Atasözü ve deyimlerde yel ve sel kavramlarının anlamlandırılması

Atasözleri ve deyimler insanlığın ve tabiatın değişik görünümleri, durumları üzerine yapılan doğal gözlemlere dayalı çoğu genel yargılar içeren kalıp sözlerdir. Bunlar oluşturulurken canlı, cansız, insan, hayvan, bitki, eşya gibi pek çok soyut, somut varlık sembol olarak kullanılır. Bu semboller alegorik bir şekilde kavranmıştır ve öznelden nesnele geçiş yapılırken insanoğlunun düşüncesinin bir eseri olarak hayatın her durumunu anlamlandırma vasıtası olurlar. Bu makalede Anadolu coğrafyasında sık görülen tabiat unsurlarından yel ve sel kavramlarının atasözü ve deyimlerde nasıl anlamlandırıldığı irdelenecek, bu kavramların dil kültürümüzün bu boyutundaki yeri tespit edilmeye çalışılacaktır.

The Signification of the Words "Yel" (Wind) and "Sel" (Flood) in Proverbs and Idioms

Proverbs and expressions are forms of words containing general ideas based on natural observations made on different views and situations of humanity. Many abstract or concrete, living or non living creatures like people, animals, plants, materials...are used as symbols while proverbs and expressions are being formed. These symbols are comprehended in an allegoric way and during the passage from subjective to objective, they are vehicles to provide meaning in every situation of life as an art of the thoughts of humanity. In this report the concepts of wind and flood as natural elemnts frequently seen in Anatolian geography will be investigated in the point of veiw of meaning in proverbs and expressions and the place of these concepts in the level of language culture will be studied to be determined.

PDF

___

Aksan, Doğan ( 1993), Türkçenin Gücü, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aksoy, Ömer Asım ( 1984), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Ankara: TDK Yayını.
Beyhan, Ali İhsan (1997), Yöremizden ve Çevremizden Deyimler, Atasözleri, Ankara: Niğde Vakfı Yayını.
Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler C.1, 11 , ( 1996), Ankara: TDK Yayını.
Dağpınar, Aydın (1994), Tıpkı ve Benzer Türk -İngiliz Atasözü ve Deyimleri, Ankara: Kerem Matbaası.
Divanü Lügat-it Türk, “Besim Atalay Tercümesi” (1986 ), Ankara: TTK Yayını.
Duymaz, Ali (1998), “Balıkesir’den Derlenen Atasözleri Üzerinde Bir Değerlendirme”, 1. Balıkesir Kültür Araştırmaları Sempozyumu, Balıkesir Üniversitesi Yayını, s. 334-342.
Elçin, Şükrü (1977), Türk Dilinde Atalar Sözü, Halk Edebiyatı Araştırmaları, Ankara: Kültür Bakanlığı Folklor Dairesi Yayını, s.137-150.
Hasan, Hamdi ( 1997), Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözü ve Deyimler, Ankara, TDK Yayını.
Türkçe Sözlük ( 2005), Ankara, TDK Yayını.
Üçer, Müjgân ( 1998), Atalar Sözü Yerde Kalmaz, Sivas Halk Kültürü Araştırmaları Yayını.
Ülkütaşır, M. Şakir (962), Türk Atasözlerinin Menşe ve Mahiyeti, Türk Folklor Araştırmaları Sayı . 158, s.2840-42.
Yemelyanov, N. V “Çeviren, Ayhan Çelikbay” (2001), Yakut Atasözleri ve Deyimlerinin Kökeni, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bişkek, S. 2, s. 354-379.