AHMET ÜMİT’İN “İSTANBUL HATIRASI” ADLI YAPITINDA MEDENİYET KAVRAMININ SOMUT GÖSTERGELERİ

Sözcük anlamı “şehircilik” olan “medeniyet” kavramı üzerine yapılan pek çok araştırma olmasına karşın, bu kavramın kullanımına ilişkin mutlak bir sonuca varılamamıştır. Kimi araştırmacılar medeniyet ve kültür kavramlarını eş değer sayarken kimileri birbirinden ayırmaktadır. Mutlak olan, medeniyet ile kültür arasında sıkı bir ilişki olduğudur. Bir medeniyetin oluşumundan söz edebilmenin başat şartı belli bir kültür birikimine sahip olmasıdır. Yazın da medeniyetlerin sahip olduğu kültürel değerlerin dil aracılığıyla anlatıldığı sanat biçimidir. Heykel, müzik, mimari, eşya, yiyecek, silah vb. gibi türlü kültür ögesinin yansımalarını yapıtlarda bulmak mümkündür. Yapıtın yansıttığı tüm bu kültür ögeleri, okura medeniyetin dolayısıyla yaşamın gerçekliğini ve zenginliğini gösterir. Medeniyetler, birbirine bağlı maddi ve manevi ögelerden oluşur ve bu ögeler tarih içerisinde gelişme gösterir. Yazın yapıtları da biçimlendiği koşullara ait medeniyetin birer yansıtıcısı, zamanın tanığıdır. Her yazarın yapıtında yaşadığı zamandan izler görülür. Ancak bu, düşüncelerinin yalnız yaşadığı zamana ait olduğu anlamına gelmez. Yazar sahip olduğu tüm görkemli birikimiyle geçmişi ve belirsiz dünyasıyla geleceği birer araç olarak kullanır. Yazın da tüm bu kültür ve medeniyet ögeleriyle zenginleşen bir sanat yoludur. Medeniyetlerin yok olduğu zamanlar bulunabilmektedir. Böyle bir durumda ortaya koydukları maddi ve manevi göstergeler aracılığıyla kaybolan medeniyetlere özgü özelliklere ulaşmak mümkündür. İncelenen yapıtta önemli bir maddi gösterge olan mekân için İstanbul seçilmiştir. İstanbul, coğrafi ve özel konumunun elverişli olması nedeniyle pek çok topluma ev sahipliği yapmış, başkent olmuş, tarihi çağların oluşumunda dahi rol oynamış önemli bir şehirdir. Bunlara koşut olarak maddi kültürü oldukça yüksektir. Çalışmada ilk olarak medeniyet kavramına yüklenen anlamlar tartışılacak, varılan sonuçlarla birlikte medeniyeti oluşturan göstergeler belirlenecektir. Ardından ele alınan yapıtta bu göstergelerden hangilerinin yer aldığı hakkında bilgiler sunulacak ve yapıtın kurgusunda göstergelerin işlevlerine değinilecektir

THE CONCRETE INDICATORS OF CONCEPT OF CIVILIZATION AT THE WORK OF “A MEMENTO FOR ISTANBUL” BY AHMET UMİT

Although a lot of research has been done on the concept, the “civilization”, “urban” in lexicon, can not have an absolute conclusion that has been reached regarding its use. While some researchers view that the concepts of civilization and culture its equivalent some of others differentiate these concepts from each other. Definitely, there is a close relationship between civilization and culture. The pretiminary condition to cite a likely formation of a civilization is to have an extent of cultural accumulation. The literature is a form of art in which the cultural values of civilizations are described through language. It is likely to find the reflection of the cultural element, at the master of arts such as sculpture, music, architecture, furniture, food, weapons and so on. All these cultural elements of the work reflected by the work display the reality and the richness of life as well as civilization to the reader. Civilizations consist of material and spiritual elements which are interconnected to each other, and these elements show progress throughout the history. The works of literature are a reflector of the circumstances in which their own civilization was formed and also the witness of the time. It could be possible to see some trace, in each author’s time. However, this does not mean that his ideas belong only to his era. The authoruses the past, with all its glorious accumulation, and the future with its unknown world, as a tool. Literature, is a way go art to enrich all of these elements of culture and civilization. There are times when civilizations have disappeared. In such a case with the material and spiritual indicators, it is possible to find out specific features of lost civilizations. In this work Istanbul, as an important material indicator of civilization, has been selected for the place. Istanbul, due to its favorable geographic location and its private community, has been home to many civilizations as the capital town, even played a role in the formation of the historic ages. In a paralel way to these, it has a very high material culture. In these tudy, first, the meanings attributed to the concept of civilization, will be discussed. With the conclusions, the indicators of forming civilization will be determined. Then, some further information as for which indicators are to be provided among those in the work, looked through subsequently, will be presented. And, the functions of the indicators in the editing of the work will be touched upon.

___

Braudel, F. (1996). Uygarlıkların Grameri (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.

Coşan, M. E. (2010). Dilimiz ve Kültürümüz. İstanbul: Server İletişim Akademik Çalışmalar Serisi 01.

Gökalp, Z. (2008). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar.

Kafesoğlu, İ. (1984). Türk millî Kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.

Kalın, İ. (2010). Dünya görüşü, varlık tasavvuru ve düzen fikri: medeniyet kavramına giriş. Divan dergisi, 2010/2, 1-61.

Kaplan, M. (2010). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Outhwaite, W. (Ed.). (2008). Modern toplumsal düşünce sözlüğü. (M. Pekdemir, Çev.) İstanbul: