Diktatorvanın Diş Sağlığındaki Tesiri”, Cumhuriyet, 19 Kasım 1957, s.3.
“Prof. Kantorowicz Memleketimizden Ayrılıyor”, Cumhuriyet, 16 Mart 1950, s.3.
Muvaffak Seyhan, “Tıp Eğitiminde Yabancılar”, Cumhuriyet, (16 Eylül 1980), s.2.
AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1985’e), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları Ankara 1985.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2006.
ÇELİKBUDAK, Halit, Yurtsuz Kalanlar, Alfa Yayınları, İstanbul 2016.
DAĞLI, Erkan, “Ayşe Mayda ile Hocası A. Kantorowicz Hakkında Mülakat”, Röportaj, İzmir 26 Ekim 2018.
DOYUM, Ali Vicdani, “Atatürk ve Kantorowicz”, Türk Diş Hekimleri Birliği Dergisi, S.153, Mayıs 2016, s.81-96.
EFEOĞLU, Ahmet, “Türk Diş Hekimliğinde Alfred Kantorowicz”, Ülkemizin İlk Diş Hekimliği Okulu, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, 100. Yıla Armağan, 2008, s.251-267.
FORSBACH, Ralf, “Die Medizinische Fakultät in der NS-Zeit”, Zwischen Diktatur und Neubeginn Die Universität Bonn im “Dritten Reich” und in der Nachkriegszeit, Edt: Thomas Becker, Bonn Üniversitesi 2008.
GÖKSEL, Burhan, “Atatürk’ün Millî Eğitim Politikası ve Misak-ı Maarif”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.1, S.3, Ankara 1985.
GÜRLÜK, Metin, Der Deutsch-Türkische Medizinische Austausch: Eine Studie Über Den İstanbuler Zahnheilkundler Lem’i Belger, Würzburg 1986.
İLAL, Günsel Koptagel, “İstanbul Üniversitesi’nde Eskilerden Bildiklerim, Hatırladıklarım”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XI/1-2, 2009-10, s.204-234.
LOEVY H.T. ve Alfred A. Kowitz, “Alfred Kantorowicz”, Pediatric Dentistry İnnovator. Journal Of Dentistry For Children, S.60, 4-5 Temmuz 1993, s.261-269.
NEUMARK, Fritz, Boğaziçine Sığınanlar, Çev: Şefik Alp Bahadır, Kopernik Kitap, İstanbul 2017.
REİSMAN, Arnold, Nazizimden Kaçanlar ve Atatürk’ün Vizyonu, Çev: Gül Çağalı Güven, İş Bankası Yay., İstanbul 2011.
ROSE, Ingeborg, Alfred Kantorowicz. Sein Leben und Seine Bedeutung für die Zahnheilkunde, (Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universitaet, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Bonn 1969.
SAADET, Erciyas, “Ayşe Mayda: Güzel İzmir’in Zarif Tanığı”, Kent Yaşam Dergisi, 11 Şubat 2015.
SHAW, J. Stanford, 1933-1945 Yahudi Soykırımı ve Türkiye, Çev: Fahir Armaoğlu, Timaş Yay., İstanbul 2013.
SUNGU, İhsan, “Tevhidi Tedrisat”, Belleten, C.2 S.7/8, Temmuz 1938, s.418-432.
ŞENGÖR, Celal, Dahi Diktatör, İnkılâp Kitapevi, İstanbul 2015.
Microsoft Word - tarih yarÄ±Å masÄ± metin (izmir.bel.tr) (E..T. 25.03.2021).