Türkiye Türkçesinin Söz Varlığında Yer Alan Kalıplaşmış Sözlerin Politik Söylemdeki Yeri

Politikacılar, geniş halk kitlelerini etkileyebilmek ve onların oylarını kazanabilmek amacıyla farklı ve etkili bir dil kullanmak durumundadırlar. Bu nedenle söylemlerinin etkisini arttırabilmek için birçok yönteme başvurabilmektedirler. Bu çalışmada 2011 yılında Türkiyedeki üç politik liderin haberlere yansımış doğrudan söylemleri (toplam 7192 adet), kalıplaşmış sözlerin kullanımı açısından taranmış, karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Kalıplaşmış sözlerden sadece deyim, atasözü ve kalıp sözler incelenmiştir. Bu kullanımların liderlere göre sıklıkları ve hangi dil düzeylerine (ölçünlü / teklifsiz / argo) ait oldukları, hangi duygu değerini (esenlikli / esenliksiz) taşıdıkları nicelik ve nitelik açısından irdelenmiştir. Çalışmada 2011 yılı politik söylemleri, seçim öncesi ve seçim sonrası olarak da ayrıca incelenmiş ve hem her iki dönem hem de üç lider kendi aralarında karşılaştırılmıştır. Politik söylemde başvurulan kalıplaşmış sözlerin ideolojik ve politik tutuma bağlı olarak geliştirilen söylemlerdeki yeri saptanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, kalıplaşmış sözler arasından en fazla kullanılanı deyimler olmuştur. Deyim kullanımlarına bakıldığında liderlerin, esenliksiz duygu değeri taşıyanları esenlikli deyimlere göre çok daha fazla tercih ettikleri görülmüştür. Yılın 5,5 ayından daha az bir süreyi kapsayan seçim öncesi dönemde, seçim sonrası ile kıyaslandığında liderlerin gözle görülür bir farkla daha fazla deyim kullandıkları gözlemlenmiştir. Liderler kendilerine muhalif olan parti veya liderlere deyimler yoluyla yüklenmeyi tercih etmiştir. Bu yüklenme seçim öncesi dönemde, oylarını arttırmak amacıyla daha fazla gerçekleştiğinden, deyim kullanma sıklığı da artmaktadır. Kalıp sözler, kullanım sıklığı açısından deyimlerden sonra gelmektedir. Liderlerin kullandığı kalıp sözler cenaze vb. gibi katıldıkları toplumsal olayların zorunlu kıldığı söylemlerde daha çok ortaya çıksa da, aynı zamanda ideolojilerini ortaya koyar niteliktedir. Atasözleri ise liderler tarafından özellikle seçim meydanlarında yine muhalif partilere göndermeler yaparken kullanılmıştır. Ancak bu kez çoğu atasözü, verilmek istenen mesaj doğrultusunda değiştirilmiştir. Sonuç olarak, politik söylem içinde kalıplaşmış sözlerin yeri ve işlevi, özel bir anlam ve değer taşıdığından, dikkate değerdir.

The Stereotyped Words in Political Discourse at Turkish Language

Politicians, have to use an effective and different language to effect the people and get their votes. Because of this, they can refer some methods to enhance the effectiveness of their discourses. In this study, it is examined, compared and assessed the usage of stereotyped words in the direct discourses that reflected in the news of three political leaders in 2011 in Turkey. It is only examined idioms, proverbs and formulaic expressions from stereotyped words. The frequency of these uses, linguistic levels (formal / informal / argot), emotional worths (euphoric/dysphoric) are examined in terms of quantity and quality. In the political discourses of 2011, it is also researched as before election and after election and both of the periods and three leaders are compared among themselves. It is laboured to determine the place of the stereoyped words that is used in political discourse by ideological and political manner. According to the findings, idioms are the most used one from the stereotyped words. When we look the idiom uses, it is seen that the leaders prefer dysphoric idioms to euphoric idioms. The leaders used much more idioms at before election period ( less than 5,5 months), when it is compared with the after election period. They prefer to force the opposition side or leaders via the idioms. This force happens more at before election period than after election period because they want to increase their votes by forcing them and the usage of idioms are also increasing. In terms of frequency of use, formulaic expressions come after idioms. These formulaic expressions usually come up at the discourses when they attend at funeral etc. but at the same time they present the leaders ideologies. The proverbs are used especially at the election ground to force the opposition side. But at this time lots of proverbs are changed up to the message the leaders want to give. As a result, because of the stereotyped words in political discourse have a special meaning and value, they are significant.

___

  • Aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin.
  • Aksan, D. (1995). Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK.
  • Aksan, M., Aksan, Y. (1991). Metin Kavramı ve Tanımları. Dilbilim Araştırmaları 1991, 90-104. Ankara: Hitit Yayınevi.
  • Aksoy, N. Berrin (2002). Siyaset Dili ve Çevirişi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19/1: 1-10.
  • Aksoy, Ö. A. (2010). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 / Atasözleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Aksoy, Ö. A. (2010). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2 / Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Alagözlü, N.; Şahin, S. (2010). Siyasi Söylemde Güç ve Edimsel Kullanım Biçimleri. Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 20: 12-36.
  • Darıcı, Esra (2012). Türkiye Türkçesinin Söz Varlığında Yer Alan Kalıplaşmış Sözlerin Politik Söylemdeki Yeri.
  • Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gökdayı, H. (2008). Türkçede Kalıp Sözler. Bilig, 44: 89-110.
  • Karataş, Y. (2008). Metin İncelemesinde Söylembilim Yöntemi “Binbir Gece Masalları Üzerine Bir Uygulama” Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Kıran, Z., Kıran, A. (2010). Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yay.
  • Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Günümüz Dilbilim Çalışmaları içinde (yay. haz: Prof. Dr. Ayşe Kıran, Doç. Dr. Ece Korkut, Dr. Suna Ağıldere), 121-132. İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • Türk Dil Kurumu. Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr
  • Türk Dil Kurumu. Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr
  • Vardar, Berke (1998). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: ABC Kitabevi.