Metabolik Sendrom Yönetiminde Hemşirenin Sorumlulukları
Sağlık, günümüzde kültürün bir parçası ve hayatın rutinlerinden birisi haline gelmiştir. Bu nedenle eskiye göre, hastalıkların tedavisindeki yaklaşımlar değişmiştir. Bu değişimin temelinde ise "bireylerde yaşam tarzı değişikliğini sağlamak" kavramı önemli bir yer tutmaktadır. Son yıllarda, Metabolik Sendrom, obezite ve Tip 2 Diyabetes Mellitus (DM) hastalığı dramatik şekilde artmıştır. Metabolik Sendrom, DM ve kardiyovasküler hastalıkların risk faktörleri ile alakalı kompleks bir hastalıktır. Metabolik Sendromun tedavisinde en önemli amaç, tüm yaşam düzeninin sağlıklı hale getirilmesi ve kontrol altına alınmasıdır. Bunun için bireyin ciddi yaşam tarzı değişikliği yapması gerekmektedir. Bu değişikliğin yapılabilmesi için önderlik yapabilecek en uygun sağlık elemanı hemşire olduğundan, hemşirelere büyük rol düşmektedir. Çünkü hemşireler, hastalara ulaşılabilirliği en yüksek sağlık personelidir. Bu makalede Metabolik Sendrom hakkında genel bilgiler ve yaşam tarzı değişikliği sağlamada hemşirelerin sorumlulukları, literatür doğrultusunda tartışılacaktır. Hemşireler Metabolik Sendrom ve risk faktörleri konusunda bireyleri bilinçlendirmek için, kişiye özel müdahaleleri planlamalı ve uygulamalıdır
Responsibilities of Nurses in Metabolic Syndrome Management
Today, health is a part of our culture and is one of many everyday routines. For this reason, approaches to the treatments of diseases are changing. At the basis of this change, the concept of “creating a change in lifestyle” plays an important role. Metabolic Syndrome is one of the diseases in which lifestyle change is unavoidable. In recent years, the incidences of Metabolic Syndrome, obesity, and Type 2 Diabetes Mellitus (DM) have dramatically increased. Metabolic Syndrome is a complex disease associated with risk factors of DM and cardiovascular diseases. In the treatment of Metabolic Syndrome, a patient’s lifestyle should be controlled under medical conditions. A serious lifestyle change is required to do this. The most appropriate healthcare personnel for this change is the nurse, who is the most available to patients. In this article, general information about metabolic syndrome and the responsibilities of nurses in creating a change in lifestyle will be discussed according to the literature. Nurses should plan and apply special interventions to the patient in order to measure the risk factors for metabolic syndrome
___
- 1 . Demez G. Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2012; 9(1):512-32.
- 2 . Safoury OSE. et al. Skin tags, leptin, metabolic syndrome and change of the life style. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2011; 77(5):577-81. https://dx.doi.org/10.4103/0378-6323.84061
- 3 . Kuninkaanniemi H. Behaviour-change interventions in primary care: Infl uence on nutrition and on the metabolic syndrome defi ners. Int J Nurs Pract 2011; 17:470-7. https://dx.doi. org/10.1111/j.1440-172X.2011.01968.x.
- 4 . Calcaterra V. et al. Early-onset metabolic syndrome in Prepubertal obese children and the possible role of alanine aminotransferase as marker of metabolic syndrome. Ann Nutr Metab 2011; 58:307-14. https://dx.doi. org/10.1159/000331573.
- 5 . Oğuz A. Metabolik sendrom. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2008; 18(2):57-61.
- 6 . İpek S. Tip 2 diyabetli hastalarda metabolik sendrom prevelansı. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008;15(1):29-33.
- 7 . Oh EG. et al. Effects of a Therapeutic lifestyle modifi cation program on infl ammatory chemokines and insulin resistance in subjects with metabolic syndrome. Biol Res Nurs 2011; 13(2):182-8. https://dx.doi. org/10.1177/1099800411416637
- 8 . Tangı F, Top C. Endokrinoloji metabolizma ve diyabet. Özata M, editör. Metabolik sendrom. 2. baskı. İstanbul: Tıp Kitapevi Yayıncılık; 2011. sayfa. 495-503.
- 9 . İslamoğlu Y, Koplay M, Sunay S, Açıkel M. Obezite ve metabolik sendrom. Tıp Araştırmaları Dergisi 2008; 6(3):168-74.
- 10 . Anderson JG, Taylor AG. The Metabolic Syndrome and mind-body therapies: a systematic review. J Nutr Metab. Artical 2011; ID 276419: 8. https://dx.doi.org/10.1155/2011/276419
- 11 . Türkiye Endokronoloji ve Metabolizma Derneği. Metabolik Sendrom kılavuzu 2009. http://www.turkendokrin.org/files/pdf/metabolik_ sendrom.pdf (Erişim Tarihi: 19-11-2016).
- 12 . Oğuz A, Akalın A, Çalık BT. Metabolik Sendrom Derneği Türkiye sağlık çalışması (PURE Türkiye) sonuçları. VII. Metabolik Sendrom Sempozyumu konuşma özeti kitabı. 29 Nisan - 2 Mayıs 2010. Antalya: 19-44.
- 13 . Arden C, Katzmarzyk P. Geographic and demographic variation in the prevalence of the metabolic syndrome in Canada. Can J. Diabet 2007; 31(1):34-46. http://dx.doi.org/10.1016%2FS1499-2671(07)11009-1.
- 14 . Mollaoğlu M, Fertelli TK, Tuncay FÖ. Bir sağlık ocağına başvuran erişkinlerde metabolik sendromu risk düzeyleri ve ilişkili faktörler. İ.Ü.F.N.Hem.Derg 2010;18(2):72-9.
- 15 . Carr DB, Utzschneider KM, Hull RL, Kodama K, Retzlaff BM, Brunzell JD, et al. Intraabdominal fat is a major determinant of the national cholestrol education program adult treatment panel III criteria for the metabolic syndrome. Diabetes 2004; 53:2087-94.
- 16 . Kitiş Y, Bilgili N, Hisar F, Ayaz S. Yirmi yaş ve üzeri kadınlarda metabolik sendrom sıklığı ve bunu etkileyen faktörler. Anadolu Kardiyol Derg 2010; 10:111-9.
- 17 . Oğuz A, Temizhan A, Abaci A, Kozan O, Erol C, et al. Obesity and abdominal obesity; an alarming challenge for cardio metabolic risk in Turkish adults. Anadolu Kardiyol Derg 2008; 8:401-6.
- 18 . Özseven S. Prevelence of the metabolic syndrome among adults in a family health center in Turkey. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2012; 19(1):6-11.
- 19 . Onat A, Hergenç G, Can G. İki metabolik sendrom tanımının kardiyometabolik risk öngörüsünün aynı kohortta prospektif yolla değerlendirilmesi ve halkımız için en uygun tanımın seçilmesi. Anadolu Kardiyol Derg 2007; 7:29-34.
- 20 . Onat A. ve ark. Türkiye’de ölüm ve koroner hastalık insidansının bölgesel dağılımları: TEKHARF 2010 taraması sonuçları. Arch Turk Soc Cardiol 2011; 39(4):263-68.
- 21 . Dağdelen S, Yıldırım T, Erbaş T. Metabolik sendrom tanı kriterleri hakkında yaşanan küresel kargaşa: Klavuzların anlaşamadığı nokta nedir?. Anadolu Kardiyol Derg 2008; 8:149-53.
- 22 . Najarian RM, Sullivan LM, Kannel WB, Wilson PW, D’Agostino RB, Wolf PA. Metabolic syndrome compared with type 2 diabetes mellitus as a risk factor for stroke. Arch Intern Med 2006; 166(9):106-11. http:// dx.doi.org/10.1001/archinte.166.1.106
- 23 . Gökoğlu F, Gürsoy H, Borman P, Özyılkın E, Yorgancıoğlu R. Osteoartrit olan hastalardaki metabolik sendrom. FTR Bil. Der 2008; 2:46-52.
- 24 . Sarısoy G, Böke Ö, Öztürk A, Akaya D. Pazvantoğlu O, Şahin AR. Şizofreni Hastalarında Metabolik sendrom sıklığının sosyodemografi k ve klinik özelliklerle ilişkisi. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2013; 26:267-75. http://dx.doi.org/10.5350/ DAJPN2013260305
- 25 . Akbal A, Selçuk B, Gürcan A, Kurtaran A, Ersöz M, Akyüz M. Romatoid artritli hastalarda metabolik sendrom. Turk J Rheumatol 2009; 24:202- 5.
- 26 . Arık MK, Türk M, Süner A. Safra kesesi ameliyatı olan hastalarda metabolik sendrom görülme sıklığı. Göztepe Tıp Dergisi 2010; 25(4):158-63. http://dx.doi.org/10.5222/J.GOZTEPETRH.2010.158.
- 27 . Karaköse A, Yüksel MB. Santral obezite göstergesi olan bel çevresinin alt üriner sistem semptomları, erektil disfonksiyon ve metabolik sendrom komponentleri ile ilişkisi. Dicle Univ Tip Fakul Derg 2012; 39(4):504-8. http://dx.doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0190
- 28 . Aytürk S. Ötiroid bireylerde metabolik Sendrom komponentleri ile tiroid fonksiyon volüm ve nodül ilişkisi. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi: Tıp Fakültesi, Yan dal uzmanlık tezi. Ankara: 2009.
- 29 . Şahin M, İnal BB, Öğreden Ş, Yiğit Ö, Aral H, Güvenen G. Metabolic profi le and insulin resistance in patients with obstructive sleep apnea syndrome. Turk J. Med Sci 2011; 41(3):443-54. http://dx.doi. org/10.3906/sag-1006-895.
- 30 . Uzunlulu M. Metabolik sendrom ve kanser. 13. Ulusal iç hastalıkları kongre kitabı 2011; Antalya: 91-2.
- 31 . İkinci S, Atak N. Metabolik sendrom. TAF Preventive Medicine Bulletin 2010; 9(5):535-40.
- 32 . Wannamethee SG, Shaper AG, Whincup PH. Modifi able Lifestyle factors and the metabolic syndrome in older men: effects of lifestyle changes. J Am Geriatr Soc 2006; 54(12):1909-14. https://dx.doi. org/10.1111/j.1532-5415.2006.00974.x.
- 33 . Moczygemba LR, Kennedy AK, Marks SA, Goode JVR, Matzke GR. Agualitative analysis of perceptions and barriers to therapeutic lifestyle changes among homeless hypertensive patients. Res Social Adm Pharm 2012: 1–15. https://dx.doi.org/10.1016/j.sapharm.2012.05.007. Epub 2012 Jul 25.
- 34 . Tatlı E. Poliklinikte hiperlipidemik hasta takibi. Trakya Üniversitesi Tıp Fak. Dergisi 2010; 27(1):39-41.
- 35 . Oğuz A. et al. Frequency of abdominal obesity and metabolic syndrome in healthcare workers and their awareness levels about these entities. Arch Turk Soc Cardiol 2008; 36(5):302-9.
- 36 . Driehuis F. Intervention Maintenance ofl ifestyle changes: 3 year results of the Groningen overweight and lifestyle study. Patient Educ Couns 2012; 88:249–55. https://dx.doi.org/10.1016/j.pec.2012.03.017.
- 37 . Jacobs N. Clays E, De Bacquer D, De Backer G, Dendale P, Thijs H, et al. Effect of a tailored behavior change score: a randomized controlled trial. Health Educ Res 2011; 26(5):886-95. https://dx.doi.org/10.1093/ her/cyr046.
- 38 . Laws RA, Chan BC, Williams AM, Davies GP, Jayasinghe UW, Fanaian M. the CN SNAP Project Team, An effi cacy trial of brief lifestyle intervention delivered by generalist community nurses (CN SNAP trial). BMC Nursing 2010; 9:4. https://dx.doi.org/10.1186/1472-6955-9-4.
- 39 . Kurçer MA, Özbay A. Koroner arter hastalarında uygulanan yaşam tarzı eğitim ve danışmanlığının yaşam kalitesine etkisi. Anadolu Kardiyol Dergisi 2011; 11:107-13. https://dx.doi.org/10.5152/akd.2011.028.
- 40 . Fanaian M, Harris M. Lifestyle intervention a study on maintenance in general practice. Aust Fam Physician 2011; 40(11): 903-6.
- 41 . Prochaska JO, Clemente CC. Transtheoretıcal therapy: toward a more ıntegratıve model of change. Psychotherapy: theory, research and practıce volume 1982; 19(3): 276-288.
- 42 . Görpelioğlu S. Sağlıklı yaşam tarzı ve davranış değişikliği. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi 2009; 1:36-41.
- 43 . Brownell KD. The LEARN Program for weight management. 10th. Dallas, Texas: American Health Publishing Company; 2004.
- 44 . Carels RA, Young KM, Koball A, Gumble A, Darby LA, Oehlhof MW, et al. Transforming your life: an environmental modifi cation approach to weight loss. J Health Psychol 2011; 16(3):430–8. https://dx.doi. org/10.1177/1359105310380986.
- 45 . Greer DM, Hill D. Implementing an evidence- based metabolic syndrome prevention and treatment program utilizing group visits. J Am Assoc Nurse Pract 2011; 23:76-83. https://dx.doi. org/10.1111/j.1745-7599.2010.00585.x.