Diabetes Mellitus’un Tibbi Beslenme Tedavisinde Fitik Asit: Faydalı Mı? Zararlı Mı?

Fitik asitin günümüzde yeterli ve dengeli beslenmeye olan önemli katkılarından dolayı kanser, kardiyovasküler hastalıklar gibi kronik hastalıkların önlenmesinde ve diyabetin kontrolünde etkin olduğu fark edilmiştir. Yapılan çalışmalarda diyetle alınan fitik asitin kalsiyum, magnezyum, demir, fosfor ve çinko gibi esansiyel minerallerin biyoyararlılığını azaltması gibi zararlı etkilerinin yanı sıra; faydalı etkilerinin olabileceğine ilişkin kanıtlar ortaya çıkarılmıştır. Çalışmalarda özellikle diyabet hastalarında kan şekerinin yükselmesini yavaşlatıcı etkisi üzerinde durulmaktadır. Araştırmalarda fitik asitin, nişastanın sindirimini etkileyerek glisemik indeks değerini düşürmesiyle diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir. Diyabetin tıbbi beslenme tedavisinde fitik asitin diyetsel strateji olarak kullanılabilmesi için özellikle diyabetik bireylerde yapılacak daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler:

Diyabet, Tıbbi Beslenme Tedavisi, Fitik Asit

The Phytic Acid In The Medical Nutrition Treatment Of Diabetes Mellıtus: Is It Beneficial Or Harmful?

It is observed that phytic acid is very effective in terms of preventing chronic illnesses such as cancer, cardiovasculer diseases and controlling diabetes which contributes to sufficient and balanced nutrition. According to the recent studies, it is revealed that phytic acid not only has detrimental effects on reducing the bioavailability of essential minerals such as calcium, magnesium, iron, phosphate and zinc but also it is beneficial to the health. Studies, especially focused on the effect of slowing the rise of blood sugar in diabetic patients. Indeed, it appears during the researches that it decreases the glycemic index value through affecting on the starch digestion so that it has positive effects on diabetic illnesses and treatments. However, further studies are required especially on the medical nutrition treatment of patients with diabetes in order to consider and utilize phytic acid as a part of dietary strategy.

Keywords:

Diabetes Mellitus, Medical Nutrition Treatment, Phytic acid,

PDF

___

Dündar Y. Fitokimyasallar Ve Sağlıklı Yaşam. Kocatepe Tıp Dergisi 2001; 2: 1311 Rakıcıoğlu N. Yaşlılık Döneminde Sağlıklı Beslenme. HÜ GEBAM; 2009; 1: 105Yücecan S. Phytochemicals And Age-Related Diseases. J Med Sci 2009; 29: 46-49. ġat İ, Keleş F. Fitik Asit Ve Beslenmeye Etkisi. Gıda Dergisi 2004; 29(6): 405-409. Önder M, Kahraman A. Antinutritional Factors In Food Grain Legumes. First International Syposium On Sustainable Development; June 9-10 2009, Sarajove. 2009. p 40Kotancılar G, Çelik İ, Ertugay Z. Ekmeğin Besin Değeri Ve Beslenmedeki Önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1995; 26(3): 431-441. Aksoy M. Fitokimyallar: Ansiklopedik Beslenme, Diyet ve Gıda Sözlüğü Kitabı. 1. Baskı. ISBN: 975-8322-19-2 Ankara -2007. ss: 193-194. Maga J. Phytate: Its Chemistry, Occurrence, Food İnteractions, Nutritional Significance And Methods Of Analysis. J Agric Food Chem 1982; 30: 1-9.
Akay A, Ertaş N. Farklı Çinko Seviyelerinin Nohutun Fitik Asit Miktarına Etkisi. Türkiye 10. Gıda Kongresi; 21-23 Mayıs 2008, Erzurum. 2008. p 479-482. Prieto M, Fiol M, Perello J, Estruch R, Ros E, Sanchis P, Grases F. Effects of Mediterranean Diets With Low And High Proportions Of Phytate-Rich Foods On The Urinary Phytate Excretion. Eur J Nutr 2010; 49: 321–326. Dönmez E, Salantur A, Yazar S, Akar T, Yıldırım Y. Ülkemizde Bulgurun Yeri Ve Bulgurluk Çeşit Geliştirme. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 2004; 13 (2): 71- Foster M, Karra M, Picone T, Chu A, Hancock P, Petocz P, Samman S. Dietary Fiber İntake İncreases The Risk Of Zinc Deficiency In Healthy And Diabetic Women. Biol Trace Elem Res 2012; 149: 135–142. Honke J, Kozlowska H, Vidal-Valverde C, Frias J, Gorecki R. Changes In Quantities Of İnositol Phosphates During Maturation And Germination Of Legume Seeds. Z Lebensm Unters Forsch A 1998; 206: 279-283. Bilgiçli N, Türker S. Tarhanada Sindirilebilir Protein Ve Kül Miktarı Üzerine Maya, Maya Unu Ve Fitaz Katkılarının Etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 2004; 18 (33): 90-97. Graf E, Eaton JW. Effects Of Phytate On Mineral Bioavailability In Mice. J Nutr 1984; 114: 1192-1198. Forbes RM, Parker HM, Erdman JW. Effects Of Dietary Phytate, Calcium And Magnesium Levels On Zinc Bioavailability To Rats. J Nutr 1984; 114: 1421-1425. Shi J, Arunasalam K, Yeung D, Kakuda Y, Mittal G. Phytate From Edible: Chemistry, Processing And Health Benefits. J Food Sci 2004; 7: 67-78. Bozkurt N. Diabetes Mellitus‟da Beslenme: Diyet El Kitabı. 4. Baskı. ISBN: 9757527-97-1 Ankara - 2002. ss 225-252. Steyn NP, Mann J, Bennett P, Temple N, Zimmet P, J Tuomilehto, et al. Diet, Nutrition And The Prevention Of Type 2 Diabetes. Public Health Nutr 2004; 7: 147-165. International Diabetes Federation. Diabetes Atlas. 4th Edition. Brussels - 2009. Alphan E. Posanın Glisemik Kontroldeki Önemi. VI. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi; 2-6 Nisan 2008, Antalya. 2008. p 54-58.
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi: Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu Kitabı. Baskı. ISBN: 978-605-4011-10-0 Ankara – 2011 ss. 51-58. Tümer G, Çolak R. Tip 2 Diabetes Mellitusda Tıbbi Beslenme Tedavisi. J Exp Clin Med 2012; 29: 12-15. Çiftçi H, Akbulut G, Mercanlıgil S, Yıldız E. Kan ġekerini Etkileyen Besinler: T.C. Sağlık Bakanlığı Hastalıklarda Beslenme Bilgi Serisi Kitabı. 1. Baskı. ISBN: 978-975-590243-2 Ankara - 2008. ss:1-16. Baysal A. Su Ve Mineraller: Beslenme Kitabı. 9. Baskı. ISBN: 975-7527-73-4 Ankara - 2002. ss: 105-149. Ojuka EO. Role Of Calcium And Amp Kinase İn The Regulation Of Mitochondrial Biogenesis And GLUT 4 Levels In Muscle. Proc Nutr Soc 2004; 63: 275-278. Wright DC, Hucker KA, Holloszy JO, Han DH. Ca2+ And AMPK Both Mediate Stimulation Of Glucose Transport By Muscle Contractions. Diabetes 2004; 53: 330-335. Villegas R, Gao Y, Dai Q, Yang G, Cai H, Li H et al. Dietary Calcium And Magnesium Intakes And The Risk Of Type 2 Diabetes: The Shanghai Women‟s Health Study. Am J Clin Nutr 2009; 89: 1059-1067. Pereira MA, Jacobs DR, Van HL, Slattery ML, Kartashov AI, Ludwig DS. Dairy Consumption, Obesity And Insulin Resistance Syndrome In Young Adults. JAMA 2002; 287: 2081-2089. Isharwal S, Misra A, Wasir JS, Nigam P. Diet And Insulin Resistance: A Review Asian Indian perspective. Indian J Med Res 2009; 129: 485-499. Liu S, Choi HK, Ford E, Yıqıng S, Klewak A, Buring J, et al. A Prospective Study Of Dairy Intake And Risk Of Type 2 Diabetes In Women. Diabetes Care 2006; 29: 157915 Choi HK, Willett WC, Stampfer MJ, Rimm E, Hu FB. Dairy Consumption And Risk Of Type 2 Diabetes Mellitus In Men: A Prospective Study. Arch Intern MED 2005; 165: 997-1003. Büyükkarakaya AM, Erdal YS. Anadolu Eski Insan Topluluklarinda Rikets. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 51: 130-139.
Everett CJ, King DE. Serum Magnesium And The Development Of Diabetes. Nutrition 2006; 22: 679. Abacı A, Hızlı ġ, Özdemir O, Razi C, Koçak M, Akın O, Kabakuş N. Obez Çocuklarda Serum Magnezyum Düzeyinin Insülin Direnciyle Olan Ilişkisi. Güncel Pediatri 2010; 8: 24-29. Öktem F, Yavrucuoğlu H, Türedi A, Tunç B. Çocuklarda Beslenme Alışkanlıklarının Hematolojik Parametreler Ve Eser Elementler Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 12: 6-10. Brown L, Rosner B, Willet WW et al. Cholesterol-Lowering Effects Of Dietary Fiber: A Meta-Analysis. Am J Clin Nutr 1999; 69: 30–42. WHO. Interactions Element Mobility: Trace Elements In Human Nutrition And Health. 1st Edition. ISBN: 92-4-156173-4 Geneva - 1996. pp: 30-36. Hambidge M, Miller L, Westcott J, Sheng X, Krebs N. Zinc Bioavailability And Homeostasis. Am J Clin Nutr 2010; 91: 1478–1483. Akabas RS, Dolins KR. Micronutrient Requirements Of Physically Active Woman: What Can We Learn From Iron. Am J Clin Nutr 2005; 81: 1246-1251. Yurdakök K, İnce OT. Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisini Önleme Yaklaşimlari. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2009; 52: 224-231. Hurrell R, Egli I. Iron Bioavailability And Dietary Reference Values. Am J Nutr 2010; 91: 1461-1467. Jenkins DJ, Wolever TM, Taylor RH, Barker H, Fielden H, Baldwin JM, et al. Glycemic İndex Of Foods: A Physiological Basis For Carbohydrate Exchange. Am J Clin Nutr 1981; 4: 362-366. Korkmaz A, Topal T. Modern Yaşam Tarzı Ve Yeni Hastalıklar: Metabolik Sendrom Örneği. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5: 307-316. Ünüsan N. Diyabetiklerde Glisemik İndeksin Önemi. Sendrom 2000; 9: 54-58. Bouche C, Rizkalla SW, Luo J, Vidal H, Veronese A, Pacher N, et al. Five-Week, Low-Glycemic Index Diet Decreases Total Fat Mass And Improves Plasma Lipid In Moderately Overweight Nondiabetic Men. Diabetes Care 2002; 25: 822-828. Willett W, Manson J, Liu S. Glycemic Index, Glycemic Load And Risk Of Type 2 Diabetes. Am J Clin Nutr 2002; 76: 274-279
Pereira MA, Swain J, Goldfine AB, Rifai N, Ludwing DS. Effects Of A LowGlycemic Load Diet On Resting Energy Expenditure And Heart Disease Risk Factors During Weight Loss. JAMA 2004; 24: 2482-2490. Rizkalla SW, Taghrid L, Laramiguiere NM, Huet D, Boillot J, Rigoi, A, et al. Improved Plazma Glucose Control, Whole- Body Glucose Utilization And Lipid Profile On A Low-Glycemic Index Diet In Type 2 Diabetic Men. Diabetes Care 2004; 27 (58): 1866-1872. Gange L. The Glycemic Index And Glycemic Load In Clinical Practice. Explore 2008; 4 (1): 66-69. Salmeron J, Ascherio A, Rimm EB, Colditz GA, Spiegelman D, Jenkins DJ, et al. Dietary Fiber, Glycemic Load, And Risk Of NIDDM In Men. Diabetes Care 1997; 20: 545– 5 Bantle JP. The Dietary Treatment Of Diabetes Mellitus. Med Clin North Am 1988; 72: 1285-1299. Hodge A, Odea K, Glies G. Glycemic Index And Dietary Fiber And The Risk Of Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2004; 27(11): 2701-2707. ADA Position Statement. Nutrition Recommendations And İnterventions For Diabetes. Diabetes Care 2008; 31(1): 61-78. Schulze MB, Liu S, Rimm EB, Manson JE, Willett WC, Hu Frank. Glycemic Index, Glycemic Load And Dietary Fiber Intake And Incidence Of Type 2 Diabetes In Younger And Middle-Aged Women. Am J Clin Nutr 2004; 80: 348-356. Yoon JH, Thompson LU, Jenksin DJA. The Effect Of Phytic Acid On In Vitro Rate Of Starch Digestiblity And Blood Glucose Response. Am J Clin Nutr 1983; 38: 835-842. Schafer G, Schenk U, Ritzel U, Ramadori G, Leonhardt U. Comparison Of The Effect Of Dried Peas With Those Of Potatoes In Mixed Meals On Postprandial Glucose And Insulin Concentrations In Patients With Type 2 Diabetes. Am J Clin Nutr 2003; 78: 99-103. Thompson LU, Button CL, Jenksin DJA. Phytic Acid And Calcium Affect The In Vitro Rate Of Navy Bean Starch Digestion And Blood Glucose Response In Humans. Am J Clin Nutr 1987; 46: 467-473. Nitithan S, Komindr S, Nichachotsalid A. Phytate And Fiber Content In Thai Fruits Commonly Consumed By Diabetic Patients. J Med Assoc Thai 2004; 87: 1444-1446.
Foster-Powell K, Holt SHA, Brand-Miller JC. International Table Of Glycemic Index And Glycemic Load Values: 2002. Am J Clin Nutr 2008; 76: 55-56.