Altı Türk Romanında Mekansal Öge ve Mekansal Davranış İncelemesi

Bu araştırma, farklı bilim ve sanat dallarının konusu olan "mekansal davranış" kavramının roman alanında incelenmesidir. Bu amaçla, roman türünün iki ana öğesi olan, kişi ve yer/mekan betimlemelerinin öne çıktığı roman örnekleri üzerinde, "içerik çözümlemesi" yöntemiyle bir yazınsal eleştiri çalışması yapılmaya çalışılmıştır. Kurgusal bir yapı üzerinde, tarama modelinde betimsel bir çalışmayı içeren bu yöntem uyarınca, elde edilen veriler, davranış ve edebiyat bilimlerinin temel kavram ve terimlerine başvurularak yorumlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, ayrıntılı mekansal dökümleri yapılarak incelenen altı Türk romanı oluşturmaktadır. Altı romanda elde edilen bulguların karşılaştırılmalı değerlendirmesiyle elde edilen tablo ve çizimlerde, ortak/öncelikli mekan adlarına ve ortak/öncelikli mekan türlerine ilişkin bulgulara ulaşılmıştır. Böylece romanların mekansal yapısında birincil ve ikincil mekansal çerçevenin saptanması ve yorumlanması amaçlanmıştır.

The Study of Spatial Elements and Spatial Behavior in the Six Turkish Novels

This study aims at investigating the concept of spatial behavior, the subject matter of different branches of art and science. To achieve this aim, firstly, the novels in which two major elements of this genre; character and setting/space are predominant were selected. Later, a literary criticism was made through "content analysis" method. Within the frame of this method, which contains a descriptive and a screening study, the data obtained were evaluated considering basic concepts and terms of behavioral and literary sciences. The sample is six Turkish novels which analyzed spatial structure. After findings gathered from these novels were comparatively evaluated, a general profile which indicated common/prior names of the places and common/prior types of the places was depicted. Thus, primary and secondary spatial frames of the novels were drawn and evaluated.

PDF

___

Bachelard, G. (1996). Mekanın Poetikası. İstanbul: Kesit.
Baron, Byrne, Kantowitz. (1981). Psychology-Understanding Behavior. NY and etc.: Holt, Rinehart & Winston.
Bener, E. (2002). Yalnızlar. İstanbul: Remzi.
Broadbent, G. (1980). A Semiotic Programme for Architectural Psychology. (Ed.: Broadbent, G.; Bunt, R.; Llorens, Tomas). Meaning and Behavior in the Built Environment. Chichester: John Wiley &Sons.
Butor, M. (1991). Roman Üstüne Denemeler. İstanbul: Düzlem.
Chernulk, P. D. (1993). Application of Environment Behavior. New York: Cambridge Universty.
Derviş, S. (2000). Fosforlu Cevriye. İstanbul: Doğan.
Dönmez, A. (1979). Psikolojide Ekolojik Yaklaşım. Psikoloji Dergisi. 6, 26-30.
Eagleton, T. (1990). Edebiyat Kuramı. (Çev. E. Tarım). İstanbul: Ayrıntı.
Edgü, F. (1977). O. İstanbul: Ada.
Eroğlu, M. (2000). Issızlığın Ortası. İstanbul: Everest.
Gür, Ş. Ö. (1996). Mekan Örgütlenmesi. Trabzon: Gür.
Gürkaynak, M. (1978). Sosyal Psikolojide Ekolojik Yaklaşım: Davranış Alanı Yöntemi ve Bir Uygulama. Ankara: Kelaynak.
Holland, N.N. (2002). Psikanaliz ve Shakespeare. Istanbul: Gendaş
Jung, C.G. (1997). Analitik Psikoloji. Istanbul: Payel.
Karasu, B. (1990). Kılavuz. Istanbul: Remzi.
Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin.
Moran, B. (1997). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim.
-----(1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim.
Mutman, M. (1994) Üretilen Mekan, Yokolan Mekan. Toplum ve Bilim. Sayı 64-65, s.181-196.
Naci F. (1999). 100 Soruda Türkiye'de Roman ve Toplumsal Değişme. İst.: Gerçek.
Örik, N. S. (1994). Kıskanmak. İstanbul: Oğlak.
Proshansky, H. M., Ittelson, W. H., Rıvlin, L. G. (Ed.).(1970). Environmental Psychology Man and His Physical Setting.
Sells, S. B. (1966).Ecology and Science of Psychology. Multivariate Behavioral Research.,131-144.
Tümer, G. (1979). İnsan-Mekan İlişkileri ve Kafka. İzmir: Ege Üniversitesi GSF.
Türk Dili (1981). Yazın Akımları Özel Sayısı. Ankara: AÜ Basımevi.
Willems, E. P. (1967). Toward an Explicit Rationale for Naturalistic Research Method, Human Development 10:138-154.
Yücel, A. (1981). Mimarlıkta Biçim ve Mekanın Dilsel Yorumu Üzerine. İstanbul: İTÜ MF.