İlkokul Öğrencilerinin Aile Birliğini Önemseme ve Hoşgörü Eğilim Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu araştırma, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin aile birliğini önemsemeleri ile hoşgörü eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Ayrıca, öğrencilerin aile birliğini önemseme ve hoşgörü eğilim düzeylerinin bazı demografik değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırma tarama modeli ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Sakarya ilinin Adapazarı ilçesinde öğrenim gören ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi bu evrenden uygun örnekleme yöntemi ile seçilen 536’sı (%49) kız, 565’i erkek (%51) olmak üzere toplam 1101 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisidir. Bu amaçla Kişisel Bilgi Formu, üç alt boyuttan (değer, kabul ve empati) oluşan 18 maddelik Hoşgörü Eğilim Ölçeği, dört alt boyuttan (sevgi, saygı, iletişim ve sadakat) oluşan 22 maddelik Aile Birliğini Önemseme Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkiler korelasyon analizi ile incelenmiştir. Normallik testi sonucuna göre cinsiyet, anne babanın birlikte yaşama durumu, aile tipi değişkenleri ile ilgili verilerin analizinde parametrik testlerden t testi; öğrencilerin algılarına göre aile gelir düzeyi değişkeni için parametrik olmayan testlerden Kruskal Wallis H testi yapılmıştır. Kruskal-Wallis H testi sonucunda anlamlı çıkan farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için Mann-Whitney U testi yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin aile birliğini önemseme düzeyleri ile hoşgörü eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönde ilişkinin olduğu; öğrencilerin aile birliğini önemseme düzeylerinin cinsiyete göre iletişim ve sadakat boyutlarında kız öğrenciler lehine, anne ve babaların beraber yaşama durumlarına göre anne babaları beraber yaşayan öğrenciler lehine, aile tipine göre sevgi boyutunda çekirdek ailede yaşayanlar lehine, öğrencilerin algıladıkları aile gelir düzeyine göre üst ekonomik gelir düzeyi lehine anlamlı bir şekilde farklılaştığı bulunmuştur. Öğrencilerin hoşgörü eğilim düzeyleri cinsiyetlerine göre kız öğrenciler lehine, anne babalarının beraber yaşamaları durumlarına göre anne babaları beraber yaşayan öğrenciler lehine, aile tipine göre değer ve kabul boyutlarında çekirdek ailede yaşayanlar lehine, öğrencilerin algıladıkları gelir düzeyine göre üst ekonomik gelir düzeyi lehine anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir.

Examining the Relationship between Caring for Family Unity and Levels of Tolerance Tendencies of Primary School Students

This research was conducted to investigate the relationship between family unity and tolerance tendencies of primary school fourth graders. In addition, whether the level of students' attention to family unity and tolerance tendency differed according to some demographic variables was also examined. To this end, to gather raw data for the study, two scales were used: an 18-item Tolerance Tendency Scale with three sub-dimensions (value, acceptance, and empathy) and a 22-item caring For Family Unity with four subdimensions (love, respect, communication, and loyalty), as well as to collect demographic data by a Personal Information Form. The relational screening model was used in this study. The participants (N = 1101) were conveniently selected from a primary school (fourth grades) in Sakarya. Of the participants, 531 (49%) were girls, while 565 (51%) wereboys. Pearson correlation coefficient was used for the relationship between variables, while parametric T test was used for the analysis of demographic data such as gender, parental cohabitation, family type variables. As to non-parametric tests, Kruskal Wallis H test was also used to explore whether perceptions of the students change according to family income level. The MannWhitney U test was used to determine which groups were significantly different in the results of Kruskal-Wallis H test. The analyses showed a significant positive relationship between the level of students' attention to family unity and tolerance tendencies. Regardin gender in communication and loyalty dimension, students' level of caring for family unity changed for the favor of female students. In terms of whether student's parents live together, it differed for the favor of students whose parents are living together. It also differed for the favor of those living in nuclear families in love dimension in terms of family type and it differed significantly for the favor of upper-income level in terms of family income level as perceived by students. The level of tolerance tendency of students was found to be significantly different in favor of girls according to gender, in favor of parents living together according to their parents' cohabitation status, in favor of those living in nuclear families with values and acceptance dimensions according to family type.

PDF

___

Zorbaz, D. S. ve Owen, K. F. (2013). Çocuklar için aile ilişkileri ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 58-67.
Yüksel, İ., Bağcı, Ş. ve Vatansever, E. (2013). İlköğretim son sınıf öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(22), 311-334.
Yüksel, A. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin empatik becerileriyle aile işlevleri ve benlik kavramları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 153-165.
Yıldırım, E. (2013). Dış göçler sebebiyle parçalanmış aile çocuklarının değer algılarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
Yeşilkayalı, E. ve Yıldız Demirtaş, V. (2013). Ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumları ile ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri arasındaki ilişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 12-25.
Vahip, I. ve Doğanavşargil, Ö. (2006). Aile içi fiziksel şiddet ve kadın hastalarımız. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(2), 107-114.
Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2015). Değerler eğitimi (3. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Türktan, Ş. (2013). Zorbalıkla baş etmeye yönelik akran destek programının ortaokul 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin zorbalıkla baş etme becerilerine etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla baş etme yolları. Aile ve Toplum Dergisi, 3(11), 99-108.
Türe, H. ve Ersoy, A. F. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hoşgörü eğitimine bakışı ve hoşgörü eğitimine ilişkin uygulamaları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 5(1), 57-87.
Tomul, E. (2007). Türkiye’de eğitime katılım üzerinde gelirin etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 122-131.
Tezel Şahin, F. ve Özbey, S. (2007). Aile eğitim programlarına niçin gereksinim duyulmuştur? Aile eğitim programları neden önemlidir?. Aile ve Toplum, 3(12), 7-12.
Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (9. bs.). Ankara: Yargı Yayınları.
Tay, B. ve Yıldırım, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kazandırılması amaçlanan değerlere ilişkin veli görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1499-1542.
Tatar, F. A. (2009). Okul öncesi eğitimde (5-6 yaş) hoşgörü eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tahiroğlu, M. (2014). Hoşgörülü ve demokratik bir sınıf toplumu uygulaması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17), 87-110.
Şentürk, Ü. (2006). Parçalanmış aile çocuk ilişkisinin sebep olduğu sosyal problemler(Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
Sağlam, H. İ. ve Özdemir, D. (2017). Öğretmenlerin görüşleri ışığında aile birliğini korumada değerlerin rolüne fenemolojik bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 78-90. doi:10.19126/suje.303231
Sağlam, H. İ. (2017). Bir değer ve eğitim merkezi olarak aile. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Sağlam, H. İ. (2014). Aile birliğini önemseme ölçeğinin (ABÖÖ) geliştirilmesi ve öğrencilerin aile birliğini önemseme düzeylerinin incelenmesi. Çağın Sorunları Karşısında Eğitim Sempozyumu, Bayburt içinde (s. 363-388). Bayburt: Bayburt Üniversitesi Yayınları.
Pırtık, Ş. (2013). Boşanmış ve tam aileden gelen okul öncesi çocukların sosyal beceri ve akran tepkilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Pascale, L. M. (2011). Sharing songs: A powerful tool for teaching tolerance and honoring culture. General Music Today, 25(1), 4-7.
Parlar, H., Çavuş, M., Levent, F. ve Ekşi, H. (2010). Yöneticilerin karakter eğitimi yeterlik inancı ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 177-205.
Palancı, M. (2018). Engelli çocuğa sahip anne babaların aile yılmazlığı, öznel iyi oluş ve evlilik uyumlarının psiko-sosyal yeterlikler ile yordanması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 217-236
Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2008). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
Öztürk, S. (2006). Anne-babası boşanmış 9-13 yaşlarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik kavramı ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Öztaşkın, Ö. B. ve İçen, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri ile demokrasi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 39-56.
Özensel, E. (2004). Türk toplumunda çocuğun yetiştirilmesinde annenin rolü: Konya ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6), 77-96.
Önür, H. (2013). Gelir düzeyinin eğitim imkânlarından yararlanma düzeyine etkisi: Süleyman Demirel fen lisesi ve Atatürk lisesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(18), 259-277.
Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 140-161. doi:10.5455/cap.20130510
Oruç, C., Tecim, E. ve Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 281-297.
Oktay, A. (2000). Yaşamın sihirli yılları: Okulöncesi dönem (2. bs.). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. (2007). Çocuk gelişimi ve eğitimi, aile ve çocuk. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Lister, A. G. (2013). Lessons of tolerance and equality: reasons for teaching adventures of huckleberry finn (Yayımlanmamış doktora tezi). Western Illinois University Faculty of English and Journalism, Illinois.
Köknel, Ö. (1995). Hoşgörünün ruhsal-toplumsal temelleri. B. Onur (Ed.), Hoşgörü ve eğitim içinde (s. 63-78). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
Kolaç, E. ve Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının değer kavramına yükledikleri anlamlar ve değer sıralamaları. İlköğretim Online, 11(3), 762-777.
Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1996). Açıklamalı sosyoloji terimler sözlüğü. Ankara: Atilla Kitabevi.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karakuş, S. (2003). Anne babası boşanmış ve boşanmamış çocukların depresyon düzeylerinin incelenmesi ve okul başarısına yansıması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Kalın, Z. T. ve Nalçacı, A. (2017). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 293-304.
Hymel, S. ve Swearer, S. M. (2015). Four decades of research on school bullying: An introduction. American Psychologist, 70(4), 293.
Hökelekli, H. (2013). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi (2. bs.). İstanbul: Timaş Yayınları.
Hatunoğlu, A., Halmatov, M. ve Hatunoğlu, B. Y. (2012). Ailelerin sosyo ekonomik düzeylerine göre okul öncesi dönemdeki çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-15.
Hatun, O. (2012). Anne babası boşanmış ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin algıladıkları aile işlevlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul ili Fatih ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar (2. bs.). İstanbul: Ötüken Yayınları.
Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-134.
Gökçe, B. (1976). Aile ve aile tipleri üzerine bir inceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8, 1- 12.
Fiyakalı, N. C. (2008). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış lise öğrencilerinin sürekli öfke düzeyleri ve öfke ifade tarzlarının bazı değişkenler açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Fitzpatrick, M. A. (1988). Between husbands and wives communication in marriage. London: Sage Publications.
Feyzioğlu, S. ve Kuşçuoğlu, C. (2011). Tek ebeveynli aileler. Aile ve Toplum Dergisi, 12(7), 97-109.
Eskicumalı, A. ve Eroğlu, E. (2001). Ailenin sosyo-ekonomik ve eğitim düzeyleri ile çocukların problem çözme yetenekleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 165-189.
Eser, A. (2012). İlköğretim öğrencilerinin insani değer düzeyleri ile çevresel tutumları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Ersoy, A. F. (2016). Dördüncü sınıf öğrencilerinin hoşgörü algısı ve deneyimleri: Bir fenomenolojik araştırma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 454-473. doi:10.17860/efd.31740
Erkenekli, M. (2009). Türkiye’de sosyoekonomik statü (SES) gruplarına göre temel değerlerin farklılaşması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Erdim, L. ve Ergün, A. (2016). Boşanmanın ebeveyn ve çocuk üzerindeki etkileri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(1), 78-84. doi:10.17681/hsp.13621
Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55- 72.
Erdem Zengin, E. (2014). Yöntem olarak yaratıcı drama kullanımının ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki değerlere etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Deveci, H., Belet, D. ve Türe, H. (2013). Dede korkut hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321.
Çivitci, N., Çivitci, A. ve Fiyakalı, C. N. (2009). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış olan ergenlerde yalnızlık ve yaşam doyumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 493-525.
Çimen, L. K. (2012). Bir faktör olarak eğitimin kadının aile içi kararlara katılımı üzerine etkisi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1(2), 78-90.
Çiftçi, C. ve Çağlar, A. (2014). Ailelerin sosyo-ekonomik özelliklerinin öğrenci başarısı üzerindeki etkisi: Fakirlik kader midir?. International Journal of Human Sciences, 11(2), 155-175. doi:10.14687/ijhs.v11i2.2914
Çalışkan, H. ve Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 1431-1446.
Cetron, K. (2011). Beyond tolerance: fostering cross-cultural understanding (Yayımlanmamış doktora tezi). George Mason University, Fairfax, VA.
Campbell, A. (2011). A creative arts-based approach to using children’s rights as a vehicle for tolerance education at the senior elementary school level (Yayımlanmamış doktora tezi). Lakehead University Faculty of Education, Ottawa.
Boyacı, M. ve Ersever, O. G. (2017). Hoşgörü eğilimi geliştirme programının 5. sınıf öğrencilerinin hoşgörü ve zorbalık düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(189), 167-182. doi:10.15390/EB.2017.6802
Baysal, Z. N. ve Samancı, O. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencileri ile değerler üzerine bir çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 56-69.
Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. (2010). Türkiye’de aile değerleri araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. (1998). Aile içinde ve toplumsal alanda şiddet. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Başkanlığı Yayınları.
Baloğlu, M. ve Balgamış, E. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim yöneticilerinin öz-değerlerinin betimlenmesi: Tokat ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 19-31.
Bal, U. G. (2004). Çocuklar ve değerler eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 45, 18-20.
Avcı, M. (2006). Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39-64.
Avcı, A. (2010). Aile yapı ve atmosferinin okul şiddetine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 7-52.
Aslan, S. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri ile yardımseverlik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 163-175. doi:10.17679/inuefd.306509
Aral, N. ve Başar, F. (1998). Çocukların kaygı düzeylerinin yaş, cinsiyet, sosyo ekonomik düzey ve ailenin parçalanma durumuna göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 22(110), 7-11.
Altıntaş, G. (2006). Liseli ergenlerin kişiler arası iletişim becerileri ile akılcı olmayan inançları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akyüz, E. (1978). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-6.
Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Acun, İ., Yücel, C., Önder, A. ve Tarman, B. (2013). Değerler: Kim ne kadar değer veriyor?. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 191-206.