BİR MİLLİ AHLAK İLKESİ OLARAK YERLİ MALI KULLANIMIVE YERLİ MALI SERGİLERİ (1929-1940)

Cumhuriyetin ilk yıllarında en önemli ekonomi ve kültüröğelerinden biri olan yerli malı kullanımı 1929 yılında Millî İktisatve Tasarruf Cemiyetinin kurulmasıyla başlamıştır. Cemiyetinkurulmasıyla beraber Türkiye’de tasarruf ve yerli malı kullanımınıteşvik amacıyla sergiler açılmıştır. Türkiye’de üretilen ürünlerinverimini artırmak, vatandaşa tasarrufu öğretmek ve yerli malıkullanılmasını teşvik etmek gibi amaçlarla çeşitli etkinliklerdüzenlenmiştir. Tüm resmî ve özel kurumlarda günün anlam veönemini belirten konuşmalar, toplantılar yapılmıştır. Buetkinliklerden biri de yerli malı üretiminin teşhir edilmesini vehalka tanıtılmasını sağlayan sergilerdir. Yerli malı sergileri halktamillî ekonomi bilincini oluşturan önemli adımlardan biri olmuştur.Halk bu sergiler aracılığıyla yerli ürünleri tanıma fırsatınıbulmuştur. Sergiler bu anlamda devlet adına halka emeklerininboşa gitmediğini gösteren önemli bir iletişim aracı olmuştur.Çalışma, Atatürk döneminde başlayan ve millî ekonominin temelinioluşturan Millî Tasarruf ve Yerli Malı Haftası ile yerli malısergilerinin önemini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda çalışmanınamacı Cumhuriyetin ilk yıllarında tasarruf bilincinin oluşturulmasıve bu bilincin oluşturulmasına katkı sağlayacak çalışmalarıincelemektir. Çalışmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleribelgelerinden, süreli yayınlardan ve basılı diğer eserlerdenyararlanılmıştır.

A Principle Of National Morality: Use of Domestic Goods and Exhibitions of Domestic Goods (1929-1940)

The use of domestic goods, which is the most importanteconomic and cultural element of the early republicanperiod, began in 1929 with the establishment of the NationalEconomy and Saving Society and continued to increase itsimportance every year. With the establishment of the society,exhibitions of domestic goods were opened in Turkey inorder to encourage the use of domestic goods and the periodof savings. Various activities have been organized forpurposes such as increasing the efficiency of productsproduced in Turkey, ensuring that products are used bothinside and outside the country, teaching citizens to save andencouraging the use of domestic goods. Speeches andmeetings were held in all official and private institutionsstating the meaning and importance of the day. One of theseevents is the exhibitions of domestic goods, which allow theproduction of domestic goods to be displayed and presentedto the public. Exhibitions of domestic goods have been oneof the important steps that have created awareness of thenational economy in the public. The public had theopportunity to recognize domestic products through theseexhibitions. In this sense, exhibitions have been an importantmeans of communication on behalf of the state, showing thepublic that their efforts have not been wasted. DomesticGoods Week (officially attitude, investment and TurkishGoods Week) is one of the specific days and weekscelebrated in all schools in Turkey between 12-18 December.The study reveals the importance of National Savings anddomestic goods week and domestic goods exhibitions, whichstarted during the reign of Atatürk and still maintain theirimportance in Turkey and form the basis of the nationaleconomy. In our study, documents of the Presidential StateArchive, periodicals and other printed works were used.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490-1, Yer No: 17-89-9.
BCA, Fon Kodu: 30.10, Yer No: 163.141.12.
BCA, Fon Kodu: 490.1 Yer No: 569. 2264. 7.
BCA, Fon Kodu: 490.1, Yer No: 1453.23.1.
BCA, Fon Kodu:30.10, Yer No: 166. 155. 6
BCA, Fon Kodu:30.10, Yer No: 166.154.1
BCA, Fon Kodu:490.1, Yer No: 3.11.9.
BCA, Fon Kodu:490.1, Yer No: 3.15.1.
BCA, Fon Kodu:490.1, Yer No: 4.19.23.
BCA, Fon Kodu:490.1, Yer No: 4.21.31.
BCA, Fon Kodu:51, Yer No: 4.36.9.
TBMM Zabıt Ceridesi, D. 3, Cilt: 14, 1929.
“1.000.000 Kilo Arpa Davası”, Cumhuriyet, 17 Eylül 1932.
“1937 Yerli Mallar Hazırlığı”, Cumhuriyet, 3 Temmuz 1937.
“20 Nisan’a Hazırlık”, Cumhuriyet, 23 Şubat 1930.
“Altıncı Yerli Mallar Sergisi Dün Açıldı”, Cumhuriyet, 19 Temmuz 1934.
“Ankara Sergisi Açıldı”, Cumhuriyet, 10 Nisan 1931.
“Artırım Haftası Bugün Başlıyor”, Haber, 12 Aralık 1935.
“Artırma ve Yerli malı Haftası Başladı”, Ulus, 12 Aralık 1935.
“Bayram ve Yerli Malı”, Cumhuriyet, 14 Nisan 1932.
“Bir Ziraat Kongresi Toplanacak”, Cumhuriyet, 12 Haziran 1930.
“Bursa’da Yerli Mallar Sergisi Açıldı”, Savaş, 3 Temmuz 1934.
“Bursa’da Yerli Mallar Sergisi”, Cumhuriyet, 8 Şubat 1930.
“Devlet Fabrikalarının Çiftçiye Yardımı”, Cumhuriyet, 7 Ocak 1938.
“Dün Büyük ve Heyecanlı İçtimalar Yapıldı”, Cumhuriyet, 13 Aralık 1930.
“Dün Kadınlar Birliği’nde Bir Konferans Verildi”, Cumhuriyet, 7 Şubat 1930.
“Ekonomi Bakanı Mühim Bir Nutuk Söyledi”, Cumhuriyet, 19 Aralık 1935.
“Ekonomi Haftası”, Haber, 13 Aralık 1934.
“Ekonomi Haftasının İkinci Günü”, Cumhuriyet, 14 Aralık 1937.
“İhtikârla Mücadele”, Cumhuriyet, 20 Şubat 1932.
“İktisat Haftası Bugün Başlıyor”, Doğu, 12 Aralık 1937.
“İsmet Paşa Dün Yerli Mallar Sergisini Gezdi”, Cumhuriyet, 13 Ağustos 1932.
“İstanbul Müftülüğü Şimdiden Hazırlıklara Başladı”, Cumhuriyet, 7 Ocak 1930.
“İstihlak ve Tasarrufta En Büyük Vazife Kadınlarımıza Düşmektedir”, Cumhuriyet, 14 Aralık 1933.
“İzmir Hanımları Faal Komiteler Teşkiline Karar Verdiler”, Cumhuriyet, 3 Şubat 1930.
“Leblecilerde Cemiyet Teşkil Ediyorlar”, Cumhuriyet, 3 Ocak 1930.
“Mektep Talebesinin Millî Müesseseleri Ziyareti”, Cumhuriyet, 16 Aralık 1930.
“Millî Tasarruf Haftası”, Cumhuriyet, 24 Kasım 1932.
“Sıhhat ve İktisat”, Cumhuriyet, 31 Ocak 1930.
“Tasarruf Haftası Yarın Başlıyor”, Cumhuriyet, 11 Aralık 1932.
“Tasarruf Haftası”, Cumhuriyet, 4 Aralık 1930.
“Tasarruf Haftası”, UIus, 12 Aralık 1939.
“Tasarruf ve Yerli Malı Haftası Dün Açıldı”, Ulus, 13 Aralık 1940.
“Taşradan Bile Sergiyi Görmeye Gelenler Var”, Cumhuriyet, 26 Temmuz 1935.
“Tutum Haftası Bugün Başlıyor”, Akşam, 12 Aralık 1934.
“Tüccar Ankara’ya Bir Heyet Gönderiyor”, Cumhuriyet, 28 Mart 1931.
“Türk Tebeşirleri”, Cumhuriyet, 17 Eylül 1930.
“Vitrinlerde Yerli Malı Teşhir Eden Mağazalar”, Cumhuriyet, 9 Ocak 1930.
“Yerli Çoraplara Marka Konacak”, Cumhuriyet, 26 Kasım 1930.
“Yerli Malı Haftası ve Vitrin Müsabakası”, Cumhuriyet, 24 Kasım 1930.
“Yerli Mallar Haftası”, Haber, 12 Aralık 1934.
“Yerli Mallarımızı Tanıyınız”, Cumhuriyet, 15 Ocak 1930.
“Yerli Telefon Malzemesi”, Cumhuriyet, 4 Mayıs 1932.
Akşam, 19 Kasım 1936.
Anadolu, 12 Aralık 1936.
Anadolu, 15 Aralık 1935.
Cumhuriyet, 10 Mayıs 1932.
Cumhuriyet, 16 Ocak 1930.
Cumhuriyet, 19 Ocak 1930.
COŞAR, Nevin, Cumhuriyet Türkiyesi'nde İktisadi Terbiye: Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, Toplum ve Bilim, Sayı:8, Temmuz 1995, s.71-92.
DUMAN, Doğan, “Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1992, C. 1, S.2, s.127-141. Kızılay, 16 Aralık 1936.
MAXIM, Mıhaı, “İbrâil”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2000, C. 21, s.363-366. Milliyet, 13 Aralık 1929
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2006.
AYSAN, Mustafa, Atatürk’ün Ekonomi Politikası, Es Yayınları, İstanbul 1980.
Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940, C.1, İstanbul 2002.
İNAN, A. Afet, İzmir İktisat Kongresi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1982.
ÖKÇÜN, Ahmet Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir, Sermaye Piyasası Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
ÖZKAYA, Yücel, Türk İstiklal Savaşı ve Cumhuriyet Tarihi, A.Ü Tıp Fakültesi Yayınları, Ankara 1981.
SANDER, Oral, Siyasi Tarih. İmge Yayınları, Ankara 1999.
TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi (1923-1938), Bilgi Yayınevi, Ankara 2005.