İTİKADÎ MEZHEPLERİN OLUŞUM SERÜVENİ

“İtikadi Mezheplerin Oluşum Serüveni” adını taşıyan bu makale, başlıca üç ana başlıktan oluşmaktadır. Birinci başlıkta mezhep kavramı incelenirken ikinci başlıkta itikadî mezheplerin oluşumunda ihtilafların rolü konusu ele alınmıştır. Ayrıca bu başlık altında, asr-ı saadette ve asr-ı saadetten sonra yaşanan bazı ihtilaflara değinildikten sonra ihtilafların sebeplerine de genel bir bakış yapılmıştır. İtikadî mezheplerin ortaya çıkışı, adını taşıyan üçüncü başlıkta ise İslam tarihinde oluşan önemli itikadî fırkalar ile bunların temel görüşlerine yer verilmiş, ayrıca bu bölümde 73 fırkadan bahseden hadisin de değerlendirmesi yapılmıştır

ADVENTURE OF THE FORMATION OF THE MAIN SCHOOLS OF FAITH

This article bearing the name “Adventure of the Formation of the Main Schools of Faith" consists of three main chapters. The first title examines the concept of sect (mezhep), and second title focuses on sectarian conflicts in the formation of faith based sects. Alsounderthisheading, after mentioning some of conflict during and after the life after the Prophet, the general causes of the conflicts are overviewed. In the third title which bears the name“Emerging of the faith based (I'tiqad) sects, important faith basedsects which appeared in the Islamic historyand their main views. Moreover, the hadith which mentions 73 sects is being examined.

___

  • Abdulbaki, Muhammed Fuad, el-Mu'cemü'l-Müfehres li-Elfâzi'l-Kuran’i-Kerim, İstanbul, 1982, s. 276-277.
  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfü'l-Hafâ ve Müzîlü'l-Îlbâs, nşr. Ahmed Kalâş, Haleb, ts.
  • Asım Efendi, Mütercim, Kamus Tercümesi, İstanbul, ts.
  • Atay, Hüseyin, Ehli Sünnet ve Şia, Ankara, 1983.
  • Bağdâdî, Ebû Mansur Abdülkahir b. Tahir, el-Fark beyne'l-Fırak ve Beyânü'l- Fırkati’n-Naciye minhum, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Kahire, ts.
  • Batalyevsî, Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed İbnus-Sîd, el-İnsâffi't- Tenbîhale'l-Meânîve'l-Esbâbi'l-letîEvcebeti’l-İhtilâf Ârâihim, thk. Muhammed Rıdvan ed-Dâye, Dımaşk, 1983.
  • beyne’l-Müslimîne ve
  • Cübrân Mesûd, er-Râid: Mu'cem Lügavî Asrî, Beyrut, 1986.
  • Darkot, Besim, “İslam”, İA, İstanbul, 1967, V/II,1095.
  • Eş’ârî, a.g.e., II, 472, 473, 475, 478; Bağdâdî, a.g.e., s. 26, 28; Şâtıbî, a.g.e., II, 258, vd; İzmirli,
  • a.g.e., s. 60, 61, 66, 67, 73, 74, vd..
  • Ebu Zehra, Muhammed, İslam’da Siyasi ve İtikadi Mezhepler Tarihi, trc.Ethem Ruhi Fığlalı vd., İstanbul, 1970.
  • Eş’ârî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htılâfü’l-Musallîn, tsh. HellmutRitter, Wiesbaden, 1963
  • Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, Tertîbü Kitâbi'l-Ayn, haz. Muhammed HasanBükâî, Kum, 1994.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadî İslam Mezhepleri, İstanbul, 1980.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-Fasl fi'l-Milel ve'l-Ehvâ ve'n-Nihal, thk. Muhammed İbrahim Nasır, vd. Cidde, 1982.
  • İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ İmadüddin İsmail b. Ömer, el-Bidaye ve'n-Nihaye, Beyrut, 1981.
  • İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü'l-Arabi'l-Muhît, nşr., Yusuf Hayyât, vd., Beyrut, 1970.
  • İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed, el-Fetvâ’l-Hameviyyeti’l-Kübrâ, thk. Hamid b. Abdulmuhsin, Riyad, 1998.
  • İsfahânî, Ebü'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed er-Râgıb, Müfredâtü Elfâzi’l-Kuran, thk. Safvan Adnan Davudi, Beyrut, 2002.
  • İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer Şahfur b. Tahir’nin, et-Tebsîrfi’d-Dîn ve Temyîzü'l- Fırkati'n-Nâciyeani’l-Fırak, nşr. Muhammed Kevseri, y.y., 1940.
  • Kılavuz, Ahmet Saim, “Mezhep”, İslam’da İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, edt. İbrahimKafi Dönmez, İstanbul, 1997, III, 230.
  • Kummi, Sa’d b. Abdullah Ebu’l-Halef Eş’ârî’ nin, Kitab el Makâlâtve’l-Fırâk, tsh. Muhammed Cevad Meşkûr, Tahran, 1963.
  • Kutluay, Yaşar, Tarihte ve Günümüzde İslam Mezhepleri, Ankara, 1968.
  • Kutluay, Yaşar, İslam ve Yahudi Mezhepleri, İstanbul, 2001.
  • Makdisî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Ahsenü't-Tekâsîm fî Ma'rifeti'l- Ekâlîm, Leiden, 1967.
  • Malatî, Ebü'l-Hüseyin Muhammed b. Ahmed, et-Tenbîhve'r-Red ala Ehli'l- Ehvâive'l-Bida’, nşr. SvenDederıng., İstanbul, 1936.
  • Nevbahti, Ebû Muhammed Hasan b. Musa, Fırâkü'ş-Şia, thk. Seyyid Muhammed Âl-i Bahrü'l-Ulûm, Necef, 1936.
  • Özler, Mevlüt, İslam Düşüncesinde 73 Fırka Kavramı, İstanbul, 1996.
  • Pezdevî, Ebü'l-Yüsr Muhammed b. Muhammed, Usûlü'd-Din, thk. Hans Peter Linss, Kahire, 1963.
  • Şâtıbî, Ebu İshak İbrahim b. Musa b. Muhammed el-Gırnâtî, el-İ’tisâm, Mısır, ts.
  • Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim, el-Milel ve’n-Nihal, thk. Abdülazîz Muhammed Vekil, Kahire, 1968.
  • Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir, Tarihü't-Taberî, Tarihü'l-Ümemve'l- Mülûk, Beyrut, 1987.
  • Taftazanî, Ebul-Vefa, Ana Konularıyla Kelâm, trc. Şerafeddin Gölcük, Konya, 2000.
  • Topaloğlu, Bekir, “Mezhep”, DİA, Ankara, 2004, XXIX, 534.
  • Topaloğlu, Bekir, Kelâm İlmi Giriş, İstanbul, 1981.
  • Üzüm, İlyas, “Mezhep”, DİA, Ankara, 2004, XXIX, 526.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Ehli sünnet”, DİA, İstanbul, 1994, X, 527.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Ehl-i Bidat”, DİA, İstanbul, 1994, X, 501.