TBMM'de Bir Cumhuriyet Aydını: Dr. Fatma Memik

Fatma Memik Türk siyasi hayatında çok önemli bir insan olmasına rağmen fazla tanınmamaktadır. Bu makaleyi yazma amacımız Sayın Memiki tanıtmak ve siyasi hayatını ortaya koymaktır. 5 Aralık 1934 tarihinde 2589 Sayılı Kanun ile Türkiyede kadınlara milletvekili seçilebilme hakkı getirilmiştir. Buna göre ilk etapta parlamentoya 17 kadın vekil katılmıştır. Daha sonra yapılan ara seçimlerde Çankırıdan Hatice Özgenerin katılımıyla bu sayı 18 olmuştur. Sadece sayısal olarak değil nitelik açsından da bu 18 sembol isim çok önemlidir. Bu kişilerin hemen hepsi Atatürk tarafından seçilmiş, çoğu üniversite eğitimi almış, bir kısmı ise yurt dışında okumuştur. Bununla birlikte çağdaş Avrupa ülkelerini bir kısmında kadınların seçme ve seçilme, bir kısmında ise seçilme hakkı yoktu. Bu şartlar içerisinde Atatürkün Türk halkına kadın-erkek eşitliğini benimsetebilmek için meclise kadın milletvekili seçilmesini sağlaması ileri görüşlülüğünü, modernliğini ve inkılâpçılığını da göstermektedir. Ancak önemli bir sorun vardı. TBMMye katılan ve çoğu tahsilli olan kadın milletvekillerini büyük bir kısmı mecliste hiçbir varlık gösterememiştir. TBMMye katılan en genç kadın milletvekili olan Edirne milletvekili Dr. Fatma Memik meclise katıldığında genç olduğu kadar çok başarılı bir kadın doktor profili çizmiştir. Mesleğiyle birlikte siyaseti de yürütmüştür. CHP Eminönü teşkilatında yer almıştır. Başarısı ve azmiyle göz doldurmuştur. Atatürk meclise bir kadın doktorun da katılmasını istediği için Dr. Fatma Memik 1935teki parlamentoya milletvekili olarak katılmıştır. Fatma Memik meclisin en faal kadın milletvekillerinden olmuştur. 5, 6 ve 7. dönem Edirne milletvekili seçilmiştir. 5. Dönemde çok faal olan Fatma Memik 7. dönemde hiçbir faaliyette bulunmamıştır. Bu çalışmada TBMM Tutanakları, Arşiv belgeleri, TBMMnin yayınladığı eserler öncelikli kaynaklarımızı teşkil etmiştir. Fatma Memikin TBMMdeki konuşmaları, seçim bölgesindeki incelemeleri ve seçim bölgesinin sorunlarının çözülmesi için gösterdiği çabalar, hafta sonları trenle İstanbula giderek fakir hastaları ücretsiz muayene etmesi gibi çabaları da çalışmamızda tespit edilmiştir.

The Republic of Intellectual in Parliament: Dr. Fatma Memik

Fatma Memik is more recognition, although a very important person in Turkish political life. This article is to introduce Mr. Memik Our aim is to reveal the writing and political life. 5 The right to be elected women MPs in Turkey with Law No. 2589 was introduced in December 1934. Accordingly, the participation of 17 female deputies in parliament in the first place. Then the midterm elections held in Çankırı Hatice Özgener in participation, this number was 18. Not only from the quantitative nature of the hungry this 18 symbol name is very important. Almost all of these people chosen by Atatürk, most have received a university education, he studied abroad is a part. However, a part of the contemporary European countries, women vote and be elected, he had no right to be elected is a part. In these circumstances, to provide the people of Turkey Ataturk s women MPs to be elected council adopted a gender equality farsightedness shows the modernity and the reformist. But there was a major problem. Most educated women who participated in the Parliament and MPs did not show any presence of a large part of the assembly. Parliament attended the youngest female parliamentarian Dr. Edirne deputy Fatma has drawn a very successful young female doctor profile, as well as participating in the Memik council. Politics is conducted in conjunction with the profession. CHP Eminönü took place in the organization. Success has eyes filled with work and perseverance. Ataturk council for a woman doctor also wants to join Dr. Participated as Fatma Memik 1935 seats in parliament. Fatma Memik council has been one of the most active women MPs. 5, 6 and 7. The period was chosen deputy Edirne. 5. Period in any activities in a very active period of Fatma Memik 7. Parliament Proceedings In this study, archival documents, works published by Parliament constituted our primary source. Fatma Memik s speech in Parliament, the choice of the investigation, and endeavors to solve the selection problem of weekends such efforts to free examination poor patients are going to Istanbul by train have been identified in our study.

PDF

___

1. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri
BCA 030.10.0.0.76.499.10.
BCA 30.10.0.0.118. 829.7.
BCA 30.10.0.0.118. 829.9.
BCA 030.10.0.0.118.831.19.
BCA 30.10.0.0.118.833.1.
BCA 30.10.0.0. 118.834.21.
BCA 30.10.0.0.121.860.18.
BCA 30.10.0.0.121.863.25.
BCA 30.10.0.0. 124.883.21.
BCA 030.18.01.02.84.89.10.
BCA 490.1.0.0.725.481.1.
2. Resmi Yayınlar
Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011. (2011). Ankara: Türkiye İstatistik
Kurumu Yayınları.
TBMM Zabıt Ceridesi(V/I).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XI).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XII).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XVI).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XVII).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XVIII).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XIX).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/II).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XIX).
TBMM Zabıt Ceridesi, (V/XXV).
Komisyon (2010). TBMM Albümü(I), Ankara: Gökçe Ofset.
3. Süreli Yayınlar
Cumhuriyet.
Ulus.
4. Kitap ve Makaleler
Arat, N. (1980). Kadın Sorunu. İstanbul : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları
Aydın, M. (Ocak 2014). Türkiyenin İlk Kadın Milletvekillerinden Samsun Milletvekili Melihe Ulaş. History Studies(VI/ I), 15-25.
Çavdar, T. (2008.). Türkiyenin Demokrasi Tarihi(1839-1950). Ankara: İmge Kitabevi. Doğramacı, E. (1989). Türkiyede Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara.
Duroğlu, S. (2007). Türkiyede İlk Kadın Milletvekilleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Gökçimen, S. ( Ekim-Aralık 2008). Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi. Yasama Dergisi (X), 5-59.
Gökçimen S. ve Diğerleri. (2009). Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler(1935-2009). Ankara.
Göksel, B. (1993). Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk. Ankara.
Güneş, İ. Türk Parlamento Tarihi TBMM V. Dönem 1935-1939 (II). Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
İnan, A. (1964). Atatürk ve Türk Kadın Haklarının Kazanılması. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Kaplan, L. (1998). Cemiyetlerde ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını(1908-1960). Ankara.
Karol S. ve Diğerleri. (1983). Atatürk ve Kadın Hakları. Ankara.
Komisyon. (2003, Ocak). Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940 (I). Yapı Kredi Yayınları. Koray, M. (1998). Kadın Hareketinin İdeolojisi ve Toplumun Demokratik Açıdan sorgulanması. XX. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek Konferansı. Ankara: TODAİE Yayınları, 455-465.
Özkan, D. (2014). Modern Sosyal Hayatta Kadının Toplumsal Cinsiyetinin ve Rollerinin Dönüşümü: Geleneğe Karşı Modernite. Turkish Studies (9/2) , 1239-1952.
Öztürk, K. (1973). Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü(23 Nisan 1923-14 Ekim 1974). Ankara: Önder Matbaası. Sertel, S. (2013). Tuncelide Açılan Halkevleri ve Halkodaları(1937-1951). Tarih Okulu Dergisi (XV) , 205-260.
Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları. Ankara: Başbakanlık Basımevi. Tulum, A. B. (2014). Kadınların Siyasi Yaşama Katılımında Kadın Kolları. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yaraman, A. (1998). Türkiyede Kadınların Siyasal Temsili ve Basın Gündemi. XX. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek Konferansı Ankara: TODAİE Yayınları, 433-439.
Yeşilorman, M. (2010). A Study On Women İn Turkish Political Life And The Turkish Women Parliamentarians, , Elazığ 2010, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (XX,/II), 287-300.
5. İnernet Siteleri
www. Tbmm.gov.tr. 25 Nisan 2014 tarihinde alındı.