ĠLKÖĞRETĠM OKULLARINDA GÖREV YAPAN ÖĞRETMENLERĠN ÖĞRETMEN ÖZERKLĠĞĠ ALGILARININ ÇEġĠTLĠ DEĞĠġKENLER AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ

Bu çalıĢmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin öğretmen özerkliğine iliĢkin algılarının çeĢitli değiĢkenler açısından incelemesidir. Bu amaç doğrultusunda, nicel araĢtırma yöntemlerinden genel tarama modeli tercih edilmiĢtir. AraĢtırmanın örneklemi basit seçkisiz örnekleme ile belirlenen ve Gaziantep ilinin Nizip ilçesinde görev yapan 614 öğretmenden oluĢmaktadır. AraĢtırmanın verileri araĢtırmacılar tarafından hazırlanan kiĢisel bilgiler formu ile Çolak ve Altınkurt (2017) tarafından geliĢtirilen “Öğretmen Özerkliği Ölçeği“ kullanılarak toplanmıĢtır. AraĢtırmada öğretmenlerin özerklik algı düzeylerini belirlemek için aritmetik ortalama, standart sapma gibi betimsel analizler ile birlikte gruplar arasındaki farklılaĢmayı belirlemek için t-testi, tek yönlü varyans (ANOVA) gibi yordayıcı analizler kullanılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda öğretmenlerin yüksek düzeyde özerklik algısına sahip oldukları ve kıdem, eğitim durumu, okul kademesi, yaĢ ve branĢa göre anlamlı farklılaĢmalar olduğu ortaya çıkmıĢtır. Bu sonuçlara göre öğretmenlerin özerklik algılarının kiĢisel özelliklere göre değiĢebileceği anlaĢılmaktadır. Bu doğrultuda öğretmen özerkliği bağlamında belirlenecek politikalarda bu durumun göz önünde bulundurulması önerilebilir.

THE EXAMINATION OF TEACHER AUTONOMY PERCEPTIONS IN BASIC EDUCATION IN TERMS OF CERTAIN VARIABLES

This study aimed to examine teacher autonomy perceptions in basic education in terms of certain variables. With this purpose in mind, a general survey model, one of the quantitative research methods, was adopted. The research sample consisted of 614 teachers who were determined by simple random sampling among those working in Nizip district of Gaziantep. The research data were collected using the personal information protocol prepared by the researchers and the Teacher Autonomy Scale developed by Çolak and Altınkurt (2017). For data analysis, descriptive statistics such as arithmetic mean and standard deviation were used to estimate teachers’ levels of autonomy perception, and predictive analyses such as t-test and one-way variance (ANOVA) were conducted to test the statistically significant differences between groups. As a result, it was revealed that teachers had a high level of autonomy perception and there were significant differences by professional seniority, level of education, school level, age, and the area of specialization. According to these results, it is understood that teachers' perceptions of autonomy may change according to personal characteristics. In this direction, it can be suggested that this situation should be taken into account in the policies to be determined in the context of teacher autonomy.

PDF

___

Adamson, L. (2012). Exploring principal autonomy in charter, private and public school. (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi). California State University, California.
Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akedemi.
Ayral, M., Özdemir, N., Türedi, A., Yılmaz-Fındık, L., Büyükgöze, H., Demirezen, S., Özarslan, H. ve Tahirbegi, Y. (2014). Öğretmen özerkliği ile öğrenci baĢarısı arasındaki iliĢki: PISA örneği. Journal of Educational Sciences Research, 4(1), 207-218. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.4os12a
Bayraktar, E. (2019). Öğretmenlerin özerklik algıları ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi). Ġstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Ġstanbul.
Benson, P. (2006). Autonomy in language teaching and learning. Language Teaching, 40, 21- 40. https://doi.org/10.1017/S0261444806003958
Biesta, G. (2009). Values and ideals in teachers’ professional judgement. In S. Gerwirtz, P. Mahony, I. Hextall ve A. Crib (Eds.), In Changing teacher professionalism; international trends, challenges and ways forward (pp. 184-193). London: Routledge.
Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662-683. https://doi.org/10.1177/00131610121969460
Bryman, A. (2012). Social research methods (4th ed.). Oxford University, Oxford.
Bustingorry, S. O. (2008). Towards teachers’ professional autonomy through action research. Educational Action Research. 16(3). 407-420. https://doi.org/10.1080/0965 07908 0226 0398
Büyüköztürk, ġ., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, ġ. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Cohen J. (1988). The analysis of variance. ın statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). New York: Lawrence Erlbaum Associates.
Çelik, S. (2016). Resmi liselerde dağıtılmış liderlik ve öğretmen özerkliği ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi: Hatay İli Örneği (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Çolak, Ġ. ve Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranıĢları arasındaki iliĢki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 33-71. https://doi.org/10.14527/kuey.2017.002
Çolak, Ġ., Altınkurt, Y., ve Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranıĢları ile iĢ doyumları arasındaki iliĢki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208.
Ertürk, R. (2020, Nisan). Öğretmen özerkliği: Kavramsal bir inceleme. Uluslararası Pegem Eğitim Kongresi (IPCEDU) içinde (ss.452-464). Diyarbakır.
Eurydice (2008). Avrupa'daki öğretmenlerin sorumluluk ve özerklik düzeyleri. Puclication Office of the European.
Gargallo, M. A. S. (2013). Autonomy and pluralism in the education system: A case study of Spanish public schools in the international context. Journal of School Choice: International Research and Reform, 7(1), 61-87. https://doi.org/10.1080/155821 59.2013.75 9843
Garvin, N. M. (2007). Teacher autonomy: distinguishing perceptions by school cultural characteristics (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi). University of Pennsylvania, Pennsylvania.
Gay, F. J., Mills, G.E., ve Ariasian, P. (2012). Educational research competencies for analysis and applications (10th ed.). Boston: Pearson.
Gürsoy, F. (2020). Ortaokullarda çalışan öğretmenlerin öğretmen özerkliğine ilişkin algı düzeyleri (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Ġzmir.
Howard, S. ve Johnson, B. (2004). Resilient teachers: Resisting stress and burnout. Social Psychology of Education, 7(4), 399-420.
Hu, L., ve Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modelling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
Ingersol, R.M. (2007). Short on Power Long on Responsibility. Educational Leadership, 65(1), 20-25.
Karabacak, M. S. (2014). Ankara ili genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerklik algıları ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
Karatay, M., Günbey, M., ve TaĢ, M. (2020). Öğretmen profesyonelliği ile özerklik arasındaki iliĢki. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 173-195.
Kılınç, A. Ç., Bozkurt, E., ve Ġlhan, H. (2018). Öğretmen özerkliğine iliĢkin öğretmen görüĢlerinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 9(18), 77-98.
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. London: Guilford.
Kürkçü, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliği davranışları akademik iyimserlik düzeyleri ve öğretmen liderliği algıları arasındaki ilişki (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi, Amasya.
Lai-ngok, J. W. (2004). School autonomy in China: A comparison between government and private schools within the context of decentralization. International Studies of Educational Administration, 32 (3), 54-73.
MEB, (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
Murphy, K.R., Myors, B., ve Wolach A. (2014). Statistical power analysis: A simple and general model for traditional and modern hypothesis tests. London: Routledge .
OECD (2016). Teacher professionalism. OECD Library. https://www.oecd ilibrary.org/education/teacher-professionalism_5jm3xgskpc40-en
Özaslan, G. (2015).Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine iliĢkin algılar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 25-39. https://doi.org/10.14689/issn.2148- 2624.1.3c2s2m
Özdemir, N., ve Turan, S. (2018). Okul müdürlerinin manipülatif davranıĢları ile öğretmenlerin özerklik algıları ve bağlılık düzeyleri arasındaki iliĢkiler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1707-1726. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.19.02.018
Öztürk, Ġ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82-99.
Öztürk, Ġ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271-299.
Pazar, B. (2021). Öğretmen özerkliği ve örgütsel mutluluk arasındaki iliĢki (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Ġstanbul Kültür Üniversitesi, Ġstanbul.
Pearson, L. C., ve Hall, B. W. (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. Journal of Educational Research, 86(3), 172-178.
Pearson, L. C., ve Moomaw W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment and professionalism. Educational Research Quarterly, 28(1), 37-53.
Ramos, R. C. (2006). Considerations on the role of teacher autonomy. Colombian Applied Linguistics Journal, 8, 183-202. https://doi.org/10.14483/22487085.10510
Rosnow, R. L. ve Rosenthal, R. (1989). Statistical procedures and the justification of knowledge in psychological science. American Psychologist, 44(10), 1276 – 1284.
Seçer, Ġ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Strong, L. E. (2012). A psychometric study of the teacher work-autonomy scale with a sample of US teachers. Lehigh University.
Summak, M. S., ve RoĢan, ġ. (2006). Okul temelli yönetiminin ilköğretim okullarında uygulanabilirliğine iliĢkin öğretmen ve yönetici tutumlarının incelenmesi (Gaziantep Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 317-334.
Sparks, D. (2012). The relationship between teacher perceptions of autonomy in the classroom and standards based accountability reform (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi). The University of Maryland, Maryland.
ġentürken, C., ve Aytunga, O. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranıĢları ile iĢ doyumları arasındaki iliĢki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3260-3283. https://doi.org/10.26466/opus.650115
TaĢkaya, S. M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüĢlerine göre incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 283-298.
TDK (Türk Dil Kurumu) (2021). Genel Açıklamalı Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Uğurlu, Z., ve Qahramanova, K. (2016). Türkiye ve Azerbaycan eğitim sistemlerinde öğretmen özerkliğine iliĢkin okul yöneticileri ve öğretmen görüĢleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 637-658.
Üzüm, P. (2014). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine ilişkin farkındalık düzeylerinin yapısal ve bireysel boyutları açısından değerlendirilmesi: İzmir İli Örneği (YayımlanmamıĢ Doktora Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Üzüm, P., ve Karslı, M. D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine iliĢkin farkındalık düzeyleri (Ġzmir ili örneği). Ġnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 79-94.
Yazıcı, A.ġ., ve Akyol, B. (2017). Okul müdürünün liderlik davranıĢları ile öğretmen özerkliği arasındaki iliĢki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
Yorulmaz, Y. Ġ., Çolak, Ġ., ve Sağlam, A. Ç. (2018). Öğretmenlerin yapısal ve psikolojik güçlendirilmeleri ile özerklik davranıĢları arasındaki iliĢki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 97-112.