CMR ve TTK'da tasıyıcının sorumluluğu ile kast ve kasta esdeğer kusurunun sorumluluğa etkisi

Tasıma sözlesmesi, karsılıklı iki tarafa borç yükleyen rızaî bir nitelik tasır. Tasıma sözlesmesinde tasıyıcının sorumluluğunun, bu sorumluluğu sınırlayan, kaldıran etkenlerin incelenmesi son derece önemlidir. Zira niteliği itibariyle bünyesinde belirli bir riski barındıran tasıma isleri sırasında, taraflar iradi olarak ya da kendilerinden kaynaklanmayan sebepler yüzünden borçlarına aykırı davranabilirler. Buradaki borca aykırılığın doğurduğu zararların nasıl tazmin edileceği sorununun çözümü için de tasıyıcının sorumluluğunu detaylı incelemek gerekir. Tasıma sözlesmesiyle; tasıyıcı, sözlesmeden beklenen yararın sağlanabilmesi için, esyayı koruma borcu altına girer. Çünkü esyanın herhangi bir zıyaa ya da hasara uğratılmadan gönderilene teslimi çoğu zaman sözlesmenin basarıyla ifa edildiğini gösterir. Bununla beraber bazı durumlarda zıya ya da hasar olmasa da tasıma isi yapılması gereken süreden daha uzun sürdüğü için sözlesmeden beklenen fayda sağlanamaz ve gecikme nedeniyle taraflar zarara uğrar. CMR ve TTK sisteminde tasıyıcının yükün zıyaa ve hasara uğramasından ya da geç teslim edilmesinden doğan zararlardan ötürü sorumlu olduğu zarar sebebiyle sorumluğa bir üst sınır getirilmistir. Ancak söz konusu zarara tasıyıcının ya da tasıma isine yardımcı olarak kullandığı kisilerin kastı ya da kasta esdeğer kusuru yol açmıs ise tasıyıcı, kendisinin sorumluluğunu sınırlayıcı, bu sorumluluğu ortadan kaldıran ya da kendisine düsen ispat yükünü değistiren hükümlerden faydalanamayacaktır.

The liabılity of carrier and the effect of dolus and wilful misconduct to carrier s liability in CMR convention and Turkish commercial code

The contract of carriage is an istin synallagmatic and consensual contract. It s crucial to analyze the liability of carrier and the factors which are limiting or disposing of this liability. In as much as, parties can violate the terms of contract of carriage, because of their own will or the facts which are out of their control, while dealing with the carriage that has some risks because of it s characteristic feature. The liability of carrier must be examined well in order to resolve the problem of payment of compensation, caused by that violation. With the contract of carriage, th carrier undertakes the obligation of protecting the goods to get the expected benefit from the contract. Because, it mostly shows that the contract is well executed, if the goods are delivered without any loss or damage. Nevertheless, in some circumstances, parties incur loses and the expected benefit from the contract can t be procured because of delay, even if there is no lose or damage. A limitation of the carriers liability for loss, damage or delay; has been brought into force by CMR Convention and TTK. However, if the carrier s or carrier s agentsdolus or wilful misconduct causes this damage; the carrier will not be able to put forward the articles of CMR Convention or TTK which are limiting or exculpating his liability or affecting the burden of proof.

PDF

___

1. Arkan, Sabih, Karada Yapılan Esya Tasımalarında Tasıyıcının Sorumluluğu, Ankara 1982 (Tasıyıcının Sorumluluğu).
2. Arkan, Sabih, Ticari İsletme Hukuku, 15. bası, Ankara 2011.
3. Arkan, Sabih, Karayoluyla Esya Tasımalarında Tasıyıcının Sorumluluğu, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Esya Tasımacılığı Sempozyumu, Ankara 1984.
4. Arkan, Sabih, Esyanın Karayolu ile Uluslar arası Tasınmasına İliskin Konvansiyon (CMR) Üzerinde Bir İnceleme, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Esya Tasımacılığı Sempozyumu, Ankara 1984.
5. Aydın, Alihan, CMRye Göre Tasıyıcının Ziya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, İstanbul 2002.
6. Kendigelen, Abuzer / Aydın, Alihan, Karayolu ile Uluslararası Esya Tasıma Sözlesmesine Anlasma CMR, Resmî Çeviriye İliskin Sorunlar ve Bir Serbest Çeviri Denemesi, Prof. Dr. Ömer Teomana 55. Yas Günü Armağanı, Cilt: 1, İstanbul 2002
7. Clarke, Malcolm A., International Carriage of Goods by Road: CMR, Fifth Edition, London 2009.
8. Erdil, Engin, CMR Konvansiyonu Serhi, İstanbul 2007.
9. Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası, Ankara 2012.
10. Eris, Gönen, Kara Tasıma Hukuku, Ankara 1996.
11. Kaner, İnci Deniz, 1929 Varsova Konvansiyonunda Tasıyıcının Sorumluluğu, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Tasımacılık Sempozyumu, Ankara 1985.
12. Kılıçoğlu, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Bası, Ankara 2011.
13. Nomer, Engin, Devletler Hususî Hukuku, 17. Bası, İstanbul 2009.
14. Oğuzman, M. Kemal/ Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2, 9. Bası, İstanbul 2012.
15. Topaloğlu, Mustafa, Karayoluyla Uluslar arası Esya Tasımalarından (CMR) Doğan Hukukî Sorumluluk, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, Ankara 2009.
16. Tüzün, Necat, Kara ve Hava Tasıma Hukuku, Ankara 1968.
17. Yesilova, Ecehan, Tasıyıcının CMR Hükümlerine Göre Yardımcı Sahıslarının ve Müteakip Tasıyıcıların Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu, Ankara 2004
18. Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara 2003.
19. Zeyneloğlu, Ahmet, Uygulamalı Tasıma Hukuku, Ankara 1980.
20. Yargıtay kararları, www.kazanci.com.tr adresinden temin edilmistir.
21. Adıgüzel, Burak, Karayoluyla Yapılan Tasımalarda Tasıyıcının Zıya ve Hasardan Doğan Sorumluluğu, 2. Bası, Ankara 2012
22. Karahan, Sami, Ticarî İsletme Hukuku, 23. Bası, Konya 2012