Alay dağlarının Melikesi Kurbancan Datha (1811-1907)

Kurbancan Datha eşi Pervaneci Alimbek (Datha)’in ölümünden sonra Hokant Hanlığının hâkimiyeti altında bulunan Alay Dağları Kırgızlarının önderliğini üstlenerek siyasi, sosyal ve kültürel faaliyetlerine devam etmiştir. Mükemmel önderliği, cesareti ve ince diplomatik kabiliyeti sayesinde söz konusu dönemlerde sadece Alay Bölgesinde değil, bütün Fergana bölgesi, Kaşgar ve diğer Türkistan Hanlıklarında da başarılı bir önder olarak ün kazanmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısında başlayan Rus işgaline karşı oğullarıyla birlikte kahramanca savaşarak XIX. asır Kırgız ve bütün Türkistan tarihine damgasını vurmuş bir kadın liderdir.

The Queen of Alay Mountains, Kurbancan Datha (1811-1907)

Kurbancan Datha, undertook the leadership of the Kyrgyz living at Alay Mountains under the reign of Hokant Khanate following the demise of her husband Pervaneci Alimbek (Datha) and continued political, social and cultural actions. Thanks to her excellent leadership, courage, and skills in diplomacy, she gained reputation as a successful leader not only in the Alay Region but also the whole Fergana region, Kashgar and other Turkistan khanates. Heroically fighting against Russian invasion that began in the second half of 19th century together with her sons, she was a woman leader who left her mark on the 19th century Kyrgyz history and the whole Turkistan history.

PDF

___

Abdıldayev E., Alay / MANAS. Entsiklopediya (Baş Redaktörü Karıpkulov A.), I. Cilt, “Muras”, Bişkek, 1995.
Asankanov A. (Baş. Red.), Kırgız Respublikasının Tarıhı. Cogorku Okuu Cayları Üçün Okuu Kitep, “Kırgızstan” Basma Üyü, Bişkek, 2000.
Aytmambetov D., Dorevolyutsionnıye Şkolı v Kirgizii, Frunze, 1961.
Bababekov H., Kurmancan Datka’nın Ir Sabaktarı / Kırgızstan Ayaldarı, , No 12, 1989.
Baddeley J. F., Rusların Kafkasya’yı İstilası ve Şeyh Şamil,Ter. S. Özden, İstanbul, 1995.
Bartold V. V., İstoriya Kulturnoy Jizni Tuekestana / Bartold V. V. Soçineniya, t. II, ç, 1, İzdatelstvo AN, Moskva, 1963.
Bartold V. V., Kirgizı. İstoriçeskiy Oçerk / Bartold V. V., Soçineniya, t. II, ç, 1, İzdatelstvo AN, Moskva, 1963.
Baumann R. F., Rusya’nın Türk Bölgelerinde Yayılması / TÜRKLER, Tercüme eden N. Uslu, Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
Çorotegin T. K., Moldokasımov K. S., Kırgızdardın Cana Kırgızstandın Kıskaça Tarıhı, “Mektep” Bişkek, 2000.
Galitskiy V., Ploskih V., Starinnıy Oş, İzdatelstvo “İlim”, Frunze, 1987.
Hayit B., Türkistan Devletlerinin Milli Mücadeleleri Tarihi, TTK, Ankara, 1995.
İlyasov S. İ. (Baş. Red.), İstoriya Kirgizsloy SSR, T. 2, “Kırgızstan”, Frunze, 1986.
Kanar M., Farsça-Türkçe Sözlük, İstanbul, 2000.
Karasayev H., Kamus Nama, “Şam” Basması, Bişkek, 1996.
Kastelskaya Z. D., İz İstorii Turkestanskogo Kraya (1865-1917), “Nauka”, Moskva, 1980.
Kocatepe Güneş B., UYGARLIĞIN LEVHALARI-SONUN SONU Afganistan Yeni Savaşın Kilit Coğrafyası, http://www.kesfetmekicinbak.com/dunya/00501/
Köse N., Kırgız Tarihinde Bir Kadın General: Kurmancan Datka,Milli Folklor, Yıl 14, Sayı 54, Ankara, 2002.
Mamıtov S., Novıye Svedeniya ob “Alayskoy Tsaritse”, Fergana Dolina Drujbı i Vzaimosoglasiya, Bişkek, 1998.
Mustafayev E. M., Şçerbinin V. G., Büyük Rusça-Türkçe Sözlük, “Russkiy Yazık”, Moskva, 1996.
Oruzbayeva B. Ö. (Baş Red.), Kırgız Sovettik Sotsialisttik Respublikası. Entsiklopediya,Kırgız SSR İA Kırgız SSR Basma, Poligrafiya Cana Kitep Sooda İşteri Boyunça Mamlekettik Komiteti, Frunze, 1983, s. 48.
Ömürbekov T. N., Çorotegin T. K., Kırgızdardın Cana Kırgızstandın Canı Doordogu Tarıhı (XVII-XX Kılımdardın Başı), “Kırgızstan”, Bişkek, 1995.
Ömürzakova T., Kurmancan Datka. Door. İnsan. İşmerdüülük, “Kırgızstan” Bişkek, 2002.
Ploskih V. (Red.), İstoriya Kırgızov (Dosovetskiy Period), “İlim”, MP “Tabılga”, Bişkek, 1992.
Ploskih V. M., Kirgizı i Kokandskoe Hanstvo, “İlim”, Frunze, 1977.
Terentyev M. A., İstoriya Zavoyevaniya Sredney Azii/ Sobraniye Soçineniy v 3-h tomah, SPb., 1906.
Valihanov Ç. Ç., Zapiski o Kokandskom Hanstve/Sobraniye Soçineniy v 5-ti tomah,T. 3, Alma Ata, 1985.
Yuvaçev İ. P., Kurmancan Datka Alaylık Kara-Kırgızdardın Kanışası / KIRGIZDAR, “Kırgızstan” Basması, Bişkek, 1991.
Ziyayev H., Türkistan’da Rus Hakimiyetine Karşı Mücadele, Tercüme eden A. Çelikbay, TTK, Ankara, 2007.