KAMU HİZMETİ YAYINCILIĞININ FİNANSMAN SORUNU VE TÜRKİYE'DEKİ DURUM

Özet1980'li yıllarla birlikte her alanda olduğu gibi medya alanında da köklü dönüşümler yaşanmıştır. Ticari televizyonların hızlı bir şekilde yaygınlaşması, kamu hizmeti yayıncılığı yapan televizyonların tekel konumlarını sona erdirmiştir. Neo –liberalist politikaların etkin olduğu bu yeniden yapılanma sürecinde kamu hizmeti yayın kurumları tartışmaların merkezine yerleşmiştir. Bu kurumlara yönelik eleştirilerin odağını ise finansman konusu oluşturmuştur. Türkiye örneğine bakıldığında TRT'nin de aynı konu çerçevesinde eleştirildiği görülmektedir. Nitekim Türkiye'nin kamu hizmeti yayıncısı olan TRT, ticari rakiplerinin ortaya çıkmasından sonra gelirleriyle hep gündemi meşgul etmiştir. Özellikle kurumun elektrikten aldığı pay ile bandrol ücretleri çeşitli kesimler tarafından sorgulanmıştır. Gerek dünyada kamu hizmeti yayıncılarının gerekse Türkiye'de TRT'nin finansman sorununun ele alındığı bu çalışmada, literatürün yanı sıra yazılı basın haberlerinden de yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda TRT'nin kamu hizmeti yayıncılığının gözardı edildiği, vatandaşın üzerinde bir yük olarak görüldüğü, ticari televizyonlarla kıyaslandığı ve desteklenmediği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kamu Hizmeti Yayıncılığı, Finansman, TRTFinancing Problem Of Public Service Broadcasting And The Situation In Turkey Abstract Along with 1980s, there had been many radical transformations in media as well as in all other domains. Commercial televisions' becoming rapidly widespread put an end to the monopoly of public service broadcasting televisions. During this restructuring process in which neo-liberalist policies had been influential, the public service broadcasting corporations were put in the centre of discussions. However, focus of the criticisms directed at these corporations was financing. Considering the example in Turkey, it is seen that TRT has also been criticised for the same issue. As a matter of fact, revenue of TRT, the public service broadcaster of Turkey, has always been in the centre of the discussions after its commercial competitors appeared. Especially the share that they get from electricity and their banderol fees have been questioned by several different circles. In this study where financing problems of both public service broadcasters in the world and TRT in Turkey are addressed, in addition to the literature, media news were also used. Research results showed that public service broadcasting of TRT has been ignored, it has been regarded as a burden on citizens of Turkey, it has been compared to commercial televisions and it hasn't been supported. Keywords: Public Service Broadcasting, Financing, TRT

Anahtar Kelimeler:

Kamu Hizmeti Yayıncılığı, Finansman, TRT

-

Along with 1980s, there had been many radical transformations in media as well as in all other domains. Commercial televisions’ becoming rapidly widespread put an end to the monopoly of public service broadcasting televisions. During this restructuring process in which neo-liberalist policies had been influential, the public service broadcasting corporations were put in the centre of discussions. However, focus of the criticisms directed at these corporations was financing. Considering the example in Turkey, it is seen that TRT has also been criticised for the same issue. As a matter of fact, revenue of TRT, the public service broadcaster of Turkey, has always been in the centre of the discussions after its commercial competitors appeared. Especially the share that they get from electricity and their banderol fees have been questioned by several different circles. In this study where financing problems of both public service broadcasters in the world and TRT in Turkey are addressed, in addition to the literature, media news were also used. Research results showed that public service broadcasting of TRT has been ignored, it has been regarded as a burden on citizens of Turkey, it has been compared to commercial televisions and it hasn’t been supported.

Keywords:

Public Service Broadcasting, Financing, TRT,

PDF

___

Bek, M. G. (2003). Küreselleşme, Ulus-Devlet ve İletişim: Avrupa Birliği’nin Türkiye’deki İletişim Politikalarına Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. M. G. Bek (Der.). Avrupa Birliği ve Türkiye’de İletişim Politikaları (s. 237 – 286). Ankara: Ümit Yayıncılık.
Brants, K. ve Bens, E. D. (2000). The Status Of TV Broadcasting In Europe. J. Wieten, G. Murdock vd. (Edit.). Television Across Europe (s. 7-22). London: SAGE Publications.
Cankaya, Ö. (2003). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927-2000, İstanbul: YKY.
Colás, A. (2008). Neoliberalizm, Küreselleşme ve Uluslararası İlişkiler. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve Tuncel Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 123- 139). İstanbul: Yordam Kitap.
Çaplı, B. (2001). Televizyon ve Siyasal Sistem. (2. bs.). Ankara: İmge Kitabevi.
Çatalbaş, D. (2000). Kamu Hizmeti Yayıncılığı Kurtarılmalı mıdır?: Yeni Milenyumda Kamu Hizmeti Yayıncılığı ve TRT’nin Konumu. Siyasal İletişim İletişim Dergisi Yayınları 3-5 Mayıs 2000 1. Ulusal İletişim Sempozyumu Bildirileri (s. 281-291). Ankara: G.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi.
Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil, Kültür. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Duménil, G. ve Lévy, D. (2008). Neoliberal (Karşı) Devrim. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve T. Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 25-41). İstanbul: Yordam Kitap.
Geray, H. (2003). İletişim ve Teknoloji Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları. Ankara: Ütopya Yayınları.
Geray, H. (2005). Radyo ve Televizyon Yayıncılığının Ekonomisi. F. Başaran ve H. Geray (Der.). İletişim Ağlarının Ekonomisi Telekomünikasyon, Kitle İletişimi, Yazılım ve İnternet (s. 159-176). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Golding, P. (2003). Küresel Köy mü Kültürel Yağma mı? İletişim Devriminin Eşitsiz Mirası. R. W. McChesney, E. M. Wood ve J. B. Foster (Edit.). Kapitalizm ve Enformasyon Çağı (s. 85-105). Ankara: Epos Yayınları.
Hills, J. (2003). ABD’nin Kurallarıyla…Okey mi? 1940’lardan Günümüze Telekomünikasyon. R. W. McChesney, E. M. Wood ve J. B. Foster (Edit.). Kapitalizm ve Enformasyon Çağı (s. 121-148). Ankara: Epos Yayınları.
Humphreys, P. J. (1996). Mass Media and Media Policy in Western Europe. Manchester – UK: Manchester University Press.
Kaya, A. R. (2009). İktidar Yumağı. Ankara: İmge Kitabevi.
Keane, J.(2002). Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümleri. S. İrvan (Der.). Medya, Kültür, Siyaset. ( bs). Ankara: Alp Yayınevi.
McChesney, R. W. (2003). Küresel İletişimin Politik Ekonomisi, R. W. McChesney, E. M. Wood ve J. B. Foster (Edit.). Kapitalizm ve Enformasyon Çağı (s. 7-38). Ankara: Epos Yayınları.
McChesney, R. W. (2006). 21. Yüzyılda İletişim Politikaları Medyanın Sorunu (Ç. Çidamlı vd.,Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
MacEwan, A. (2008). Neoliberalizm ve Demokrasi: Piyasa İktidarına Karşı Demokratik İktidar. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve T. Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 282-292). İstanbul: Yordam Kitap.
MacGregor, S. (2008). Refah Devleti ve Neoliberalizm. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve T. Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 236-247). İstanbul: Yordam Kitap.
Martin, H. P. ve Schumann, H. (1997). Globalleşme Tuzağı (Ö. Saatçi Karadana ve M. Kahraman, Çev.). Ankara: Ümit Yayıncılık.
Meyer, T. (2004). Medya Demokrasisi (Medya Siyaseti Nasıl Sömürgeleştirir) (A. Fethi, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Munck, R. (2008). Neoliberalizm ve Siyaset, Neoliberalizmin Siyaseti. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve T. Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 106122). İstanbul: Yordam Kitap.
Murdock, G. (2000). Digital Futures: European Television In The Age Of Convergence. J. Wieten, G. Murdock vd. (Edit.). Television Across Europe (s. 35-57). London: SAGE Publications.
Mutlu, E. (1999). Televizyon ve Toplum. Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu.
Mutlu, E. (2001). Ne Olacak Bu Kamu Yayıncılarının Hali?, D. B. Kejanlıoğlu, S. Çelenk ve G. Adaklı (Der.). Medya Politikaları (s. 23-78). Ankara: İmge Kitabevi.
Mutlu, E. (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Palley, T. I. (2008). Keynesçilikten Neoliberalizme: İktisat Biliminde Paradigma Kayması, A. Saad-Filho ve D. Johnston (Haz.). Ş. Başlı ve T. Öncel (Çev.). Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki (s. 42-58). İstanbul: Yordam Kitap.
Perraton, J., Goldblatt D.vd. (2006). Küreselleşen Bir Dünyada Ekonomik Aktivite. K. Bülbül (Edit.). N. Demirci (Çev.). Küreselleşme Okumaları (s.1-24). Ankara: Kadim Yayınları. Savran, S. (1998). Yeni Dünya Düzen(sizliğ)i, Küreselleşme, Özelleştirme. A. Soyer (Haz.). Yeni Dünya Düzeni ve Özelleştirmeler (s. 7-19). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
Shutt, H. (2003). Yeni Bir Demokrasi (M. Tekçe ve B. Gürsu Nomer, Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
Stevenson, N. (2008). Medya Kültürleri (G. Orhon ve B. E. Aksoy, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Şahin, H. (2004). İletişimde Karavanadan Kafeteryaya. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
Taylor, L. ve Willis, A. (1999). Media Studies: Texts, Institutions and Audiences. Oxford, UK: Blackwell Publishers.
TRT, Erişim: 13 Ekim 2012, http://www.trt.net.tr
Uluç, G. (2002). Medya Yapılarının Küreselleşmesi. Doğu Batı. Yıl: 5, Sayı: 18, s. 289 - 303.
Wallerstein, I. (2006). Kalkınmacılık ve Küreselleşmeden Sonrası Ne?. K. Bülbül (Edit.). Y. O. Kavuncu (Çev.). Küreselleşme Okumaları (s.127-157). Ankara: Kadim Yayınları.
Yazıcı, A. N. (1999). Kamu Yayın Kurumları ve Yeniden Yapılanma. Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu.