TÜRKİYE’DE DİNİ HAYATIN İNCELENMESİ: BÜTÜNCÜL BİR YAKLAŞIM

Bu çalışma Türkiye’de dini hayatı, farklı boyutlarda ele almayı amaçlamaktadır. Bu açıdan, öncelikle, gündelik hayat içerisinde dinin yeri, dindarlık, tanımı ve boyutlarına değinilmiştir. Buna ek olarak dindarlık ölçüm çalışmaları ve Türkiye’de dindarlık ölçüm çalışmalarında karşılaşılan teorik ve pratik problemler tartışılmıştır. İkinci olarak, Türkiye’de dini hayatın farklı şekillerinin ortaya konulabilmesi için geliştirilen İslami dindarlık ölçekleri, Türkiye dindarlığının bu ölçekler yardımı ile çeşitli saha araştırmalarında farklı boyutlarda ölçülmesi, ulaşılan sonuçlar ve dindarlıkla ilgili yeni tipoloji denemeleri üzerinde durulmuştur. Türkiye’de dini hayatı, bu şekilde, bütünüyle değerlendirme imkânı sunan bu çalışma, toplumsal değişme çerçevesinde dini hayatta ortaya çıkan yeni durumların, Türk toplumunun yapısına uygun, özgün bir metodoloji ile incelendiği yeni araştırmalara duyulan ihtiyacı vurgulayarak sona ermektedir

Anahtar Kelimeler:

Dindarlık, Dini Hayat, Dindarlık Ölçekleri, Yeni Tipolojiler.

ANALYZING THE RELIGIOUS LIFE IN TURKEY: A HOLISTIC APPROACH

The purpose of this study was to address the different dimensions of religious life in Turkey. From this point, first, the position of religion in daily life, religiosity, its definition, and its dimensions are examined. Additionally, religiosity measurement studies and theoretical and practical problems encountered in measuring religiosity in Turkey are explored. Second, it is mentioned that developing scales of Islamic religiosity to determine the different forms of religious life in Turkey, and measuring Turkey’s religiosity with the help of these different dimensions in a variety of field studies, the results provided an attempt at creating new typologies about religiosity. In this way, this study providing the possibility of reviewing the religious life in Turkey completely concludes emphasizing new studies examining emergence of new cases in religious life within the framework of social change with a unique methodology which is suitable for the structure of Turkish society.

Keywords:

Religiosity, Religious life, Religiosity Scales, New Typologies,

PDF

___

Arslan, Mustafa, Türk Popüler Dindarlığı (Çorum Örneği), DEM Yayınları, İstanbul 2004.
________, “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, www.dinbilimleri.com, c. 3 sayı: 197, 2003.
Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları, İzmir 1999.
Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul 1988.
Coştu, Yakup, “Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım: Bir Dini Yönelim Ölçeği Denemesi” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 8, sayı: 15, Ankara 2009.
Çarkoğlu, Ali; Toprak, Binnaz, Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset, TESEV, İstanbul 2000.
Delaney, Carol, Tohum ve Toprak – Türk Köy Toplumunda Cinsiyet ve Kozmoloji-, çev.: Selda Somuncuoğlu, Aksu Bora, İletişim Yayınları, İstanbul 2001.
Erkol, Mehmet, Din‐Dindarlık Kavramları ve Sosyolojik Bir Yöntem Olarak Dindarlık Ölçekleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2004.
Faulkner J., Jong, Gordon De, “Religiosity: An Emprical Analysis”, Social Forces, vol: 45, Oxford Journals, UK, 1966.
Fırat, Erdoğan, Üniversite Öğrencilerinde Allah İnancı ve Din Duygusu: Din Psikolojisi Açısından Bir Değerlendirme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, A.Ü.İ.F, Ankara 1977.
Gıddens, Anthony, Modernliğin Sonuçları, çev.: Ersin Kuşdil, İstanbul 1994.
Glock, Charles Y., “Dindarlığın Boyutları Üzerine”, çev.: M. Emin Köktaş, Din Sosyolojisi, der.: Yasin Aktay, M. Emin Köktaş, 2. Baskı, Vadi Yayınları, Ankara 1998.
Günay, Ünver, Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, Erzurum Kitaplığı, İstanbul 1999.
__________,“Modern Sanayi Toplumunda Din1” Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 3, Kayseri 1986.
Halife, M. H. Abdullah, “İslam’da Suç Eğilimine Karşı Koruyucu Bir Mekanizma Olarak Dindarlık”, çev.: F. Mehveş Kayani, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, c. 2, sayı: 2, İstanbul 1994.
Karslı, Necmi, Dindarlık Olgusu ve Dindarlığı Ölçme Girişimleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2005.
King, M., Hunt, R., “Measuring the Religious Variable: Amended Findings”, Journal for the Scientific Study of Religion vol: 8, sayı: 2(İngilizce- türkçe), Blackwell Publishers, UK 1969.
Kolakovski, Leszek, Modernliğin Sonsuz Duruşması, çev.: Selahattin Ayaz, Pınar Yayınları, İstanbul 1999.
Koştaş, Münir, Üniversite Öğrencilerinde Dine Bakış, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
Köktaş, M. Emin, Türkiye’de Dini Hayat – İzmir Örneği - İşaret Yayınları, İstanbul 1993.
Mahçupyan, Etyen, Osmanlı’dan Postmoderniteye, İstanbul 1996.
Menschıng, Gustav, Dini Sosyoloji, çev.: Mehmet AYDIN, Tekin Yayınları, Konya 1994.
Mutlu, Kayhan, “ Bir Dindarlık Ölçeği (Sosyolojide Yöntem Üzerine Bir Tartışma), İslami Araştırmalar, c. 3, sayı: 4, Ankara 1989.
Okumuş, Ejder, Gösterişçi Dindarlık, Pınar Yayınları, İstanbul 2002.
___________, Gösterişçi Dindarlık, Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, www.dinbilimleri.com, c. 6, sayı: 2, 2006.
Onay, Ahmet, “Dindarlık Ölçme Çalışmaları”, İslâmî Araştırmalar, c. 14, sayı: 3-4, Ankara 2001.
Özdalga, Elisabeth, “Din Din midir Yoksa Başka Bir Şey midir?”, İslâmi Araştırmalar, c. 3, sayı: 2, Ankara 1989.
___________, Modern Türkiye’de Örtünme Sorunu: Resmi Laiklik ve Popüler İslam, çev.: Yavuz Alogan, Sarmal Yayınları, İstanbul 1998.
Subaşı, Necdet, “Gündelik Hayat ve Dinsellik”, Avrupa Günlüğü, sayı: 2, İstanbul 2001.
___________,“Türk(iye) Dindarlığı: Yeni Tipolojiler ”, İslamiyat, c. 5, sayı: 4, Ankara 2002.
Taplamacıoğlu, Mehmet, “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi ”, A.Ü.İ.F.D., c. 10, Ankara 1962.
Toprak, Binnaz, “Türkiye’de Dinin Denetim İşlevi”, Türkiye’de Siyaset: Süreklilik ve Değişim, ed.: Ersin Kalaycıoğlu-Ali Yaşar Sarıbay, İstanbul.
Uysal, Veysel, “Dini Hayat ve Şahsi Özellikler (Bir Alan Araştırması)”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı: 2, İstanbul 1995.
__________,“İslami dindarlık ölçeği üzerine bir pilot çalışma” (A pilot study on the Islamic religiosity), İslâmi Araştırmalar Dergisi, c. 8, sayı: 3-4, Ankara 1995.
Wach, Joachim, Din Sosyolojisi, çev.: Ünver Günay, İFAV, İstanbul 1995.
Yapıcı, Asım, “Dini Yaşayışın Farklı Görüntüleri ve Dogmatik Dindarlık”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 2, sayı: 2, Adana 2002.
Yıldız, Murat, “Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma”, Tabula Rasa, sayı: 1, İstanbul 2001.