Sabiha ALTINDEĞER

17. YÜZYILDA TRABZON’DA HUKUKİ ARABULUCULUK VE UZLAŞMA (ES-SULHU SEYYİDÜ’L-AHKÂM/SULH EN İYİHÜKÜMDÜR)

Bu çalışma 1836/1837/1838/1840/1842/1843/1844/1845nolu Trabzon şer‘iyye sicillerinden faydalanılarakgerçekleştirilmiştir. Bahsedilen siciller H. 1068-1079/M.1657-1668 yıllarına ait kayıtları ihtiva etmektedir.Belirtilen tarihler arasında veya daha önceki zamanlardaTrabzon’da vuku bulan çeşitli uyuşmazlıkların sulh yoluile çözüme kavuşturulması çalışmanın esas konusunuteşkil etmektedir. Sulh yolu ile çözüme kavuşturulanhususlar çeşitlilik arz etmektedir. Bunlar; miras, borç alacak, cinayet, yaralama, hırsızlık, mülk satışı, boşanmave emanet eşya ile ilgili ihtilaflardır. Makaledebahsedilen zaman aralığında sosyal hayattaarabuluculuğun ve arabulucuların yeri ve önemi, sulhsonucu tespit edilen maddi karşılıkların sulhun konusuile olan ilgisi tespit edilmeye çalışılacaktır.

Legal Mediation and Reconciliation in Trabzon in the 17th Century (Es-Sulhu Seyyidü’l-Ahkâm/ Peace is the Best Judgment)

This study realised using 1836, 1837, 1838, 1840,1842, 1843, 1844, 1845 numbered Trabzon courtrecords. The court records consist of cases betweenthe dates of 1068-1079/1657-1668.Reconciliationagreements which happened after somedisagreements, before and between the mentionedtimes are the main subject of this article.Disagreements which were ended by peacenaturally show differences. These are; inheritance,murder, wounding, theft, property transfers,divorce and entrusted goods. This study, will try toevaluate on the importance of mediators in sociallife. The study will also focus on the relationbetween paid money by defendant to the claimantin relation with the subject of reconciliation.

PDF

___

TŞS, Defter no, 1836 (1067-1068/1657-1658)
TŞS, Defter no, 1837 (1068-1069/1658-1659)
TŞS, Defter no, 1838 (1069-1070/1659-1660)
TŞS, Defter no, 1840 (1074-1075/1664-1665)
TŞS, Defter no, 1842 (1075-1076/1665-1666)
TŞS, Defter no, 1843 (1076-1077/1666-1667)
TŞS, Defter no, 1844 (1077-1078/1667-1668)
TŞS, Defter no, 1845 (1078-1079/1668-1669)
AÇIK, Turan, Gelenek ve Modernlik Arasında Bir Osmanlı Şehri: 17 Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da Siyaset, (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Trabzon 2012.
AFACAN, Kübra, Trabzon Şer‘iyye Sicillerine Göre XVII. Yüzyılın Son Çeyreğinde Sulh Akitleri ve Analizi, (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon 2018.
AKTAN, Hamza, “Tehârüc”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 40, İstanbul 2011, s. 319.
AKYILMAZ, S. Gül, “Osmanlı Miras Hukukunda Kadının Statüsü”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, 2007, s. 471-502.
ALTINDEĞER, Sabiha, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da Kölelik, (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon 2017.
ATAR, Fahrettin, “Sulh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, İstanbul 2009, s. 481- 485.
ASLAN, Nasi, “İslam ve Osmanlı Hukukunda Sulh Akitleri ve Muslihun Müessesesi”, Kur’an’da Barış ve Kardeşlik Sempozyumu Bildirileri, İstanbul 1996, 22-23 Eylül.
AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2015.
AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 28, İstanbul 2003, s. 389- 391.
BARDAKOĞLU, Ali, “Had”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 14, İstanbul 1996, s. 547-551.
BARDAKOĞLU, Ali, “Kasâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul 2001, s. 528-530.
BOSTAN, M. Hanefi, XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat, TTK, Ankara 2002.
BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2009, C. 37, s. 453-457.
CİN, Halil, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya 1988.
CİN, Halil- Ahmet Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Arştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
ÇAKIR, Adem, Klasik Dönem Osmanlı Miras Hukukunda Kadının Yeri, (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2015.
ÇİFTÇİOĞLU, N. A., Osmanlı Tarihleri, Aşıkpaşaoğlu Ahmet Aşıki Tevarih-i Âli Osman, İstanbul 1947.
DEMİRTAŞ, Necati, Açıklamalı Osmanlı Fetvaları Fetâvâ-yı Ali Efendi, C. 1-2, Kubbealtı Yayınları, İstanbul 2014.
DÖRTOK ABACI, Zeynep, “Bir Sorun Çözme Yöntemi Olarak Sulh: 18. Yüzyıl Bursa Kadı Sicillerinden Örnekler ve Düşündürdükleri”, OTAM, C. 20, S. 20, Ankara 2006, s. 105- 115.
DURSUN, Yücel, Trabzon Eyaletinde Kırsal Yerleşim: Yomra Nahiyesi Örneği, (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Trabzon 2015.
DÜZDAĞ, Ertuğrul, Şeyhülislam Ebusuud Efendi Fetvaları: Kanuni Devrinde Osmanlı Hayatı, Kapı Yayınları, İstanbul 2012.
ERDOĞAN, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.
İNAN, Kenan, Onyedinci Yüzyıl Ortalarında Trabzon’da Sosyal ve İktisadi Hayat, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 2013.
İNALCIK, Halil, “Osmanlı Tarihi Hakkında Mühim Bir Kaynak”, AÜDTCF Dergisi, C. 1, S. 2, Ankara 1943, s. 89-96.
JENNİNGS, Ronald C., “Kadı, Court, and Legal Procedure in 17th C. Ottoman Kayseri: The Kadı and the Legal System”, Studia Islamica, S. 48, 1978, s. 147-148.
JENNİNGS, Ronald C., “The Society and Economy of Maçuka in the Ottoman Judical Registers of Trabzon, 1560-1640”, Continutiy and Change in Late Byzantine and Erly Ottoman Society, Ed. A. Bryer and H. Lowry, Washington 1986, s. 129-154.
JENNİNGS, Ronald C., “Divorce in the Ottoman Sharia Court of Cyrpus, 1580-1640”, Studies on Ottoman Social in the Sixteenth and the Seventeenth Century, Isis Press, İstanbul 1999, s. 116-142
LOWRY, Heath W., Trabzon Şehrinin İslamlaşması ve Türkleşmesi 1461-1583, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2012.
ÖZCAN, Aslı, Trabzon Şer‘iyye Sicillerine Göre Modern Öncesi Dönemde Osmanlı Kadını (XVII. Yüzyılın İlk Yarısı), (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Trabzon 2018.
ÖZTÜRK, Temel, Osmanlıların Kuzey ve Doğu Seferlerinde Savaş ve Trabzon, Serander Yayınları, Trabzon 2011.
SAHİLLİOĞLU, H., “Osmanlı Para Tarihinde Dünya, Para ve Maden Hareketlerinin Yeri (1300- 1750)”, Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar I, Ankara 1979, s. 1-38.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamusi Türki, Çağrı Yayınları, İstanbul 2009.
ŞEN, Yusuf, “İslam Hukukunda Arabuluculuk”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 22, 2012, s. 105-135.
ŞİMŞEK, Ayşe, “Osmanlı Miras Hukuku Sulh-Tehârüc Uygulamalarında Kadın: Konya Kadı Sicili 45. Defter (1714-1715) Örneği”, Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, S. 2, 2016, s. 9-35.
PAMUK, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
TAMDOĞAN, Işık, “Sulh and the 18th Century Ottoman Courts of Üsküdar and Adana”, Islamic Law and Society, S. 15, 2008, s. 55-83.
TÜRKMENOĞLU, Mehmet Ali, XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon (Şer‘iye Sicillerine Göre), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2016.
TOSUN, Miraç, Trabzon’da Cemaatler Arası İlişkiler (1700-1770), Serander Yayınları, Trabzon 2018.
USTA, Sebahattin, Trabzon’da Vakıflar, (Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Trabzon 2015.
YEĞİN, Abdullah, Osmanlıca-Türkçe Lügat, Hizmet vakfı Yayınları, İstanbul 1983.