TÜRK OCAKLARI İKİNCİ KURULTAYI’NIN CUMHURİYETDÖNEMİ MİLLİYETÇİLİK ANLAYIŞINA ETKİLERİ

Türk milliyetçiliğinin gelişiminde İstanbul’da 1912 yılındakurulmuş ve sayısı her geçen yıl artmış olan Türk Ocakları’nınkatkısı büyüktür. Osmanlı Devleti’nin son döneminde iktidardaolan İttihat ve Terakki tarafından desteklenmiş olan Türk Ocakları,vatanın işgaliyle başlatılan Milli Mücadele hareketinin yanında yeralmıştır. Yeni Türk Devleti’nin kurulmasından ve özellikleCumhuriyetin ilanından sonra hızla büyüyen Türk Ocakları,inkılaplar sürecinde hükümetin en önemli destekçisi olmuştur. TürkOcakları Türklüğe dair ilmi, sosyal, kültürel, iktisadi gelişmeleriyakından takip etmiş, bütün ocaklardan temsilcilerin katılımı ile heryıl bir defa düzenlenen kurultayda faaliyetler değerlendirilmiş,sorunlar görüşülmüş, mevzuat çalışmaları yapılmış ve bir sonrakiyılın programı belirlenmiştir. İlki 1924 yılı Nisan ayındadüzenlenmiş olan Umumi Kongrenin/Kurultayın ikincisi ise 23Nisan 1925’te toplanmıştır. Makalenin konusunu oluşturan TürkOcakları İkinci Kurultayı’nda açılış oturumu, gerçekleştirilenziyaretler, yapılan konuşmalar, alınan kararlar, değiştirilen OcakYasası Türk milliyetçiliğinin gelişimi bağlamında incelenmiştir.Çalışmada Kurultaya ait birincil kaynaklar yanında döneme aittetkik eserler kullanılmıştır. Bu çalışma ile 1925 yılı koşullarındatoplanan Türk Ocakları İkinci Kurultayı’nın Türklüğe ve Türkmilliyetçiliğine katkısı değerlendirilmek istenmiştir.

The Effects Of The Second Congress Of Türk Ocakları On The Republic Period Nationalism Approach

The contribution of the Türk Ocakları, which was establishedin Istanbul in 1912 and whose number has increased everyyear, has been great in the development of Turkishnationalism. Türk Ocakları, supported by the Committee ofUnion and Progress (İttihat ve Terakki), which was in powerin the last period of the Ottoman Empire, sided with theNational Struggle movement started with the occupation ofthe homeland. Türk Ocakları, which grew rapidly after theestablishment of the new Turkish State and especially afterthe proclamation of the Republic, became the most importantsupporter of the government during the revolutions. TürkOcakları closely followed the scientific, social, cultural andeconomic developments regarding Turkishness, the activitieswere evaluated, the problems were discussed, the legislationstudies were carried out, and the next year's program wasdetermined in the assembly, which is held once a year withthe participation of representatives from all quarters. Thesecond of the General Assembly/Congress, the first of whichwas held in April 1924, was held on April 23, 1925. In theopening session of the Türk Ocakları Second Assembly,which is studied in the article, several visits were made, aswell as the speeches made, the decisions taken, and theexamination of amended version of January Law in thecontext of the development of Turkish nationalism. In thestudy, besides the primary sources belonging to theAssembly, the research works belonging to the period wereused. With this study, it was aimed to evaluate thecontribution of the Türk Ocakları Second Assembly, whichwas convened under the conditions of 1925, to Turkishnessand Turkish nationalism.

PDF

___

CUMHURİYET ARŞİVİ, Dosya No: 79.8, Fon Kodu: 30.18.1.1, Yer No: 12.58.16.
1340 SENESİ NİSANINDA TOPLANAN BİRİNCİ TÜRK OCAKLARI UMUMİ KONGRESİ ZABITLARI, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Kayıt No: 4555, Yer No: A3242 (Osmanlıca Matbu Eser).
AYIN TARİHİ, “Türk Ocakları İkinci Kurultayı”, Matbuat-ı Müdiriyet-i Umumiyesi, C.: 5, S.: 14, Ankara 1341, s. ك - د.
AHMAD, Feroz, İttihat ve Terakki (1908-1914), Çev. Nuran Yavuz, 8. Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul 2010.
AKÇURA, Yusuf, Türkçülüğün Tarihi, Haz. Erol Kılınç, 4. Basım, Ötüken Yayınları, İstanbul 2018.
AKÇURA, Yusuf, Üç Tarz-ı Siyaset, Aktarma-Uyarlama: Mustafa Yeni-Erol Kılınç, Ötüken Yayınları, İstanbul 2018.
AKŞİN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, 23. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
CANDAN, Nurullah-Tanju Bağırgan, “Türk Ocaklarından Halkevlerine: Türkiye’de Sporun Erken Dönem Öyküsü”, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Temmuz 2010, XV (3), s. 17-32.
ÇAĞLAYAN, Ercan, “Türk Ocakları’nın Vilayat-ı Şarkiye’de Teşkilatlanması ve Kurultaylarda Şark ile İlgili Tartışmalar (1924-1928)”, JOSR, C.: 8, S.: 2 (16), Kasım 2016, s. 785-799.
GÜNER, Hikmet Eldek, “Türk Ocakları, Mimarisi ve Geleneksel Öğeleri; Ankara ve İzmir Örneği”, Online Journal of Art and Design, Volum 6, İssue 1, January 2018, s. 99- 118.
GÜNEŞ, Günver, “Türk Devrimi ve İzmir Türk Ocağı”, ÇTTAD, Yıl: 1998, Cilt: 3, Sayı: 8, s. 115- 135.
KARADUMAN, Hüseyin, “Türk Ocakları ve Hars Müzeleri”, Vakıflar Dergisi, S. XXX, Ankara 2007, s. 503-518.
KARPAT, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
KESKİN, Mustafa, Atatürk’ün Millet ve Milliyetçilik Anlayışı, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 1999.
KODAL, Tahir, “Mustafa Kemal Atatürk ve Türk Ocakları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), S.: 52, Erzurum 2014, s. 295-314.
LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, 7. Baskı, Çev. Prof. Dr. Metin Kıratlı, TTK Yayınları, Ankara 1998.
NAMAL, Yücel - Ümit Turan, “Türk Ocaklarının 1926 Yılı Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.: 13, S.: 69, Mart 2020, s. 363-371.
ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İletişim Yayınları, İstanbul 1999.
ÖLÇEKÇİ, Haluk, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Ocağı’nın Ankara’daki Faaliyetleri ve Kapatılması Meselesi”, USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, Yıl 2, S. 4, Aralık 2020, s. 664-690.
PINAR, Mehmet, “Adana Türk Ocağı ve Faaliyetleri (1923-1931)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.: 8, S.: 41, Aralık 2015, s. 537-552.
SAFA, Peyami, Türk İnkılabına Bakışlar, Ötüken Yayınları, İstanbul 2006.
SALEP, Mustafa, “Birinci Türk Ocakları Umumi Kongresi”, 5. Uluslararası Erciyes Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 16-17 Nisan 2021, Kayseri, Ed. Dr. Necip İhsan Arıkan, İksad Global Yayınevi, s. 86-106.
SARINAY, Yusuf, “Türk Ocağı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İSAM Yayınevi, 41. Cilt, s. 545-546.
SOLAK, Mehmet, Murat Tarhan ve Fahri Kılıç, “Bolu Türk Ocağı’nın Faaliyetlerinden Bir Kesit”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016, Cilt: 16, Yıl: 16, Sayı: 3, s. 211- 230.
TÜRK OCAKLARI YASASI, İkinci Basım, TTK Kütüphanesi Kayıt No: 4/98, Yer No: A2934 (Osmanlıca Matbu), Ankara 1341-1925.
ÜSTEL, Füsun, Türk Ocakları (1912-1931), 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
YILMAZ, Mehmet Serhat-Erdoğan Ersoy, Kastamonu Türk Ocakları (1923-1931), Töre Basım Yayın, Kastamonu 2012.
ZÜRCHER, Erık Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner, 4. Basım, İletişim Yayınları, İstanbul 2020.