Antigone Tragedyasında Uyuşmazlık, Eşitlik ve Siyaset

Hakkında sayısız yorum bulunan Sofokles'in Antigone tragedyasının hala güncel olmasının sebebi, onun siyaset felsefesinin en temel soruları olan "siyaset nedir?" ve "siyasal olan nedir?" sorularına yönelik birbirinden farklı yanıtları barındırmasıdır. Jacques Rancière, siyaseti demokrasi ve eşitlik ile eş anlamlı kullanmıştır. Böylelikle "siyasal"ı da düzen kurucu pratiklerle onun karşısındaki siyaset arasındaki uyuşmazlık olarak tanımlamıştır. Rancière'in bu tanımı üzerinden Antigone tragedyası yorumlanacak olursa hem siyasal eylemin ne olduğuna hem de Antigone'nin temsil ettiklerine dair yeni bir yorum getirilebilir. Bu çalışmada da Sofokles'in tragedyası Rancièreci bir perspektifle okunacak, Antigone'nin eyleminin neyi savunduğu ve onu "siyasal" kılanın ne olduğu tragedyanın ortaya çıktığı tarihsel koşullar ile beraber tartışılmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda tragedyanın Antik Yunan polis'inin ortaya çıktığı tarihsel dönemde kadınların eski toplumsal konumlarındaki gerilemeye dikkat çektiği iddia edilecektir. Antigone'nin kardeşinin cesedini gömme talebinin gerisinde polis düzenin belirlediği cinsiyet normlarının ötesine geçen bir eşitlik talebinin mevcut olduğu gösterilecektir. Makalede bu amaçla Rancière'in "siyaset" ve "siyasal" arasında kurduğu ayrımın siyasal antropolojinin arkaik toplumlara ilişkin savlarıyla nasıl paralel okunabileceği gösterilecek, ikinci olarak tragedyanın yazıldığı dönemin toplumsal koşullarına değinilecek ve eserin toplumsal cinsiyet düzenine dair olası yeni anlamlarına dikkat çekilecek, sonuç olarak Antigone'nin temsil ettikleri üzerinden günümüz siyaset felsefesinin temel problemlerine dair hangi sonuçların çıkarılabileceği tartışılacaktır. Anasoylu toplumu ataerkil düzen karşısında savunan Antigone'nin böylelikle yalnızca kadınla erkeğin eşitliğini değil herkesin herkes ile eşitliğini savunması bakımından ortak yaşama durumuna dair demokratik bir siyaset anlayışını temsil ettiği, böylelikle arkaik toplumun ütopik karakterini yansıttığı ortaya konulacaktır

Dissensus, Equality and Politics In Tragedy of Antigone

The reason why Sophocles’ tragedy Antigone, on which there are innumerable interpretations, is still relevant lies in the fact that it contains divergent responses to the most fundamental questions of political philosophy such as “what is politics” and “what is the political?”. Jacques Rancière used the term ‘politics’ synonymously with democracy and equality. He thus defined ‘the political’ as a dissensus between practices of constituting order and politics. If the tragedy of Antigone would be interpreted on the basis of Rancière’s definition, it could offer a new interpretation of what Antigone represents and a new understanding of political action. In this study, Sofocles’ tragedy will be read from a Rancièreian perspective in order to consider what Antigone’s action defends and what makes it “political”. In this context, we will try to show that Antigone has a demand for equality which goes beyond the gender norms. Firstly, we will base it on Rancière’s distinction between “politics” and “political” and we will try to show that the main arguments of political anthropology about political character of archaic societies can be read parallel to Ranciére’s assertions. Secondly, we will examine the social context of the tragedy particularly within the framework of gender roles. In this way we will try to draw attention to the possible new meanings of the tragedy. Then we will consider which results can be drawn from these new meanings about the main problems of contemporary political philosophy. We will claim that Antigone who defended matrilineal society against the patriarchal society represents a democratic political understanding of common life which is based not only on gender equality but also equality in general that reflects the utopian character of the archaic society

___

  • Aysever, L. (2012). “Antigone’nin Muhalefeti ya da Muhalefet Etmenin Tarzları Üzerine”. Edebiyat Fakültesi Dergisi, [S.l.], v. 29, n. 2, Jan. 2014. Erişim Adresi:. ss. 13-44. Erişim Tarihi: 07 Sep. 2017.
  • Balandier, G. (2010). Siyasal Antropoloji, (çev. Devrim Çetinkasap), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Burian, P. (2009). “City Farewell!: Genos, Polis, and Gender in Aeschylus’ Seven Against Thebes and Euripides’ Phoenician Women,”, Bound by the City: Greek Tragedy, Sexual Difference, and the formation of polis (ed.
  • McCoskey, D.E.& Zakin, E.) içinde, New York: State University of New York Press.
  • Butler, J. (2007). Yaşam ile Ölümün Akrabalığı: Antigone’nin İddiası, (çev. Ahmet Ergenç), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Clastres, P. (2006). Devlete Karşı Toplum, (çev. Mehmet Sert&Nedim Demirtaş), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Eliade, M. (2009). Dinler Tarihine Giriş, (çev. Lale Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • Enriquez, E. (2004). Sürüden Devlete: Toplumsal Bağ Üzerine Psikanalitik Deneme, (çev. Nilgün Tutal), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Hamilton, J. D. B. (1991) “Antigone: Kinship , Justice and the Polis”, Myth and the Polis içinde (ed. Pozzi, D.C. & Wickersham, J. M.), Ithaca: Cornell University Press ss.86-98.
  • Kalaycı, N. (2014). “Klasik Tragedyalarda “Yakışıksız Ölüm”, “Yas” ve “Tanıklık” Sorunu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 54, 2 ,ss. 193-210.
  • Mendel, G. (2005). Bir Otorite Tarihi: Süreklilikler ve Değişiklikler, (çev.Işık Ergüden), İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Rancière, J. (2005). Uyuşmazlık: Politika ve Felsefe, (çev. Hakkı Hünler), İzmir: Ara-lık Yayınları.
  • Rancière, J. (2007). Siyasalın Kıyısında, (çev. Aziz Ufuk Kılıç), Metis Yayınları, İstanbul, 2007.
  • Rancière, J. (2010). “Demokrasiye Karşı Demokrasiler”, Demokrasi Ne Alemde? (ed. Hazan, E.) içinde (çev. Savaş Kılıç), İstanbul: Metis Yayınları.
  • Salzani, C.(2003). “Figures of Commonality in Sophocles’ Antigone”, link: http://arts.monash.edu.au/ecps/ colloquy/journal/issue011/salzani.pdf
  • Sofokles (2007). Eski Yunan Tragedyaları 1: Antigone (çev. Güngör Dilmen). İstanbul: Mitos Boyut Tiyatro Yayınları.
  • Thomson, G. (2005). Tragedyanın Kökeni, (çev Mehmet H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınevi.