The effect of role ambiguity and role conflict on performance of vice principals: the mediating role of burnout

Problem Durumu: Örgütlerin etkin ve verimli bir şekilde çalışıp varlıklarını sürdürebilmeleri büyük ölçüde sahip oldukları insan kaynağının performansına bağlıdır, örgütlerin türü, çalışma alanı ve büyüklükleri ne olursa olsun yöneticilerin önemli sorumluluk alanlarmdan birisi çalışanların iş performansının arttırılmasıdır.Rol belirsizliği ve rol çatışması ile tükenmişlik performansı etkilediği düşünülen kavramlardır. Rol çatışması ve rol belirsizliği ile tükenmişlik, rol çatışması ve rol belirsizliği ile performans arasındaki ilişkileri tek tek inceleyen çalışma çok, birlikte inceleyen çalışma sayısı sınırlıdır. Bu çalışmanın örneklemini oluşturan, ilköğretim kurumlarında görev yapan müdür yardımcıları görevleri, İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde "ders okutmanın yanında okulun her türlü eğitim-öğretim, yönetim, öğrenci, personel, tahakkuk, taşınır mal, yazışma, sosyal etkinlikler, yatılılık, bursluluk, güvenlik, beslenme, bakım, nöbet, koruma, temizlik, düzen, halkla ilişkiler gibi işleriyle ilgili olarak okul müdürü tarafından verilen görevleri yapar" şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca, "müdür yardımcıları, görev tanımında belirtilen diğer görevleri de yapar." denilerek görevleri ile ilgili geniş bir çerçeve çizilmiştir. Benzer ifadelere diğer kurumların yönetmeliklerinde de rastlanabilir. Hem birden çok görevlerinin olması hem de görevlerine ilişkin geniş ve belirsiz bir sınır çizilmesi bu yöneticileri rol belirsizliği ve rol çatışması ile karşı karşıya bırakabilir. Okullarda yönetici ve eğitimci olarak çok yönlü rol yükümlülüklerini yerine getirmeleri beklenen ve bu nedenle işlerini yaparken sık sık rol belirsizliği, rol çatışması ve tükenmişlik yaşadıkları tahmin edilen okul müdür yardımcılarının performanslarının bu durumdan nasıl etkilendiğini araştıran çalışmalara rastlanamamıştır. Literatürdeki bu eksiklikten hareketle, bu çalışmada Manisa ve Denizli il merkezinde görev yapan ilköğretim okulu ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan müdür yardımcılarının yaşadıkları rol belirsizliği ve rol çatışması ile tükenmişliğin performans üzerindeki ayrı ayrı ve birlikte (doğrudan ve dolaylı) etkilerinin durumu incelenecektir.Araştırmanın Amacı: Çalışmada ilk ve ortaöğretim okullarında görev yapan müdür başyardımcıları ve müdür yardımcılarının algıladıkları rol belirsizliği ve rol çatışması ile tükenmişliğin algılanan iş performans üzerindeki ayrı ayrı ve birlikte (doğrudan ve dolaylı) etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Araştırma kapsamında Denizli ve Manisa il merkezlerindeki ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 200 okul müdür yardımcısına ulaşılmıştır. Araştırmada, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Ölçeği, İş Performansı Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini incelemek üzere kurulan model path (yol) analiziyle test edilmiştir. Path analizi, birbirleriyle sebep-sonuç ilişkisi içinde olduğu düşünülen değişkenler arasındaki ilişkileri gösteren path diyagramlarının oluşturulması, değişkenler arasındaki doğrusal ilişkilerin derecesini gösteren korelasyon katsayılarının direkt etkiler, dolaylı etkiler ve bileşik path katsayılarına ayrılarak analiz edilmesi ve analiz sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması işlemlerini kapsar. Verilerin analizi Maximum Likelihood yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir Verilerin analizinde SPSS 17 ve AMOS 7.0 programı kullanılmıştır.Araştırmanın Bulguları: Rol belirsizliğinin iş performansı üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri anlamlı bulunmuştur. Rol belirsizliğinin iş performansı üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin tam aracılığı (full mediation) ile kişisel başarı eksikliğinin kısmi aracılığı (partial mediation) söz konusudur. Duyarsızlaşma,performans ile ilişkili bulunmamıştır. Rol belirsizliğinin performans, kişisel başarı eksikliğinin performans üzerindeki doğrudan etkisi orta düzeydedir.Araştırmanın diğer bir sonucu olarak; rol çatışmasının performans üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri anlamlı bulunmuştur. Rol çatışmasının iş performansı üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin tam aracılığı ile duyarsızlaşmanın kısmi aracılığı söz konusudur. Tükenmişliğin bir boyutu olan kişisel başarı eksikliği performans ile ilişkili bulunmamıştır. Rol çatışmasının performans, duyarsızlaşmanın performans üzerindeki doğrudan etkisi orta düzeydedir.Araştırmanın Sonuçları ve önerileri: Araştırma sonuçlarına göre, rol belirsizliğinin ve rol çatışmasının iş performansı üzerindeki doğrudan etkisi dolaylı etkisinden daha fazladır. Rol belirsizliği direkt etkisiyle performansı düşürürken rol çatışması performansı artırmaktadır. Rol belirsizliği dolaylı etkisiyle iş performansını düşürürken rol çatışmasının da dolaylı etkisiyle performansı düşürmektedir. Duygusal tükenme, hem rol belirsizliği- performans ilişkisinde hem de rol çatışması-performans ilişkisinde tam aracılık rolü üstlenmektedir. Kişisel başarı, rol belirsizliği-performans ilişkisinde, duyarsızlaşma ise rol çatışması-performans ilişkisinde kısmi aracılık görevi yapmaktadır. Bu sonuçlara dayanarak, müdür yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ile rollerinin açık bir biçimde tanımlanmasının performanslarını daha da artırabileceği söylenebilir.

Okul müdür yardımcılarında rol belirsizliği ve rol çatışmasının performans üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolü

Problem Statement: Role ambiguity and role conflict are considered issues that affect performance and lead to burnout. While numerous studies have analyzed role ambiguity or role conflict in relation to burnout or performance, few studies have studied all of these issues together. Since vice principals are expected to carry out a variety of responsibilities as principals and educators, it is predicted that they frequently experience role ambiguity, role conflict, and burnout. However, there is a dearth of studies researching how vice principals in schools are affected by this situation. Purpose of the Study: The study aims to investigate the effects of role ambiguity and role conflict on the burnout of head vice principals and vice principals and on job performance indirectly and directly. Methods: Two hundred vice principals working at elementary and high schools in the city centers of Denizli and Manisa were contacted. The Maslach Burnout Inventory, Role Conflict and Role Ambiguity Questionnaire, and Job Performance Scale were used. In line with the purpose of the study, the model was tested to analyze the cause and effect relationship between variables. SPSS 17 and AMOS 7.0 were used to analyze the data. Findings and Results: The indirect and direct effects of role ambiguity on job performance were significant. In terms of the effect of role ambiguity on job performance, full mediation of emotional exhaustion and partial mediation of personal accomplishment were found. The direct and indirect effects of role conflict on job performance were also significant. The full mediation of emotional exhaustion and the partial mediation of depersonalization resulted from the effect of Role Conflict on job performance. Conclusions and Recommendations: According to the results of the study, the direct effect of role ambiguity and role conflict on job performance is higher than the indirect effect. It was found that role ambiguity decreases job performance indirectly and directly. While the direct effect of role conflict increases job performance, the indirect effect of role conflict decreases job performance. Emotional exhaustion fully mediates both role ambiguity/job performance and role conflict/job performance relationships. While personal accomplishment plays a partially mediating role in the relationship between role ambiguity and job performance, depersonalization partially mediates the relationship of role conflict and job performance. Based on the results of the study, it can be said that determining the mission, authority, and responsibilities of vice principals might increase their performance.

PDF

___

Advani, J.Y., Jagdale. S. C., Garg, A.K., & Kumar, R. (2005). Antecedents and consequences of 'burnouf in services personnel: a case of Indian software professionals. South Asian Journal of Management, 12(3), 21-34.
Babakus, E. Cravens, D.W., Johnston, M & Moncrief, W.C. (1999). The role of emotional exhaustion in sales force attitude and behavior relationships. Journal of the Academy of Marketing Science, 27(1), 58-70.
Babin, B.J., & Boles, J.S. (1998). Employee behavior in a service environment: a model and test of potential differences between men and women. Journal of Marketing, 62(April), 77-91.
Babin, B.J., & Boles, J.S. (1996). The effects of perceived co-worker involvement and supervisor support on service provider role stress, performance and job satisfaction. Journal of Retailing, 72(1), 57-75.
Bedeian, A.G. & Armenakis, A.A. (1981). A path-analytic study of the consequences of role conflict and ambiguity. Academy of Management Journal, 24, 417-24.
Behrman, D.N., & Perreault, W.D., (1984). A role stress model of the performance and satisfaction of industrial salespersons. Journal of Marketing, 48(Fall), 9-21.
Brown, S.P., & Peterson, R.A. (1993). Antecedents and consequences of salesperson job satisfaction: meta-analysis and assessment of causal effects. Journal of Marketing Research, 30(February), 63-77.
Capel, S. A., Sisley B. L. & Desertrain, G. S. (1987). The relationships of role conflict and role ambiguity to burnout in high school basketball coaches. Journal of Sport Psychology, 9,106-117.
Ceylan, A. & Ulu tur k, Y. H. ( 2006). Rol belirsizliği, rol catismasi, is tatmini ve performans arasindaki ilişkiler [The relationships between role ambiguity, role conflict, job satisfaction and performance]. Dogus Üniversitesi Dergisi, 7(1), 48-58.
Cordes, C. L., & Dougherty, T.W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy Of Management Review. 18(4), 621-656.
Dagli, A. (2006). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri [Burnout levels of secondary school administrators]. Eurasian Journal of Educational Research, 25,85-89
Dicle, U. (1982). Yönetsel basarinin değerlendirilmesi: Türkiye uygulamasi [Turkey case in the evaluation of administrative performance], Ankara: ODTU Idari Bilimler Fakültesi Yayinlari.
Erdoğan, I. (1991). isletmelerde personel secimi ve basari değerlendirme teknikleri [Employee selection in businesses and performance evaluation techniques], Istanbul: Kure Ajans Yayini.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanmasi [Burnout of doctors and nurses, and adaptation of Maslach Burnout Inventory/. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Calismalari, (pp.143-154). Ankara: Turk Psikologlar Derneği Yayinlari.
Eriguc, G. K. (1994;. Hastanelerde personelin isle ilgili tutumları personel devri. Ankara ili ornegi [Attitudes of personnel in hospitals-cycle of personnel-Ankara case]. Unpublished doctoral dissertation. Hacettepe Üniversitesi Saglik Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gil-monte, P. R., Valcaârcel, P., & Zornoza, A. (1993). Role stress: burnout antecedent in nursing professionals. European Work and Organizational Psychologist, 3(3), 217-227.
Gurbuz S., & Yüksel M. (2008). Calisma ortaminda duygusal zeka: is performansi, is tatmini, örgütsel vatandaslik davranisi ve bazi demografik özelliklerle iliskisi [Emotional intelligence in work environment: job performance, job satisfaction, organizational citizenship behavior and the relationship of the variables with some demographic factors]. Dogus Üniversitesi Dergisi, 9(2), 174-190.
Halbesleben, J.R.B., & Buckley, M. R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30(6), 859-879.
Hsieh, Y-M., & Hsieh, A-T. (2003). Does job standardization increase job burnout? International Journal of Manpower, 24(5), 590-614.
Jackson, S., Turner, J., & Brief, A. (1987), Correlates of burnout among public service lawyers'. Journal of Occupational Behaviour, 8,339-349.
Jackson, S.E., & Schuler, R.S. (1985). A meta-analysis and conceptual critique of research on role ambiguity and role conflict in work settings. Organizational Behavior Human Decision. Processes, 36,16-78.
Jaramillo, F, Mülki J.P., & Boles, J.S. (2011) Workplace stressors, job attitude, and job behaviors: Is interpersonal conflict the missing link? Journal of Personal Selling & Sales Management, 31(3), 339-356.
Jaramillo, F., Mülki, J.P., & Marshall, G.W. (2005). A meta-analysis of the relationship between organizational commitment and salesperson job performance: 25 years of research. Journal of Business Research, 58, 705-714.
Karatepe, O. M., & Uludag, O. (2008) Role stress, burnout and their effects on frontline hotel employees' job performance: evidence from Northern Cyprus. International Journal of Tourism Research, 10,111-126
Kaygisiz, Z., Saracli S., & Dokuzlar K.U. (2005). illerin gelişmişlik düzeyini etkileyen faktörlerin path analizi ve kümeleme analizi ile incelenmesi [The path analysis of factors affecting development level of provinces and the analysis with clustering analysis]. Paper presented at VII. Uluslararasi Ekonometri ve istatistik Sempozyumu, IU. IF., Ekonometri Bolumu-Istanbul, 26-27 May 2005. Retrieved April 21, 2012 from: www.ekonometridernegi.org/bildiriler/o3sl.pdf
Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: Guilford Press.
Laschinger, H.S.K., & Letter M.P. (2006). The impact of nursing work environments on patient safety outcomes the mediating role of burnout/engagement. The Journal of Nursing Administration, 36 (5), 259-267.
Lee, R.T., & Ashforth, B.E. (1996). A meta-analytic examination of the correlates of the three dimensions of job burnout. Journal of Applied Psychology, 81(2), 123-133.
Leiter, MP. & Maslach, C. (2009). Nurse Turnover: The Mediating Role of Burnout. Journal of Nursing Management, 17, 331-339.
Leiter, M.P., & Maslach, C. (2005). A mediation model of job burnout. In A.S.G. Antoniou, & C.L. Cooper (eds.), Research Companion to Organizational Health Psychology (pp.544-595). UK: Edward Elgar Publishing Limited.
MacKenzie, S.B., Podsakoff, P.M, & Ahearne, M. (1998). Some possible antecedents and consequences of in-role and extra-role salesperson performance. Journal of Marketing, 62,87-98.
Maslach, C. & Jackson S.E., (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2 (2), 99-113.
Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. Englewood Cliffs, N.J., Prentice-Halls.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology, 93, 498-512.
Maslach, C., Schaufelli, W.B. & Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52,397-422.
MEB (2003) MEB ilköğretim kurumlari yönetmeliği [Ministry of National Education-Regulation of Primary Education Institutions). Resmi Gazete. 27.08.2003 Sayi: 25212.,
Motowidlo, S.J., Borman, W.C., & Schmit, M.J. (1997). A theory of individual differences and contextual performance. Human Performance, 10 (2), 71-83.
Muse, L.A., Harris, S.G., & Field, H.S. (2003). Has the inverted-u theory of stress and job performance had a fair test? Human Performance, 16(4), 349-364.
Piko, B.F. (2006). Burnout, role conflict, job satisfaction and psychological health among Hungarian health care staff: a questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 43, 311-318.
Rizzo, J.R., House, R.J. & Lirtzman, S.J. (1970). Role conflict and ambiguity in complex organizations. Administrative Science Quarterly, 15(2), 150-63.
Ross, L.E., & Boles, J.S. (1994). Exploring the influence of workplace relationships on work-related attitudes and behaviors in the hospitality work environment. International Journal of Hospitality Management, 13(2), 155-171.
Sabuncuoglu, E.T. (2008). Rol catismasinin ve rol belirsizliğinin tükenmişlik ve is doyumu üzerindeki etkilerinin incelenmesi [The effect analysis of role conflict and role ambiguity on burnout and job satisfaction). Dokuz Eylul Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 35-49.
Singh, J., Goolsby, J.R. &ı Rhoads, G.K. (1994). Behavioral and Psychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives. Journal of Marketing Research, 31(4), 558-569.
Sonnentag, S. &. Frese, M. (2002). Performance concepts and performance theory. (Ed. by S. Sonnentag). Psychological management of individual performance. (pp.3-26). New York: John Wiley & Sons, Inc.
Suliman, A.M.T. (2001). Work performance: Is it one thing or many things? The multidimensionality of performance in a middle eastern context. International Journal of Human Resource Management, 12(6), 1049-1061.
Swider, B.W. & Zimmerman, R.D. (2010) Born to burnout: A meta-analytic path model of personality, job burnout,and work outcomes. Journal of Vocational Behavior, 76, 487-506
Wong, C.S., & Law, K.S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. Leadership Quarterly, 13,243-274.
Wright, T.A., & Bonett, D.G. (1997). The contribution of burnout to work performance. Journal of Organizational Behavior, 18(5), 49-499.
Wright, T.A., & Cropanzano, R. (1998). Emotional exhaustion as a predictor of job performance and voluntary turnover. Journal of Applied Psychology, 83(3), 486-493.
Wright, T.A., & Hobfoll, S.E. (2004). Commitment, psychological well-being and job performance: an examination of conservation of resources (COR) theory and job burnout. Journal of Business and Management, 9(4), 389-406.
Wu, Yu-Chi. (2011) Job stress and job performance among employees in the Taiwanese finance sector: the role of emotional intelligence. Social Behavior and Personality, 39(1), 21-32.
Yurur, S. & Keser, A. (2010). ise bagli gerginlik ile is tatmini iliskisinde duygusal tükenmenin araci rolu [The mediating role of emotional exhaustion on job related strain and job satisfaction relationship], Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4), 165-194.