Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin Yayılma Alanları

Kıpçaklar tarihî seyir içinde üç kola ayrılmıştır. Bu kollardan biri olan ve Karadeniz’in kuzeyinden Doğu Avrupa’ya göç eden Kıpçaklar, Deşt-i Kıpçak bölgesinde Ermenilerle ticarî ve sosyo-kültürel münasebetler neticesinde Gregoryan mezhebini kabul etmişlerdir. Deşt-i Kıpçak’ta geniş bir alana yayılan ve yaklaşık beş asır yaşayan Kıpçak Türkleri ve kendilerini Ermeni olarak adlandıran Gregoryanlar, Ermeni harfleriyle yazıya aktarılan Kıpçak Türkçesiyle, 16. ve 17. yüzyıllar arasında Kiev, Kamenets, Suçov, Şeret, Lvov, Lutsk ve Vladimir bölgelerinde bugün bilinen 112 eser meydana getirmişlerdir. Bu çalışmada, söz konusu bu eserlerden hareketle, Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin yayılma alanları üzerinde durulacaktır.

Spread Areas of Armeno-KipchakTurkish

Kipchaks has been divided into three branches in the course of history. As one of these groups, the Kipchaks having immigrated into Eastern Europe from the north of Black Sea adopted the Gregorian sect as a natural outcome of commercial and socio-cultural relations with the Armenian in the region Deşt-i Kıpchak. The Kipchak Turks having spread through a vast area and survived for nearly five centuries, and the Gregorian who named themselves as ‘Armenian’ produced 112 works (the ones known for today) written out in Kipchak Turkish with Armenian alphabet in the regions such as Kiev, Kamanets, Suçov, Şeret, Lvov, Lutsk and Vladimir between 16th and 17th centuries. Throughout this paper, the main focus will be on the spreading areas of Kipchak Turkish based on the works mentioned above.

PDF

___

Ahincanov, Sercan M., (2009), TürkHalklarının Katalizör Boyu Kıpçaklar, çev. Kürşat Yıldırım, Selenge Yay., İstanbul.
Akar, Ali, (2005), Türk Dili Tarihi, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Arıkan, İbrahim (2006), Ermeni Harfleriyle Yazılmış Kıpçakça Zebur Metin-Dizin, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aynakulova, Gülnisa (2007), “Gregoryen Kıpçaklar ve Oniki Hayvanlı Türk Takvimi Üzerine”, Millî Folklor, S. 74.
Chirli, Nadejda (2005), Ermeni Kıpçakça Dualar Kitabı Algış Bitigi, Sota Yay.,Haarlem.
Çengel Kasapoğlu, Hülya (2007), “Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesiyle Yazılmış Töre Bitigi ve Bu Eserdeki Töre, Yargı, Bitik Terimleri Üzerine”, Gazi Türkiyat Mecmuası, Güz 2007/1, Ankara.
Daşkeviç, J. R., (1983), “Armyano-Kıpçakskiy yazık: Etapıistorii”, VoprosıYazıkoznaniya, S.1.
Kılıç, Davut, (2010), “Ermeni Kimliğinin İnşasında Kilisenin Rolü”, Prof.Dr. Harun Güngör Armağanı, haz. Mustafa Argunşah-Mustafa Ünal, Kesit Yay., İstanbul.
Kurat, Akdes Nimet, (1992), IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara.
Kutalmış, Mehmet (2003), “Kıpçak-Ermeni Dil ve Kültür Münasebetleri” Dünden Bugüne Türk-Ermeni İlişkileri, hz. İdris Bal- Mustafa Çufalı, Nobel Yay., Ankara.
Kutalmış, Mehmet (2004), “On theArmenoKipchak”, Karadeniz Araştırmaları, S.2.
Özgür, C., (1994), Baytaratü’l-Vâzıh’ınKıpçakça ve Türkmence Yazmalarına Göre Kıpçakçanın Oğuzcalaşması (Türkmenleşmesi) Üzerine Bir Dil Araştırması, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özkan, Nevzat (2007), “Ermeni Harfleriyle Türkçe Metinler Üzerine”, Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Sanatı: Türk-Ermeni İlişkileri Örneği, 20-22 Nisan 2006, Kayseri. Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, C.III, Erciyes Üniversitesi Yay., Kayseri.
Özkan, Nevzat, (1997), Türk Dünyası Nüfus Sosyal Yapı Dil Edebiyat, Geçit Yay., Kayseri.
Özyetgin, A. Melek, (2006), “Tarihten Bugüne Türk Dili Alanı”, Chinese Academy of SocialScience, Sino-ForeignRelationshipDepartment of Institute of History, Beijing, China (23 Ocak 2006), http://www.eurasianhistory.com/data/upload/Ozyetgin.doc (27 Haziran 2010).
Tavkul, Ufuk, (2003), “CodexCumanicus ve Karaçay-Malkar Türkçesi”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.15.
Vural, Hanifi; Toparlı, Recep, Kıpçak Türkçesi, Dilek Matbaası, Sivas.