BEYLEKÂN’IN İMARI VE BU SIRADA ŞÎRÂZ’DA MEYDANA GELEN YOLSUZLUĞUN CEZALANDIRILMASI

Emîr Timur daha çok askerî yönüyle bilinmesine rağmen onun sosyal ve kültürel yönleri de askerî yönü kadarönemlidir. O, sadece savaşlar kazanmamış aynı zamanda din âlimlerine hürmet göstermiş, bilim adamlarınıkorumuş, devrindeki tarihî olayların yazılmasını teşvik etmiş ve şehirler imar etmiş bir şahsiyettir. Emîr Timur,oğlu Mîrzâ Şahruh adına Seyhun Nehri’nin batı yakasında Şahruhiyye adıyla yeni bir şehir kurdurmuştur. Çinsınırında kurdurduğu Aşpara şe--hri de onun imar faaliyetleri arasında önemli yer tutmuştur.Moğollar döneminde büyük bir tahribata uğrayıp adeta ıssızlaşan Beylekân şehrinin yeniden imarı ise EmîrTimur’un en önemli faaliyetlerinden birisidir. Şehrin kurulması için devrin mühendisleri görevlendirilmiş ve imarişlerine başta Emîr Timur olmak üzere, mîrzâlar ve devrin ileri gelenleri katkıda bulunmuşlardır. Dönemintarihçileri olumsuz tabiat şartlarına rağmen Beylekân’ın imarının bir ayda tamamlandığını ve şehre bir de sugetirildiğini kaydetmişlerdir.Emîr Timur toplumsal adaletin sağlanmasına önem vermiş ve yolsuzluk yapanları da şiddetle cezalandırmıştır.Beylekân’ın imarı sırasında Şîrâz’da yolsuzluk yapanların şiddetle cezalandırılması da buna örnektir.

CONSTRUCTION OF BAYLAQAN AND PUNISHMENT OF CORRUPTIONS IN SHIRAZ AT THAT TIME

Amir Temür’s social and cultural aspects are as important as his military aspect, although he is known mostly with his military aspect. He did not only win the wars, but also used to show respect to religious scholars, save scientists, encourage in writing historical events at his period, and construct cities. Amir Temur constructed a new city called Shahrukhiyya at the western shore of Sîr Darya River in name of his son Mirza Shahrukh. The city of Ashpara, he had constructed on the border with China, took a considerable place among his construction activities. One of the most important activities of Amir Temür was the reconstruction of Beylaqan city that was demolished and became deserted in the Mongols period. The engineers of the period were charged in the construction of the city. Amir Temür, principally, mirzas and the notables of the period contributed to the construction activities. The period’s historians reported that Baylaqan’s construction was completed within one month despite bad weather conditions and water was brought into the city. Amir Temür paid attention to establish social justice and punished severely corrupt officials. The fact that corrupt officials in Shiraz were punished severely during Baylaqan’s construction is a case in point.

PDF

___

Abdürrezzak-ı Semerkandî, Kemâleddîn Abdürrezzak b. İshak (ö. 887/1482) (2004), Matla-ı Sadeyn ve Mecma‘i Bahreyn, C. 1/2, (Neşr. A. Nevâî), Tahran.
Aka, İ. (1994), Mirza Şahruh ve Zamanı (1405-1447), TTK Yay., Ankara.
Aka, İ. (2000), Timur ve Devleti, TTK Yay., Ankara.
Al-Muqaddasî (Muhammed b. Ahmed el-Mukaddesi, ö. 380/1000 civarı) (1994), Ahsan al-Taqasım fi Ma’rifat alAqâlîm, Translated by. Basil Antony Collins, Garnet Published, UK.
Barthold, W. (1990), Uluğ Beg ve Zamanı, (Çev. İ. Aka), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
Ca‘ferî b. Muhammed el-Hüseynî (ö. 850/1446’dan sonra) (2011), Târîh-i Kebîr (Tevârîh-i Enbiyâ ve Mülûk), (Çev. İ. Aka), TTK Yay., Ankara.
Celâleddîn Suyûtî (ö. 911/1505) (2014), Halifeler Tarihi, (Çev. O. Özatağ), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Cüveynî, Alaaddin Ata Melik (ö. 681/1283) (2013), Tarih-i Cihan Güşa, (Çev. M. Öztürk), TTK Yay., Ankara.
Devletşâh-ı Semerkandî (ö. 899/1494) (1997), Tezkîretu’ş-Şuarâ (Tezkere-i Devletşâh), C. 1, (Trc. N. Lügal), İstanbul.
el-Belâzurî, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (ö. 279/892) (1987), Fütûhu’l-Büldân, (Çev. M. Fayda), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
Fârûk Ensârî (1383), Herat: Şehr-i Aryâ, C. I, Merkezi İsnad ve Hidemât-ı Pezuhşî, Tahran.
Fasîh-i Havâfî, Fasîhü’d-dîn Ahmed b. Celâlu’d-dîn Muhammed (ö. 849/1445-1446) (1339), Mucmel-i Fasîhî, (Neşr. M. Ferruh), C. 3, Meşhed.
Hâfız-i Ebrû, Şihâbu’d-dîn Abdullah-i Hâvâfî (ö. 833/1430) (1380), Zubdetü't-Tevârîh, C. 2, Vezâret-i Ferheng u İrşâd-i İslamî, (Neşr. S. K. Cevâdî), Tahran.
Hamdullah Müstevfî-yi Kazvînî (Hamd-Allah Mustawfi of Qazwîn ö. 750/1350) (1919), The Geographical Part of the Nuzhat al-Qlub, (Translated G. L. Strange), Leyden/London.
Hândmîr, Gıyâsu’d-dîn b. Husâmu’d-dîn (ö. 942/1535-1536) (1362/1983), Târîh-i Habîbu’s-Siyer fî Ahbârî Efrâdi’l-Beşer, C. 3, (Neşr. M. N. D. Siyâkî), Kitâbfurûş Hayyam, Tahran.
Hınz, W. (1990), İslâm’da Ölçü Sistemleri, (Çev. A. Sevim), Marmara Üniversitesi Yay., Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik İle’l-Magrib, (X. Yüzyıl), (2008), (Çev. A. Duman ve M. Ağarı), Kitabevi Yay., İstanbul.
İbn Haldun, Ebu Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahman b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasen elHadrâmî el-Mağribî et-Tûnisî (ö. 808/1406) (2004), et-Ta‘rif (İlim ve Siyaset Arasında Hatıralar), (Çev. V. Akyüz), Dergâh Yay., İstanbul.
İbn Hurdazbih, Ebûl-Kâsım Ubeydullah b. Abdullah b. Hurdazbih el-Bağdadî el-Fârisî (ö. 300/913) (2008), Yollar ve Ülkeler Kitabı, (Çev. M. Ağarı), Kitabevi Yay., İstanbul.
İbni Arabşah (ö. 84/1450) (2012), Acâibu’l-Makdûr (Bozkırdan Gelen Bela), (Arapçadan Çev. ve notlar A. Batur), İstanbul.
İbnü’l-Esîr, Ebû'l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim (ö. 630/1234) (1987), İslam Tarihi (El-Kâmil Fi’t-Târîh Tercümesi), C. 3, 5, 12, (Çev. A. Ağırakça ve A. Özaydın), Redaktör M. Tulum, Bahar Yay., İstanbul.
İstahri, Ebû Ishak İbrahim b. Muhammed (ö. 346/957) (2015), Ülkelerin Yolları, (Çev. M. Ağarı), İstanbul.
Mîrhând, Mîr Muhammed b. Seyyîd Burhânu’d-dîn Hândşâh (ö. 903/1498) (1339), Ravzâtu’s-Safâ fî Sîreti'lEnbiyâ ve'l-Mülûk ve'l-Hulefâ, C. 6, (Neşr. A. Zeryab), Tahran.
Mirza Haydar Duğlat (ö.1545’ten sonra) (2006), Tarih-i Reşidî, (Türkçe Çev. O. Karatay), Selenge Yay., İstanbul.
Nizamüddin Şâmî (ö. 814/1411-1412) (1987), Zafernâme, (Farsçadan Çev. N. Lügal), Ankara.
Paydaş, K. (2006), “Timur’un Gürcistan Seferleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 16, S. 1, s. 419- 437.
Reşîdüddin Fazlullah el-Hemedânî (Rashiduddin Fazllulah ö. 718/1318) (1996), Jami‘u’t-Tawarikh: Compendium of Chronicles, A History of of Mongols, I. Kısım, (Translated W. M. Thackston), Harvard University Departman of Eastern Languages and Civilations, USA.
Strange, G. L. (2015), Doğu Hilafetinin Memleketleri (Mezopotamya, İran ve Orta Asya İslam Fetihlerinden Timur Zamanına Kadar), (Haz. A. Eskikurt ve C. Tomar), Yeditepe Yay., İstanbul.
Şahin, M. (2015), “Ortaçağda Bir Yolsuzluk Soruşturması Örneği”, İstanbul Üniversitesi XI. Milli Türkoloji Kongresi, İ 11-13 Kasım 2014, Büyükşehir Belediyesi Yay., 2015, İstanbul, s. 439-456.
Şerefüddin Ali Yezdî (ö. 858/1454) (2013), Emîr Timur (Zafernâme), (Çev. A. Batur), Selenge Yay., İstanbul.
Tacü’s-Selmânî (ö. 812/1410’dan sonra) (1988), Tarihnâme, (Türkçe Trc. İ. Aka), TTK Yay., Ankara.
The Oriental Geograph of Ebn Haukal (İbn Havkal, ö. 367/977) (1992), Islamic Geograph, (Translated W. Ousley), Sezfin F. (Ed.), Frankfurt.