ORTAOKUL ÖĞRENCĠLERĠNĠN ĠSRAFA ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

Bu araĢtırma ortaokul öğrencilerinin israfa iliĢkin görüĢlerini belirlemek amacıyla temel nitel araĢtırma deseninde tasarlanmıĢtır. AraĢtırmanın çalıĢma grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaĢılabilir örneklem ve maksimum çeĢitlilik örneklemine göre belirlenen 120 ortaokul öğrencisinden oluĢmaktadır. AraĢtırmada veri toplama aracı olarak araĢtırmacı tarafından ilgili literatüre ve uzman görüĢüne dayalı olarak geliĢtirilen açık uçlu sorulardan oluĢan israf görüĢ formu kullanılmıĢtır. AraĢtırma verileri, 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Afyonkarahisar il merkezinde yüksek-orta ve düĢük sosyo-ekonomik düzeyde bulunan bölgelerden seçilen üç farklı devlet okulunun beĢinci, altıncı ve yedinci sınıf düzeylerinde öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin katılımıyla toplanmıĢtır. AraĢtırma sonunda elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yönteminden faydalanılmıĢ, analizler sonucunda elde edilen veriler tablolaĢtırılarak frekanslarla sunulmuĢ, doğrudan alıntılarla desteklenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda; ortaokul öğrencilerinin israf konusunda bilgi ve farkındalık sahibi oldukları ancak davranıĢlarına yansıtamadıkları tespit edilmiĢtir. Öğrenciler; su, elektrik, ekmek, gıda, para, zaman, kağıt, kıyafet, petrol, doğalgaz gibi hayatın birçok alanında israf yapıldığını insanların bilinçsizliği, duyarsızlığı vurgusuyla açıklamıĢlardır. Ġsraf ettiğiniz kaynaklar nelerdir sorusuna öğrencilerin vermiĢ oldukları yanıtlar israf konusunda duyarlı davranıĢlar göstermediklerini ortaya çıkarmıĢtır. Ġsrafın önlenmesi konusunda dikkat, bilinç, tasarruf, duyarlılık ve paylaĢma kelimeleriyle öneriler geliĢtirmiĢlerdir.

THE OPINIONS of SECONDARY SCHOOL STUDENTS RELATED TO WASTE

This research was designed in a basic qualitative research design in order to determine secondary school students' views on waste. The study group of the research consists of 120 secondary school students who were determined according to the easily accessible sample and the maximum diversity sample, which is one of the purposeful sampling methods. As a data collection tool in the research, a “waste opinion form” consisting of open-ended questions developed by the researcher based on the relevant literature and expert opinion was used. The research data were collected in the 2019-2020 academic year with the participation of secondary school students studying at the fifth, sixth and seventh grade levels of three different public schools selected from high-middle and low socio-economic levels in Afyonkarahisar city center. The descriptive analysis method was used in the analysis of the data obtained at the end of the research, the data obtained as a result of the analyzes were tabulated and presented with frequencies and supported by direct quotations. As a result of the research, it was determined that middle school students have knowledge and awareness about waste, but they cannot reflect it in their behavior. Students explained that people waste in many areas of life such as water, electricity, bread, food, money, time, paper, clothes, oil and natural gas, with the emphasis on people's unconsciousness and insensitivity. The answers given by the students to the question of “What are the resources you waste?” revealed that they did not show sensitive behaviors about waste. They have developed suggestions with the words “attention, awareness, savings, sensitivity and sharing” on the prevention of waste.

PDF

___

Akgün Tekin, Ö., Yüce, S. ve Ergürbüz, E. (2021). Üniversite öğrencilerinin gıda israfı üzerine ampirik bir araĢtırma. C. Çobanoğlu, E. Günlü Küçükaltan, M. Tuna, A. BaĢoda ve S. Doğan (edt.) Daha İyi Bir Dünya İçin Turizm içinde, (183-192), University of South Florida M3 Publishing, USA.
Akhan, N. E. (2013). Adım adım ekonomi okuryazarlığı: Sosyal bilgiler dersleri için alternatif yollar [Özel sayı]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 1-36. https://doi.org/10.14520/adyusbd.569.
Akhan, N. E. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Sosyal Bilgiler Lisans Programı üzerine düĢünceleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 32, 267-289.
Akhan, N. E. (2015). Sosyal bilgilerde ekonominin yeri ve önemi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (373-391). Ankara: Pegem Akademi.
Akhan, N. E. ve Hayta, N. (2014). Ġlköğretim sosyal bilgiler derslerinde ekonomi okuryazarlığının geliĢtirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181(181), 205-230.
AkĢam Gazetesi (2019, 25 Temmuz). Türkiye 1 yılda 555 milyar TL kaynağını israf ediyor. https://www.aksam.com.tr/ekonomi/iste-turkiyenin-israf-raporu-1-yilda-555-milyar-lira copegidiyor/haber-992181 adresinden 21.06.2021 tarihinde eriĢildi.
Aydın, A. (2021). Turizm öğrencilerinin gıda tüketimi ve israfı konusundaki algı ve tutumları. (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
Çınar, F. (2018). Din ve değer iliĢkisi: Ġsrafa karĢı farkındalık üzerine uygulamalı bir araĢtırma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(33), 39-62. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.443570.
Erden, M. (1998). Sosyal bilgiler öğretimi. Alkım.
Ersoy, F. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının israf algısı. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(2), 91-116.
ErĢan, M. (2018, 8 Temmuz). Her lokma israf dünyayı tüketiyor. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/her-lokma-israf-dunyayi-tuketiyor-40889835).
Food and Agriculture Organization of The United Nations [FAO] (2011). Global food losses and food waste: Extent, causes and prevention. http://www.fao.org/3/mb060e/mb060e00.pdf adresinden 21.06.2021 tarihinde eriĢildi.
Güner, O. (2015). Asrın büyük afeti: Ġsraf. https://www.researchgate.net/publication/331824357_Asrin_Buyuk_Afeti_Israf_The_Gr eat_Disaster of_the_Century_Waste adresinden 21.06.2021 tarihinde eriĢildi.
Highsmith, R. (1990). How do we stand in high school economics today? Social Education, 54(2), 81-83.
Iwai A. ve Santimataneedol, O. (2018). Environmental education and sustainability in Mataneedol School: A case study of turning the school kitchen waste into the healthy soil and safety food project. International Journal of Environmental and Rural Development, 9 (1), 14-17. https://doi.org/10.32115/ijerd.9.1_14.
Kallek, C. (2001). Ġsraf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23, 178-180. Ġstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kanık, Z. ve Temiz Dinç, D. (2017). Eğitim-tasarruf iliĢkisi: Türkiye için bir uygulama. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2 (11), 59-91.
Kowalewska, M. T. & Kollajtis Dolowy, A. (2018). Food, nutrient and energy waste among school students. British Food Journal, 120(8), 1807-1831.
Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara.
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara.
Mitchell, A. & Pflugh Prescott, M. (2020). Food systems, climate change ande food waste: Knowledge, attitudes and middle school students. Journal of Nutrition Education and Behavior, 52(7), 4-5.
Muttaqin, Z. (2018). The nature of excessive behaviour (Israf) in the Islamic ekonomic framework. Global Conference on Business and Social Sciences Series. https://www.researchgate.net/publication/330359139 adresinden 21.06.2021 tarihinde eriĢildi.
Özçiçek Dölekoğlu, C. (2017). Gıda kayıpları, israf ve toplumsal çabalar. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23 (2), 179-186. https://doi.org/10.24181/tarekoder.364946.
Patterson, J. (2002). Slavery revisited: Using economics reasoning to teach about the past and present. The Social Studies. 93(1), 40-43. https://doi.org/10.1080/00377990209599879.
Rands, M. Gansemer-Topf, A. M., (2016). Phenomenography: a methodological approach for assessment in student affairs. Education Publications. 45, 1-22.
Sancaklı, S. (2013). Hadisler çerçevesinde israf olgusunun analizi. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (1), 45-86.
Soysaldı, M. (2005). Kur’an’da israf kavramı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 93-127.
ġimĢek, A. (2006). Ġlköğretim öğrencilerine göre sosyal bilgiler dersinde neler olmalıdır?. 15. Eğitim Bilimleri Kongresi. Muğla 13–15 Eylül.
Temizel, F. (2010). Mavi yakalılarda finansal okuryazarlık. Ġstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.ġ.
Tepecik, A. ve GümüĢ, Ç. (2017). Ekmek israfını önleme konulu sosyal sorumluluk kampanyasına iliĢkin akademisyen, uzman ve öğrenci görüĢleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 19, 161-181. https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.323109.
Terzi, H. ve AltunıĢık, R. (2016). Müslüman tüketicilerin israf kavramına bakıĢı: Türkiye, Katar ve Endonezya ölçeğinde kültürlerarası bir mukayese. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 86-103. https://doi.org/10.7596/taksad.v5i2.524.
Türk Dil Kurumu (TDK). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/kelime=%B0SRAF adresinden 21.06.2021 tarihinde eriĢildi.
Uzgören, E., ġengür, M. ve Yiğit, Ü. (2013). Üniversite öğrencilerinin cep telefonu talebinde israfa yönelik davranıĢlarının analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 29-44.
Yeboah, R., Asante, E. A. ve Opoku-Asare, N. A. (2017). Recycling solid waste materials to develop instructional resources for art education. International Journal of Education Through Art, 13 (2), 193-215. https://doi.org/10.1386/eta.13.2.193_1.
Yıldırım, A. ve ġimĢek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yoon, S. J. & Kim, H. A. (2012). Elementary school students’ perception of food waste and factors affecting plate waste rate of school foodservice in the Gyeongnam area. Journal of Korean Dietetic Association, 18(2), 126-140.