21967

IMMANUEL KANT’IN İMAN ANLAYIŞI

Kant’ın “Salt Aklın Eleştirisi”nin önsözünde söylediği ve onunla ilgili yapılan çalışmalarda vurgulanan şu söz dikkatimizi çekmektedir: “İmana yer bulmak için bilgiyi inkâr etmek zorunda kaldım”. Kant’ın bu sözünün, felsefesinin bir özeti olduğunu ve bu iki kavramın (bilgi ve iman) kritik felsefe açısından aynı öneme haiz olduğunu söyleyebiliriz. Ancak Kant ile ilgili ülkemizde yapılan çalışmalara baktığımızda onun bilgi anlayışına verilen önemin iman anlayışına verilmediğini görüyoruz. Kant; Tanrı’nın varlığı, hürriyet ve ölümsüzlük problemlerinin bir bilgi meselesi olmadığını ileri sürer. Bütün bilgilerimiz deney ile başlar ancak bunlar hakkında deney mümkün değildir; bu yüzden pratik akla dayalı bir iman söz konusudur. Teorik akıl tarafından aklın ideaları (Tanrı, hürriyet ve ölümsüzlük) olarak ortaya konulan fakat objektif gerçeklikleri ispat edilemeyen bu idealer, pratik akla dayalı iman sayesinde objektif gerçeklik kazanmışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Bilgi, sezgi, deney, zan, kanaat, iman, teorik akıl, pratik akıl.

KANT'S UNDERSTANDING OF FAITH

We draws our attention this sentence which Immanuel Kant in foreword of “Critic of Pure Reason” says and is emphasized in studies related to him: “I must, therefore, abolish knowledge, to make room for belief (glaube)”. We can say Kant’s this statement a summary of his philosophy and these two concepts (knowledge and faith) have the same importance in terms of critical philosophy. But we see that as are given to the importance of understanding of knowledge as are not given the understanding of faith when looking at about him made the studies in our country. Kant asserts that the problems of God’s existence, freedom and immortality aren’t the problem of knowledge. All of the knowledge starts with experiment. But the experiment about these subjects isn’t possible; therefore, faith based on practical reason is in question. The ideas (God, freedom and immortality) which have been brought up as the ideas of reason but their objective realities haven’t been proved on the part of theoretical reason, gain objective reality thanks to faith based on the practical reason

Keywords:

Knowledge, intuition, experiment, opinion, conviction, faith, theoretical reason, practical reason.,

PDF

___

Akarsu, Bedia, Immanuel Kant’ın Felsefesi/Ahlâk Öğretileri-2, İstanbul 1968.
_________, “Kant’ta Mekân ve Zaman Kavramları”, Felsefe Arkivi, İstanbul Matbaası, XIV, sayı, İstanbul 1963.
Altuğ, Taylan, Modern Felsefede Metafiziğin Elenmesi, Etik Yay., İstanbul 2004.
Aydın, Mehmet, Kant ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Ankara 1991.
_________, Din Felsefesi, İzmir 1999.
_________, Allah’ın Varlığına İnanmanın Akliliği, İslami Araştırmalar, sayı: 2, yıl: 1986, ss. 12-21.
Baykan, Fehmi, Aydınlanma Üzerine Bir Derkenar, Ankara 1996.
Bolay, Süleyman Hayri, Felsefî Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Ankara 1999.
Can, Nevzat, Aristoteles ve I. Kant’ta Bilginin Kaynağı ve Hakikate Uygunluğu Problemi, Atatürk Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 1998.
Cassirer, Ersnt, Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi, çev.: Doğan Özlem, İstanbul 1996.
Coplesten, Frederick, Felsefe Tarihi (Kant), çev.: Aziz Yardımlı, İstanbul 1989.
Cramer, Konrad, “18. Yüzyıl Sonunda Düşünce Tarzında Bir Devrim: İmmanuel Kant”, çev.: A. Aslan, Felsefe Tartışmaları, edit.: Vehbi Hacıkadiroğlu, İstanbul 1994.
Deleuze, Gille, Kant’ın Eleştiri Felsefesi, çev.: Hüsen Portakal, İstanbul 2002.
Erişirgil, Mehmet Emin, Kant ve Felsefesi, İnsan Yayınları, İstanbul 1997.
Hacıkadiroğlu, Vehbi, “Analitik Yargılar ve A priori Yargılar”, Felsefe Tartışmaları, edit.: Vehbi Hacıkadiroğlu, İstanbul 1994.
Heimsoeth, Heinz, Immanuel Kant’ın Felsefesi, çev.: Takiyettin Mengüşoğlu, İstanbul 1967.
Hızır, Nusret, “Kant ve Einstein”, DTCFFAED., III. Cild, Ankara 1965.
Hick, John, An Interpretation of Religion, Human Responses to the Trancendent, Macmillan Academic and Professional LTD., London 1989.
Kant, Immanuel, The Critique of Pure Reason, (trans.: J. M. D. Meiklejohn), The Pennsylvania State University, Electronic Classics Series, Faculty Edito Jim Manis, Hazleton 2010.
_________, Pratik Aklın Eleştirisi, çev.: İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Ankara 1999.
_________, Religion Within The Boundraries of Mere Reason, edit.: by Aallen Wood, G. di Giovanni, Cambridge University Pres, Cambridge, New York 1998.
_________, Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, çev.: İoanna Kuçuradi, Yusuf Örnek, Ankara 2002.
_________, Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, çev.: İ. Kuçuradi, TFK. Yayınları, Ankara 2002.
_________, Critique of Judgement, Traslanted, J.C. Meredith, Clarendon Pres, Oxford 1964.
_________, Seçilmiş Yazılar, çev.: Nevzat Bozkurt, İstanbul 1984.
_________, Ethica, Etik Üzerine Dersler, çev.: Yasemin Özcan, Oğuz Özügül, İstanbul 2003.
Kaufmann, Walter, İnsanı Anlamak Goethe, Kant ve Hegel, çev.: Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul 1997.
Kılıç, Recep, Ahlâkın Dini Temeli, Ankara 1996.
Mengüşoğlu, Takiyettin, Kant ve Scheler’de İnsan Problemi, İstanbul 1949.
Öktem, Ülkü, “Descartes, Kant, Bergson ve Husserl’de Sezgi” AÜDTCFD., c. 40, sayı 1-2, Ankara 2000, ss. 159-188.
Özcan, Hanefi, Epistemolojik Açıdan İman, İstanbul 1992.
Russell, Bertrand, Batı Felsefesi Tarihi-Yeniçağ, çev.: Muammer Sencer, İstanbul 1994.
Scruton, Roger, Kant Düşüncenin Ustaları, çev.: Cemal Atila, İstanbul 2003.
Tan, Necmettin, Immanuel Kant’ın İman Anlayışı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara 2008.
Tanrıverdi, Hasan, İnancın Rasyonelliği Sorunu (John Hick Örneği), Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya 2010
Taşkın, Ali, “Immanuel Kant’ta Bilginin Kaynağı Problemi” CÜİFD., c. 6, sayı: 1, Sivas 2002, ss. 279-294.
Thilly, Frank, Felsefe Tarihi, çev.: İbrahim Şener, İstanbul 1995.
Timuçin, Afşar, Düşünce Tarihi, İstanbul 1997.
Topçu, Nurettin, Bergson, Hareket Yay., İstanbul 1968
Tuğcu, Tuncay, Immanuel Kant ve Transendental İdealizm, Alesta Yayınları, İstanbul 2001.
Wood, W. Allen, Kant’s Moral Religion, Cornell University Press, Ithaca and London 1970.
_________, “Rational Theology, Moral Faith and Religion”, The Cambridge Companion to Kant, edit.: Paul Guyer, New York 1992.