Büyücü ve Puslu Kıtalar Atlası Romanlarında Algıkırıcılık Ögesinin Karşılaştırılması

Postmodern türde eserler veren Türk romancı İhsan Oktay Anar ile İngiliz romancı John Fowles, roman kurgularından başlayarak, kavramları, izlekleri, düşünceleri, ideolojileri, tarihi, zamanı, mekânı ve inançları yabancılaştırma yöntemini kullanırlar. Postmodern romanın en önemli teknik özelliklerinden biri olan yabancılaştırmanın / algıkırıcılığın temel amacı, okurun zihninde kökleşmiş ve artık sorgulanmadan gerçekmiş gibi kabul edilen düşüncelerin yeniden düşünülmesini sağlayarak, hantallaşmış insan zihninin birçok kavramla ilgili yeniden düşünmesini sağlamaktır. Her iki yazar da gerçekmiş izlenimi yaratacak nitelikte zaman ve mekân tasvirlerini yaparak, ilk bakışta modernist roman görünümünde anlatılar ortaya çıkarırlar. Ancak, Anar, ana anlatıya birçok alt anlatı katar ve olay örgüsünün birçok yöne dağılmasını sağlar. Fowles ise daha çok zamansal sıçramalarla okurun dikkatini farklı yönlere çeker. Rivayet, aktarım ve hikayeleme tekniğini kullanan Anar, anlatılan olay ve kişiler hakkında güvenilmez kaynaklardan elde ettiği bilgiyi sunarak gerçeklik algısını kırmaya çalışırken; Fowles daha ziyade üstkurmaca ögesi ile olaylara doğrudan müdahale eder, deneyci kurgularla anlatılarını oluşturur ve anlatılan olayların sadece birer kurmaca ürünü olduklarını, bu yüzden de gerçeklikle bağlantılarının olamayacağını göstermeye çalışır. Anar, kolaj, parodi ve ironi kullanımının yanında günümüz dilini Osmanlıca ile harmanlarken; Fowles ironi ve parodi kullanımına daha fazla yer verir. Metinlerarası ilişki kurma yöntemi her iki yazar tarafından çokça kullanılarak, eski metinlerin yeni bağlamlar içinde sunumu yapılır. Algıkırıcılık her iki yazarın Büyücü ve Puslu Kıtalar Atlası romanlarında kullandığı en önemli ortak noktadır. Bu makalede, teknik ve içerik açısından faklılık gösteren ve ayrı dönem, dil ve kültürlerde eser üretmiş olan her iki romancının yabancılaştırma ögesini nasıl kullandıkları ve ne türden kavramların altını oyarak yeniden sogulattıkları karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır

Comparison of Defamiliarisation in The Magus and Puslu Kıtalar Atlası Novels

The Turkish novelist İhsan Oktay Anar and the English novelist John Fowles, both of whom produced postmodern novels, employ the defamiliarisation technique in their novel structures so as to destroy rooted ways of thinking about concepts, themes, ideas, ideologies, history, setting and beliefs. The main aim in the use of defamiliarisation, which is one of the most important techniques of postmodern novel, is to make the numbed human mind re-think about many concepts by facilitating the reader to reconsider old ideas rooted and taken for granted. Both authors depict time and space in order to create a concept of reality, which offers a picture like that presented in modernist novels. However, Anar adds many sub-plots to the main plot and makes the main plot extend to numerous dimensions. Fowles, on the other hand, atrracts the reader’s attention to different points by fluctuating between different times. Whereas Anar makes use of doubtful narrative sources such as storytelling and third person reports in order to shatter the perception of reality presented in narratives, Fowles directly interferes with the narrative through metafiction, presents the plot via experimental fictive tecniques and attempts to prove that the stories are only constructed in the mind of the author and so they can in no way reflect any dimension of the real world. While Anar mixes modern Turkish with Ottoman Turkish along with the use of collage, parody and irony, Fowles exploits irony and parody to a larger extent. The technique known as intertextuality is a feature of both writers, who present old texts in new contexts. Defamiliarisation is the most important common point employed by both authors in the Magus and Puslu Kıtalar Atlası. In this article, how two novelists, having produced technically and thematically various novels in different periods, languages and cultures, make use of defamiliarisation technique and what concepts they undermine by forcing the reader to reconsider are analyzed in a comparative way

___

  • Anar, İ. O. (2012). Puslu Kıtalar Atlası. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Best, S. ve Kellner, D. (1991). Postmodern Theory: Critical Interrogations. New York: Guilford.
  • Fowles, J. (2012). Büyücü. (Çev.: Meram Arbas). İstanbul. Ayrıntı Yayınları.
  • Gündüz, O. (2007). 1960 Sonrası Türk Romanı, Türk Edebiyat Tarihi 4. İstanbul: KTB Yayınları.
  • Hutcheon, L. (1988). A Poetics of Postmodernism: history, theory, fiction. New York, London: Routledge.
  • İnci, H. (2009). 21. Yüzyıl Masalcısı: İhsan Oktay Anar. Varlık, 1227: 48-52.
  • Karaca, A. (2005). İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası Adlı Romanının Olay Örgüsü, Fantastik Özellikler ve Tema Bakımından İncelenmesi, Arayışlar, 14: 93-108.
  • Korkmaz, R. (2012). İkaros’un Yeni Yüzü: Cahit Sıtkı Tarancı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Loveday, S. (1985). The Romances of John Fowles. London & Basingstoke: Macmillan.
  • Oppermann, S. (1999). Postmodern Tarih Kuramı: Tarihyazımı Yeni Tarihselcilik ve Roman. Ankara: EvinYayıncılık.
  • Wolfe, P. (1979). John Fowles, Magus and Moralist. Lewisburg: Bucknell University Press.