Çiğdem GÜLER YAVUZ, Banu BEKÇİ, A. Esra GAZİOĞLU İŞMEN, Nur ÇAYIRDAĞ

İstanbul İli Özel ve Devlet Okullarında Mesleki Rehberlik Çalışmalarına İlişkin Durum Saptaması

Problem Durumu: Meslek seçimi konusunda kişiler, profesyonel danışmanlık hizmetlerine ihtiyaç duymaktadırlar. Türkiye'de bu hizmet ağırlıklı olarak okullarda verilmektedir. Okullarda yapılan mesleki rehberlik etkinliklerinin verimliliğinin incelenmesi sadece kişilerin kariyer gelişimlerine uygun bir destek sağlamakla kalmayacak aynı zamanda Avrupa Birliği'ne üye olma yolundaki ülkemize iyi yetişmiş elemanlar yetiştirmede de katkı sağlayacaktır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, İstanbul ili devlet ve özel okullarındaki mesleki rehberlik çalışmaları ile ilgili durum saptama çalışması yapmak ve psikoloji! danışmanların mesleki doyumlarını; mesleki rehberlik faaliyetleri açısından incelemektir. Araştırmanın Yöntemi: Tarama türünde yapılmış bu çalışmaya İstanbul ilinde bulunan özel okullar (n=79) ile devlet (n=203) okullarında çalışan toplam 282 psikolojik danışman katılmıştır. Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ile ilgili çalışmalarını değerlendirmek için araştırmacılar tarafından geliştirilen ve 24 sorudan oluşan bir anket kullanılmıştır. Ayrıca, çalışmaya katılan psikolojik danışmanların mesleki doyumlarını ölçmek amacıyla Mesleki Doyum Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular ve Sonuçlar: Araştırmanın sonunda psikolojik danışmanların mesleki rehberlik çalışmalarına kişisel ve eğitsel rehberlikten daha az önem verdikleri bulunmuştur. Çalışmaya katılan psikolojik danışmanların yanya yakını mesleki rehberliğin okul öncesi dönemde başlaması gerekliliğini vurgulamıştır. Psikolojik danışmanlara mesleki rehberliğin kurumlarında yeterli ve verimli yapılamamasına ilişkin sebepler sorulduğunda öğrenci sayısının kalabalık olması öncelikli sebep olarak belirtilmiştir. Ayrıca psikolojik danışmanların çalışmalarında, bireysel mesleki rehberlik etkinliklerinin grup etkinliklerinden daha çok yer tuttuğu görülmüştür. Son olarak, okullarında mesleki rehberliğin yeterli yapıldığına inanan danışmanların iş doyumlarının yapılmadığına inananlardan daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öneriler: Araştırmanın sonuçları, psikolojik danışmanların benlik saygısı, değerler gibi konularda seminerler düzenlemelerinde ve öğrencilere grup çalışmaları yoluyla bu bilgileri aktarmalarında faydalı olacaktır. Çalışmanın diğer şehirlerde de uygulanması ülke profili çıkarılması ve mesleki rehberlik hizmetlerinin ülkemizde daha etkin yapılmasının sağlanması açısmdan faydalı olacaktır.

Investigation of the Vocational Guidance Activities in State and Private Schools in İstanbul

Abstract Background /Problem Statement: During the career decision making process, the individual needs a professional guidance. In Turkey, this guidance process is dominantly taken over by the schools. Questioning the effectiveness of the vocational guidance services of schools is not only significant for providing appropriate support for personal career development, but also for training more productive and well-qualified members for our country which is on the way of membership to European Union. Purpose of Study: The aim of this study is to investigate the activities about occupational guidance in schools and to determine job satisfaction of psychological counselors in terms of vocational guidance. Methods: The participants were 282 teachers working in state (n=203) and private (n=79) schools in Istanbul. A questionaire which had been developed by the researchers is used to inquire about psychological counselors' activities for vocational guidance which had 24 questions. In addition, Job Satisfaction Scale, had been used to determine job satisfaction of psychological counselors. Findings and Results: As the results of the study, it is found that the psychological counselors give less importance to vocational guidance than educational and individual guidance. Nearly half of the psychological counselors who attended the study, expressed that vocational guidance should begin in the pre-school period. When psychological counselors were asked about the reasons of why vocational guidance can not be done adequately and efficiently in their schools, the most emphasized reason was the overcrowded student population. Moreover, it was observed that individual vocational guidance activities are taking place much more than group activities. Finally, counselors, who believe that vocational counseling activities were satisfactory in their school had higher job satisfaction level than who did not. Conclusions and Recommendations: The results of the study can be utilized in helping the counselors to keep up with the up-to-date information through in service training about self-esteem, values and conveying this information to students through group counseling. Doing these studies in different cities will be used as a source on the suggestions for preparing a profile of Turkey and keeping vocational guidance services more efficient in Turkey.

PDF

___

Akkök, F.& Watts, A. G. (2003). Mesleki bilgi, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri Türkiye ülke raporu. Yayınlanmamış Rapor, Ankara.
Arsoy, S. (1999). Mesleki rehberlik hizmetlerinin durum saptaması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Aydemir-Sevim, S. & Hamamcı, Z. (1999). Psikolojik danışmanların mesleki doyumları ile mesleki yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 12,39-46.
Betz, N. E. (1994). Self-concept theory in career development and counseling. The Career Development Qarterly, 43,32-41.
Binbaşıoğlu, C. (2004). Türkiye'de mesleki rehberlik merkezlerinin kuruluşu ve okullarda mesleki rehberlik çalışmaları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Davis, K. (1988) İşletmelerde insan davranışı (Çev. Kemal Tosun ve diğerleri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Demir, Ş. (1998). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan rehber öğretmenlerin iş doyumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Erdemli- Ülküsel, N. (1993). Rehberlik ve araştırma merkezleri, devlet liseleri ve özel liselerde çalışan öğretmenlerin durum saptaması.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kınalı, G. (2000). Resmi ve özel okullardaki rehber öğretmenlerin iş tatminleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kidd, J. M. (1998). Emotion: An absent presence in career theory. Journal of Vocational Behavior, 52,275-288.
Koçak, R. (2001). Ortaöğretim okullarındaki mesleki rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayıncılık
Kuzgun, Y. (2003). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kuzgun, Y., Aydemir-Sevim, S. & Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 11,14-18.
Mann, L., Harmoni, R., & Power, C. (1989). Adolescent decision making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12,265-278.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2003). İlköğretimde yöneltme yönergesi. Tebliğler Dergisi. (Sayı: 2552) Ankara: MEB yayınları.
Niles S. G. & Bowlsbey, J. H. (2002). Career development interventions in the 21st century. New Jersey: Merill Prentice Hall.
Özabacı, N., İsmen, E & Yıldız, A. (2004). Psikolojik danışmanların ideal özellikleri ile yılgınlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 37,8-25.
Richard, S. S. (1997). Applying career development theory and counseling. USA: Brooks/Cole Publication Company.
Swanson, J.L. (1995). Process and outcome of career counseling. In W. B.Walsh, & S.H. Osipow (Eds.), Handbook of Vocational Psychology. Theory, Research & Practice (pp.217-259). USA: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
Türkiye İstatistik Kurumu. Retrieved April 6,2007 from http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do7istab id=602).
Tzepoğlu, S. (1994). Üniversitede rehberlik ve mesleğe yöneltme: Çağdaş yöntem ve yaklaşımlar. N. Öner & G: Yıldıran (Eds.), Üniversite Seviyesinde Rehberlik Ve Mesleğe Yöneltme Sempozyumu Bildirileri (pp. 5-11). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınlan.
Yeşilyaprak, B. (2001). Rehber öğretmenlerin iş doyumunun yordanması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, Mart, 3-4
Yeşilyaprak, B. (2002). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.