LE DÉLAI ABSOLU DE PRÉSCRIPTION DANS LA RÉSPONSABILITÉ DÉLICTUELLE EN DROIT TURC ET LE DROIT DE L’ACCÈS EFFECTIF AU TRIBUNAL

En principe, le délai de prescription commence à courir à l’échéance de la créance. Lorsque le délai de prescription commence exceptionnellement avant que la créance naisse ou ne devienne due, la créance pourrait déjà être prescrite dès son exécution. Dans de tels cas, le droit du créancier à l’accès effectif au tribunal peut être violé. Comme le droit à l’accès effectif à la justice étant garanti par la Constitution et par la Convention européenne des droits de l’homme, est incorporée dans le droit turc, ce droit fondamental doit être déterminant pour l’application et l’interprétation de toute disposition concernant le délai de prescription. Ainsi, le délai de prescription pour les créances indemnitaires doit commencer avec l’apparition du dommage qui déclenche l’émergence de cette créance. À cet égard, la jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme sur le délai de prescription des demandes de droit privé et de droit public fournit des lignes directrices. L’affaire Moor, qui traite du délai de prescription d’une demande de droit privé en droit suisse, mérite d’être analysée au regard du droit turc.

TÜRK HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN MUTLAK ZAMANAŞIMI SÜRESİ VE MAHKEMEYE ETKİN ERİŞİM HAKKI

Zamanaşımı süresinin başlangıcı genel kural göre alacağın muacceliyetiyle koşuttur. Bununla birlikte istisnai olarak zamanaşımının alacağın doğumu veya muacceliyetinden önce başlaması halinde, alacağın doğumu anında zamanaşımına uğramış olma olasılığı söz konusudur. Böyle durumlarda, alacak hakkı sahibinin mahkemeye etkin erişim hakkı ihlal edilmiş olabilir. Mahkemeye etkin erişim hakkı, Anayasa ve Türk hukukunun bir parçası olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından tanınan bir hak olduğu için zamanaşımına ilişkin kanun hükümlerinin yorumlanmasında belirleyici olmalıdır. Bu nedenle tazminat alacakları için zamanaşımı, zararın ve bu itibarla tazminat alacağının doğumu ile başlamak gerekir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin özel hukuk ve idare hukukuna verdiği ilişkin kararlar bu bağlamda yol göstericidir. İsviçre hukukunda özel hukuk zamanaşımına ilişkin verilen Moor kararı Türk hukuku için de özel bir önem taşımaktadır.

PDF

___

AKINTÜRK Turgut, Eşya Hukuku, İstanbul, 2009

AKKAYAN YILDIRIM Ayça, «Geç Ortaya Çıkan Bedensel Zararların Tazmini Taleplerinde Uygulanacak Zamanaşımının Yeni Eğilimler Çerçevesinde Değerlendirilmesi », İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (2016/74-1)

AKTEPE ARTIK Sezin, Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, Ankara, 2014

ANTALYA O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, T. II, İstanbul, 2015; T. III, İstanbul, 2017

ANTALYA O. Gökhan/TOPUZ Murat, Eşya Hukuku, T. III, İstanbul, 2018

ARAL Fahrettin, Kötü İfa, Ankara, 2011

ARKAN AKBIYIK Azra, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş görme, İstanbul, 2000

ATAAY Aytekin, Borçlar Hukukunun Genel Teorisi Birinci Yarım, İstanbul, 1981

AYDIN Gülşah Sinem, Kişilik Hakkı İhlalinden Doğan Vekaletsiz İş Görme, İstanbul, 2017

BAS SÜZEL Ece, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme, İstanbul, 2015

BASPINAR Veysel/ALTUNKAYA Mehmet, «Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi », Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2008/57-1

BK-BECKER Hermann, Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch Obligationenrecht, Bern, 1945

BK-BREHM Ronald, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41 - 61 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Bern, 2013

BK-SCHMID-TSCHIRREN Christina, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Einleitung und Personenrecht Einleitung, Art. 1-9 ZGB, Bern, 2012

BSK-NOM DE L’AUTEUR, Basler Kommentar Obligationenrecht I Art. 1-529 OR, Basel, 2007 ; Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II Art. 457977 ZGB, Basel, 2007

BUCHER Eugen, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht, Zürich, 1988

BUFFELAN-LANORE Yvaine/LARRIBAU-TERNEYRE Virginie, Droit civil: Les obligations, Paris, 2017

BÜYÜKSAĞİŞ Erdem, « ‘Sonradan Ortaya Çıkan Zarar’ Davalarında Zamanaşımının Durması (TBK m. 153/1 b. 6) », Yargıtay Dergisi (Juillet 2017/43-3)

CHK-MÜLLER Christof, Obligationenrecht – Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Zürich, 2016

CR-NOM DE L’AUTEUR, Commentaire Romand Code des Obligations I, Basel, 2012

DESCHENAUX Henri, Le registre foncier (Traité de droit privé suisse Volume V tome II,2), Fribourg, 1983

DESCHENAUX Henri/TERCIER Pierre, La responsabilité civile, Berne, 1975

DEVELIOĞLU H. Murat, « Haksız Fiilden Doğan Tazminat Taleplerinin Tâbi Olduğu Bir Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlangıç Anı », Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, T. I, İstanbul, 2010

DURAL Mustafa/SARI Suat, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul, 2015

ENGEL Pierre, Traité des obligations en droit suisse, Berne, 1997

ERDEM Mehmet, Özel Hukukta Zamanaşımı, İstanbul, 2010

EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2018

EREN Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2015

ERTAŞ Şeref, Eşya Hukuku, İzmir, 2015

ESENER Turhan/GÜVEN Kudret, Eşya Hukuku, Ankara, 2015

FEYZIOĞLU Feyzi Necmeddin, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, T. II, İstanbul, 1977

GAUCH Peter/SCHLUEP Walter/EMMENEGGER Susan, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band II, Zürich, 2008

GÖRGEÇ Başak, « Devletin Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluğu, Rücu Hakki ve Tabi Olduğu Zamanaşımı », Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22/3-2016 (Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan)

GUHL Theo/KOLLER Alfred, Das Schweizerische Obligationenrecht, Zürich, 2000

GÜL İbrahim, «Zararın Birliği İlkesinin Tazminatın Hesaplanmasına Etkisi Bakımından Bir Yargıtay Kararının İncelenmesi», Ankara Barosu Dergisi, 2018/4

GÜMÜŞ Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, T. I et II, İstanbul, 2008

GÜRSOY Kemal Tahir, Türk Eşya Hukukunda Zilyedlik ve Tapu Sicili, Ankara, 1970

GÜRSOY Kemal Tahir/EREN Fikret/CANSEL Erol, Türk Eşya Hukuku, Ankara, 1978

HATEMI Hüseyin/GÖKYAYLA K. Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul, 2017

HATEMI Hüseyin/SEROZAN Rona/ARPACI Abdülkadir, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul, 1992

HAVUTÇU Ayşe, «Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı», Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2010/12-numero spécial)

HUGUENIN Claire, Obligationenrecht, Zürich, 2014

İMRE Zahit, Medeni Hukuka Giriş, İstanbul, 1980

İNAN Ali Naim/YÜCEL Özge, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2014

İNCEOĞLU Murat/BAŞ SÜZEL Ece/AYTEKİN İNCEOĞLU Asuman, «Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlişkisi», Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2016/11-145|146 : numéro spécial- Mélanges à la mémoire de Prof. Dr. Özer Seliçi)

İNCEOGLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, İstanbul, 2013

KANADOĞLU O. Korkut, Anayasa Mahkemesi, İstanbul, 2004

KAYIHAN Şaban/ÜNLÜTEPE Mustafa, Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri, Ankara, 2016

KILIÇOGLU Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2018

KIRCA Çiğdem, « Kanunların Yorum Yöntemleri, Norm Koyma ve Hüküm Verme », Ankara Hukuk Toplantıları, Ankara, 2009

KOCAYUSUFPASAOGLU Necip, Borçlar Hukukuna Giriş-Hukuki İşlem-Sözleşme, İstanbul, 2014

KOLLER Alfred, « Bundesgericht, II. Zivilabteilung, 27.5.1993, R. D. AG c. Kanton Aargau (5C.8/1993), Berufung », AJP 1994

LARENZ Karl/CANARIS Claus-Wilhelm, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, Heidelberg, 1995

MEDICUS Dieter/PETERSEN Jens, Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg, 2016

MÜLLER Jörg Paul, Verwirklichung der Grundrechte nach Art. 35 BV Der Freiheit Chancen geben, Bern, 2018

NART Serdar, « Haksız Fiillerde Zamanaşımına İlişkin Hükmün Değerlendirilmesi », Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (2012-numero spécial : Symposium du droit privé – Mélanges Prof. Dr. Cevdet Yavuz)

NARTER Sami, «Haksız Fiillerde Zamanaşımı ve Bedensel Zararlarda Zamanaşımının Başlangıcı Sorunu», Terazi Hukuk Dergisi (Septembre 2015/10-109)

NOMER Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2018

NOMER Haluk N./ERGÜNE M. Serkan, Eşya Hukuku, İstanbul, 2019

OFTINGER Karl/STARK Emil W., Schweizerisches Haftpflichtrecht Besonderer Teil II/1, 1987

OGUZMAN Kemal/BARLAS Nami, Medeni Hukuk, İstanbul, 2018

OGUZMAN Kemal/ÖZ Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, T. I, İstanbul, 2015; T. II, İstanbul, 2016

OGUZMAN Kemal/SELIÇI Özer/OKTAY-ÖZDEMIR Saibe, Eşya Hukuku, İstanbul, 2018

OSTERTAG Fritz, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Band IV Sachenrecht III. Abteilung, Bern, 1917

ÖZ Turgut, Sebepsiz Zenginleşme, İstanbul, 1990

PAKSOY M. Sermin, Zamanaşımından Feragat, İstanbul, 2012

PAWLOWSKI Hans-Martin, Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg, 2003

PEKCANITEZ Hakan, Pekcanıtez Usul-Medeni Usul Hukuku, T. II, İstanbul, 2017

PEKMEZ Cüneyt, Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin Sorumluluğu, İstanbul, 2013

PIOTET Paul, « Du début de la prescription décennale délictuelle » JdT 1998 I 162

SAYMEN Ferit Hakkı/ELBIR Halid K., Türk Eşya Hukuku, İstanbul, 1954

SCHWANDER Werner, Die Verjährung ausservertraglicher und vertraglicher Schadensersatz-forderungen, Winterthur 1963

SCHWENZER Ingeborg, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Bern, 2016

SEÇKİN Recai, “Anayasa Mahkemesinden Başka Mahkemelerin Anayasayı Uygulamaları ve O Mahkemelerce Hukuk Kurallarının Anayasaya Uygun Yorumu”, Yargıtay Yüzüncü Yıldönümü Armağanı, İstanbul, 1968

SEROZAN Rona, İfa – İfa Engelleri – Haksız Zenginleşme, İstanbul, 2014

SEROZAN Rona, Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, İstanbul, 2015

SIRMEN Lale, Eşya Hukuku, Ankara, 2016

SIRMEN Lale, Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Zararlardan Devletin Sorumluluğu, Ankara, 1976

STEINAUER, Paul-Henri, Les droits réels, T. I, Berne, 2012

TANDOGAN Haluk, Özel Borç İlişkileri, T. II, Ankara, 1987

TANDOGAN Haluk, Türk Mes’uliyet Hukuku, İstanbul, 2010

TEKINAY S. Sulhi/AKMAN Sermet/BURCUOĞLU Haluk/ALTOP Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 1993

TEKINAY S. Sulhi/AKMAN Sermet/BURCUOĞLU Haluk/ALTOP Atilla, Eşya Hukuku, İstanbul, 1989

TERCIER Pierre/PICHONNAZ Pascal/DEVELIOĞLU H. Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2016

TERRE François/SIMLER Philippe/LEQUETTE Yves, Droit civil: Les obligations, Paris, 2013

TUNÇOMAG Kenan, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 1976

ÜNAL Mehmet/BASPINAR Veysel, Şekli Eşya Hukuku, Ankara, 2015

VON TUHR Andreas/ESCHER Arnold, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts Band II, Zürich, 1984

VON TUHR Andreas/PETER Hans, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts Band I, Zürich, 1984

WIDMER Pierre, “Dies irae, dies illa: der dies a quo bei der (absoluten) Verjährung von Schadenersatzforderungen aus Delikt”, HAVE 2012

WOLF Manfred/NEUNER Jörg, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, München, 2016

YAVUZ Cevdet, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İstanbul, 2014

ZIMMERMANN Reinhard, Comparative Foundations of a European Law of Set-Off and Prescription, Cambridge, 2004

ZIMMERMANN Reinhard/KLEINSCHMIDT Jens, “Verjährung: Grundgedanken und Besonderheiten bei Ansprüchen auf Schadenersatz”, Festschrift für Eugen Bucher, Bern, 2009

ZK-BERTI Stephen V., Das Erlöschen der Obligationen Zweite Lieferung Art. 127-142 OR – Kommentar zum Schweizerisches Zivilgesetzbuch Obligationenrecht, Zürich, 2002

ZK-LIEBER Viktor, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Einleitung, Das Personenrecht, Zürich, 1998

ZK-OSER Hugo/SCHÖNENBERGER Wilhelm, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Das Obligationenrecht Erster Halbband : Art. 1-183, Zürich, 1929