OKUL YÖNETĠCĠLERĠNĠN LĠDERLĠK STĠLLERĠ ĠLE ÖĞRETMENLERĠN STRES ALGISI ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠ

Bu araĢtırmanın amacı, okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin yaĢadığı örgütsel stres arasındaki iliĢkiyi belirlemek ve bunu çeĢitli değiĢkenlere göre değerlendirmektir. AraĢtırma 2020-2021 Eğitim-Öğretim yılında ġanlıurfa ili merkez ilçelerdeki kamuya ait genel liselerde görev yapan 377 öğretmen üzerinde yürütülmüĢtür. ĠliĢkisel tarama ve korelasyonel araĢtırma modeli kullanılarak gerçekleĢtirilen araĢtırmada veriler, “Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeği” ile “Örgütsel Stres Ölçeği” ile elde edilmiĢtir. Analizler sonucunda, öğretmenlerin toplamda orta düzeyde örgütsel stres algısına sahip oldukları belirlenmiĢtir. Alt boyutlar itibarıyla ise, öğretmenler, karar verme, iĢ yükü ve beceri kullanımı alt boyutlarında yüksek; sosyal destek alt boyutunda ise düĢük stres algısına sahiptirler. Öğretmenlerin stres algıları branĢ hariç, demografik değiĢkenlere göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Öğretmen algılarına göre, yöneticilerinin yaygın olarak sergiledikleri liderlik stili dönüĢümcü liderlik (yüksek seviyede); bunu sürdürümcü liderlik (orta seviyede) ve serbest bırakıcı liderlik (düĢük seviyede) izlemektedir. Öğretmenlerin algıladığı liderlik stilleri kıdem ve branĢ değiĢkenlerine göre anlamlı farklılık göstermiĢtir. Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilleri (toplamda) ile öğretmenlerin stres düzeyleri (toplamda) arasında negatif yönde (anlamlı ve zayıf düzeyde) bir iliĢki belirlenmiĢtir. Bu iliĢki alt boyutlara göre farklı yön ve değerlerdedir.

THE RELATIONSHIP BETWEEN SCHOOL ADMINISTRATORS‟ LEADERSHIP STYLES AND TEACHERS‟ PERCEPTIONS OF STRESS

This research aims to determine the relationship between the leadership styles of school administrators and the organizational stress experienced by teachers and to evaluate this according to various variables. The research was carried out on 377 teachers working in public high schools in the central districts of ġanlıurfa in the 2020- 2021 academic year. In the study, which was carried out using the relational survey and correlational research model, the data were obtained with the "School Principals Leadership Style Scale" and the "Organizational Stress Scale". As a result, it was determined that the teachers had a moderate level of organizational stress perception in total. In terms of sub-dimensions, teachers are high in decision making, workload and skill use sub dimensions; but they have a low perception of stress in the social support sub-dimension. Stress perceptions of teachers don‟t differ significantly according to demographic variables, except for the branch. Commonly exhibited leadership style is transformational leadership; it is followed by perpetual leadership and liberating leadership. Leadership styles perceived by teachers differed significantly according to seniority and branch variables. According to teacher perceptions, a negative (significant and weak) relationship was determined between the leadership styles of school administrators and the stress levels of teachers.

PDF

___

Akan, D. ve Yalçın, S. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki iliĢkinin incelenmesi. Eğitim ve Ġnsani Bilimler Dergisi, 6(11), 123-150.
Akan, D., Yıldırım, Ġ. ve Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliĢtirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 392-415.
Akçekoce, A. ve Bilgin, K. U. (2016). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve öğretmen performansı. ÇağdaĢ Yönetim Bilimleri Dergisi, 2, 1-23.
Akpınar, B. (2013). Öğretmen adaylarının stres düzeylerinin çeĢitli değiĢkenler açısından analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 229-241.
Alfahad, H., Alhajeri, S., & Alqahtani, A. (2013). The relationship between school principals' leadership styles and teachers' achievement motivation. Chinese Business Review.
Altun, S. A. (2003). Ġlkögretim okulu müdürlerinin dönüsümcü liderlige verdikleri önem ve uygulama düzeyleri. Elementary Education Online, 2 (1), 1-8.
Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin biliĢsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki iliĢkinin incelenmesi. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
Arıcan, K. (2011). E- Örgütsel Stres Kaynakları: Kavramsal Bir Çözümleme. Eğitim ve Ġnsani Bilimler Dergisi, 2(4), 55-76.
Aslan, M. ve Ağıroğlu Bakır, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaĢadıkları örgütsel stres kaynakları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7 (4), 349-365.
Ataklı, A. (1999). Öğretmenlerde stres ve iĢ memnuniyeti. ÇağdaĢ Eğitim Dergisi, 256, 7-13.
Avcı, A. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,12-2 (24), 161-189.
Aydın, Y. (2016). Lise Öğrencilerinin Yabancı Dil Kaygısının Farklı DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
Aydın, A., Sarıer, Y., ve Uysal, S. (2013). The effect of school principals' leadership styles on teachers' organizational commitment and job satisfaction. Educational sciences: Theory and practice, 13(2), 806-811.
Ayrancı, E. ve Öğe, E. (2010). DönüĢümsel liderlik kavramı hakkında önde gelen teoriler ve Türkiye‟de kavramı ele alan çalıĢmalar. ABMYO Dergisi. 17, 37-46.
Bakan, Ġ., ErĢahan, B., BüyükbeĢe, T., Doğan, Ġ. F. ve Kefe, Ġ. (2015). DönüĢümcü ve EtkileĢimci Liderlik Ġle Öğretmenlerin TükenmiĢlik Düzeyleri Arasındaki ĠliĢki. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7(14), 201-222.
Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araĢtırma. Ankara: Pegem Akademi. Baloğlu, M. ve Bardakçı, S. (2010). GüncellenmiĢ öğrenci yaĢamı stres envanteri‟nin türkçeye uyarlanması, dil geçerliği ve ön psikometrik incelenmesi. Türk Psikolojik DanıĢma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 57-70.
Basut, E. (2004). Suça yönelen ve yönelmeyen ergenlerin stres, stresle baĢa çıkma ve kiĢilik örüntüleri yönünden incelenmesi. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
BaĢaran, Ġ. (1992). Yönetimde insan iliĢkileri. Ankara: Gül Yayınevi.
Bilir, M. E. (2007). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okul yöneticilerinin dönüĢümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iĢ doyumu iliĢkisinin incelenmesi. YayımlanmamıĢ Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki iliĢki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 57(57), 5- 34.
Büyüköztürk, ġ. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
Büyüköztürk, ġ., Akgün, Ö. E., Karadeniz, ġ., Demirel, F. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel araĢtırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araĢtırma sürecinde nicel veri analizi (4.Baskı). Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki iliĢki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33-36).
CoĢgun, Ġ. (2005). Ġlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin stres düzeyleri (Ankara Ġli Örneği). YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çiftçi, M. (2002). Bir grup lise öğrencisinin stresle baĢa çıkma yolları ile strese karĢı dayanıklılıkları arasındaki iliĢkinin incelenmesi. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġzmir.
Çoruhlu, E. (2001). Deprem bölgesinde yaĢayan ilköğretim birinci kademe öğretmenlerinin stresle baĢa çıkma yolları (Sakarya ili örneği). YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Dağ, Ġ. (1990). Kontrol odağı, stresle baĢaçıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme iliĢkileri. YayınlanmamıĢ Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DaĢçı, E. ve Cemaloğlu, N. (2014). Ġlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaĢadıkları yıldırma (Mobbing) arasındaki iliĢki. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 129-166.
Gök, ġ. (1995). Anksiyete ve depresyonda stresle baĢa çıkma. YayımlanmamıĢ Uzmanlık Tezi. Ġstanbul Üniversitesi, Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Ġstanbul.
Göksal, G. Y. (2017). Okul yöneticilerinin dönüĢümcü liderlik özelliklerini gösterme düzeylerine iliĢkin öğretmen görüĢleri (Aydın ili bozdoğan ilçesi örneği). Tezsiz Yüksek Lisans Projesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı.
Gültekin, C. (2012). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Okul Ġklimi Üzerine Etkisi (Ġstanbul Ġli Anadolu Yakası Örneği). YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
Hamarta, E., Aslan, C., Saygın, Y. ve ÖzyeĢil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle baĢaçıkma yaklaĢımlarının analizi. Değerler Eğitimi Dergisi,7(18), 25-42.
Hıdıroğlu, A. (2018). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki iliĢki (Tekirdağ örneği). YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Ġstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Anabilim Dalı.
IġIKHAN. V. (2004). ÇALIġMA HAYATINDA STRES VE BAġA ÇIKMA YOLLARI. ĠSTANBUL: SANDAL YAYINLARI.
IġIKLI, B. (2013). ÇATIġMA VE STRES YÖNETĠMĠ-II. ESKĠġEHĠR: ANADOLU ÜNĠVERSĠTESĠ YAYINLARI.
Kalkan, R. (2018). Okul Yöneticileri Ġle Öğretmenlerin Stres Düzeylerinin KarĢılaĢtırılması. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Ġstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı
Kara, D. (2009). Eğitim-öğretim yaĢantısında stres yaratan faktörler ve aile özelliklerine göre öğrencilerin stresle baĢaçıkma davranıĢlarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: 255-263.
Karadavut, Y. (2005). Ġlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel stres kaynakları, stres belirtileri ve stresle baĢa çıkma yolları. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karaer, E. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleĢme düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki iliĢki. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araĢtırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karcıoğlu, F., & Kaygın, E. (2013). DönüĢtürücü liderlik anlayıĢının yaratıcılığa ve yeniliğe etkisi. Kafkas Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(5), 99-111.
Robert, H. (2010). Principal leadership and school effectiveness: Perspectives from principals and teachers. Degree of doctor of education department of Educational Leadership, Research and Technology, Western Michigan University Kalamazoo, Michigan.
Kuday, N. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji kaynaklı strese iliĢkin görüĢlerinin çeĢitli değiĢkenlere göre değerlendirilmesi. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı.
Maral, M. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile çatıĢma çözme stratejileri arasındaki iliĢki. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı..
Mete, U. (2018). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüĢümcü liderlik özellikleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
Okutan, M. (2002). Stres ve stresle baĢa çıkma yöntemleri: bir alan uygulaması. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Pehlivan, Ġ. (1991). Örgütsel stres kaynakları ve verimlilik. Ankara Üniversitesi Yayınları.
Russell, D. W., Altmaier, E. & Van Velzen, D. (1987). Job-related stress, social support, and burnout among classroom teachers. Journal of applied psychology, 72(2), 269-272.
Sabuncuoğlu, Z.(1998). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Alfa Yayınları.
Selman, P. (2018). Devlet ilkokullarının yöneticileri ile özel ilkokulların yöneticilerinin stres düzeylerinin karĢılaĢtırılması. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Ġstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı,Ġstanbul.
Sızan, B. (2006). ĠĢ BaĢarımını Etkileyen Örgütsel Stres Kaynakları ve Bir AraĢtırma. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Ġnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı.
Sunmaz, F. (2001). Örgütsel stres ve baĢa çıkma yolları (Sakarya ili örneği). YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
TanĢu, M. (2009). Örgütsel Stres Kaynakları ve ĠĢ Tatmini Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi ve Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme Ana Bilim Dalı.
TÜRK EĞĠTĠM-SEN (2012). “MOBBĠNG NELERLE KARIġTIRILMAYA BAġLANDI VE NEDEN YANLIġ ALGILARA SAHĠP OLMAYA BAġLADI”. ÇALIġMA HAYATINDA VE SENDĠKAL MÜCADELEDE KADININ ROLÜ VE BEKLENTĠLERĠ ÇALIġTAYI, 9-11 MART 2012.
ÜNAL, S. (1999). OKULLARDAKĠ STRES KAYNAKLARI VERĠMLĠLĠK ĠLĠġKĠSĠ. M.Ü. ATATÜRK EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ DERGĠSĠ, 11, 365-372.
Vyver, V. D., Kok, T. & Conley, L. N. (2020). The relationship between teachers‟ professional wellbeing and principals‟ leadership styles. Perspectives in Education, 38(2), 86-102.
Yazıcı, ġ. A. ve Akyol, B. (2017). Okul Müdürlerinin Liderlik DavranıĢları ile Öğretmen Özerkliği Arasındaki ĠliĢki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
Yıldırım, Y., TaĢmektepligil, M. Y., Üzüm, H. ve Bulut, D. (2011). Kısa versiyon Örgütsel Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması (geçerlilik ve güvenirlik çalıĢması). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 103-108.