Hicr, 15/9. Âyeti ve Kur’ân’ın mânen korunması üzerine

Kur’ân’ın korunmuşluğu, tefsîrlerde daha çok lafız bağlamında değerlendirilmiştir. Mânen korunmuşluğu ise geri planda kalmıştır. Bizce onun lafzen korunmuşluğu kadar mânâ olarak korunması da önemlidir. Hz. Peygamber, Kur’ân’ın tenzîli esnasında korunması için kitâbet, hıfz ve arza yolunu seçmiştir. Hz. Ebû Bekir döneminde önde gelen kurranın şehid edilmesi sonucu Kur’ân tertip edilmiştir. Hz. Osman döneminde tilâvetin korunmasına yönelik yapılan çalışmalar zamanla kırâat ilmini oluşturmuştur. Bu ilim, daha sonraki asırlarda Müslümanlar tarafından Kur’ân’ın lafzen muhafazasında etkili olmuştur. Te’vîli ise Hz. Peygamber’in sünneti, sahâbe kavilleri, tefsîrler, ulûmu’l-Kur’ân ve temel İslâm bilimleri vasıtasıyla korunmuştur. Müslümanların, sünneti ve sahâbe kavillerini esas alarak Kur’ân’ı tefsîr etmeleri büyük ölçüde tefsîrde nesnelliği meydana getirmiştir. Diğer yandan, Kur’ân’ın mânen korunmasında, anlama ve yorumlamada belli kural ve usul koyan ulûmu’l-Kur’ân’la yine ondan amacına uygun İslâm inanç sistemi oluşturan kelâm ilmiyle, ahkâmı ele alan fıkıh ilmi ve zühde değer veren tasavvuf da büyük hizmetler görmüştür.

Hicr 15/9. Verse and concerning the protection of the meaning of Qur’an

Protection of Qur’an has been mostly concerned with respect to verbatim in the Qur’anic exegesis. Protection by meaning regarded as a secondary issue in the exegesis. From our perspective, protection by meaning is important as far as the protection by literal. In order to protect the Qur’an, the Prophet preferred literal composition, memorization and official recitation methods. Qur’an was compiled in the time period of Ebu Bekr after some prominent companions of Prophet Muhammad who memorized the Qur’an by heart martyrized. In the caliph Osman’s era, the studies regarding the protection of Qur’anic recitation led to the birth of Qur’anic qıra’at. This new Qur’anic discipline paved the way for the literal protection of the Qur’an by the Muslims in following centuries. The interpretation of Qur’an was preserved by the Sunnah of Prophet Muhammad, sayings of sahaba, exegis, Qur’anic disciplines and basic Islamic sciences. The interpretation of Qur’an in the light of Sunnah and the sayings of the Sahaba by Muslim scholars significantly constituted the objectivity on exegis. In addition to Qur’anic disciplines; Islamic theology, Islamic Jurisprudence and Sufism which are all Qur’an centered sciences played crucial role in the protection of the meaning of Qur’an.

PDF

___

Ahmed Adil Kemal, Ulûmu’l-Kur’ân, Matbaatü’l-feccâleti’l-cedîde, Kahire t.y.

Ahmed b. Hanbel, Müsned Ahmed b. Hanbel, Dâru sadr, Beyrut ts.

Âlûsî, Mahmûd b. Abdillâh, Rûhu’l-meânî, Dâru’l-fikr, Beyrut 1997.

Askalânî, İbn Hacer, Fethu’l-bârî, Dâru’t-türâs, Kahire t.s.

Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1989.

Aydüz, Davut, Tefsîr Tarihi, Çeşitleri ve Konulu Tefsîr, Işık Yayınları, İstanbul 2004.

Bağdâdî, Abdülkâhir, el-Fark beyne’l-firâk, el-Mektebetü’l-asriyye, Beyrut 1990.

Belazûrî, Fütûhû’l-Buldân, (çev..Mustafa Fayda), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., t.y.

Bilmen, Ömer Nasuhî, Büyük Tefsîr Tarihi, Bilmen Yay., İstanbul 1973..

Buhârî, Muhammed b. İsmail, Sahîh-i Buhârî, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul, t.s.

Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Tarihi, Fecr Yay., Ankara 2005.

Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü, Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2006.

Cessâs, Ebû Bekr, Ahkâmu’l-Kur’ân, Dâru’l-fikr, Beyrut ts.

Corci Zeydan, İslâm Uygarlığı Tarihi, (çev. Necdet Gök), İletişim Yay., İstanbul 2004.

Çetin, Abdurrahman, Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerîm Tarihi, Dergah Yay., İstanbul 1981.

Demir, Şehmus, Kur’ân’ın Yeniden Yorumlanması, İnsan Yay., İstanbul 2005.

Demirci, Muhsin, Tefsîr Tarihi, İfav Yay, İstanbul 2006.

Demirci, Muhsin, Tefsîr Usûlü, İfav Yay., İstanbul 2006.

Duman, M. Zeki, Uygulamalı Tefsîr Usulü ve Tefsîr Tarihi, Erciyes Üniversitesi Yay., Kayseri 1992.

Dumlu, Ömer, Kur’ân Tefsîrinde Yöntem, Anadolu Yay., İzmir 1998.

Ebû Hayyân el-Endelüsî, el-Bahru’l-muhît, Dâru’l-fikr, Beyrut 1983.

Elik, Hasan, Kur’ân’ın Korunmuşluğu Üzerine, İfav Yay., İstanbul 2008.

Elmalılı, Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Azim Dağıtım, İstanbul ts.

Ferrâ, Yahyâ b. Ziyâd, Meâni’l-Kur’ân, Âlemü’l-kütüb, Beyrut 1983.

Feyrûzâbâdî, Mecduddin, el-Kamûsu’l-muhît, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1987.

Füneysân, Suud b. Abdillâh, İhtilâfü’l-müfessirîn, Dâru işbiliye Riyad 1997.

Gazzâlî, Ebû Hamid, Cevâhiru’l-Kur’ân, Dâru’l-afâki’l-cedîd, Beyrut 1983.

Hamidullah, Muhammed, “Sünnet” İA, MEB Basımevi, İstanbul 1979, XI, 243.

İbn Aşûr, Muhammed Tahir, Tefsîru’t-Tahrîr, Dâru’t-Tunûsuyye, Tunus 1984.

İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak, el-Muharraru'l-vecîz fi tefsîrfl-Kitâbi'l-Azîz, y.s. Katar 1977.

İbn Cüzeyy el-Kelbî, et-Teshîl li ulûmi’t-tenzîl, Dâru’l-kütübi’l-hâdise, Kahire 1973.

İbn Ebî Dâvûd, Mesâhif, Vezâratü’l-evkâf, Katar 1995.

İbn Hazm, Ali b. Muhammed, el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm, Daru’l-hadîs, Kahire 1992.

İbn Hibbân, El-İhsân fî takrîbi sahıhî İbn Hibbân (mür. Ali b. Belbân), Müessetü’r- risâle, Beyrut 1988.

İbn Hişam, es-Sîretü’n-nebeviyye, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arâbî, Beyrut t.s.

İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Müessesetü kütübi’s- sekafiyye, Beyrut 1993.

İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, Sünenü İbn Mâce, Dâru ihyâi’l- kütübi’l-Arabiyye, y.s. 1952.

İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim Lisânü’l-Arab, Dâru’l-fikr, Beyrut 1990.

İbn Sâd, Tabakâtü’l-kübrâ, Beyrut 1960

İbn Teymiyye, Mukaddime fî usûli’t-tefsîr, Dâru’s-sahâbeti’t-türâs, Batanta 1988.

İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr, Ahkâmu’l-Kur’ân, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, y.s. 1957.

İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Zâdü’l-mesîr, Dâru’l-kütübi’l-ılmiyye, Beyrut 1994.

İbnü’l-Cezerî, en-Neşr fî kırâati’l-aşr, (thk. Muhammed Seli Muhaysın), Kahire ts.

İsfehânî, Rağıb, Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân, (Muhammed Seyyid Keylânî), Dâru’l- ma‘rife, Beyrut ts.

Karaçam, İsmail, Kırâat İlminin Kur’ân Tefsîrindeki Yeri, İfav Yay., İstanbul 1996.

Karaçam, İsmail, Kur’ân-ı Kerîm’in Nüzûlü ve Kırâati, İfav Yay., İstanbul 1995.

Karaman, v.d. Kur’ân Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2007.

Keskioğlu, Osman, Kur’ân Tarihi, Nebioğlu Yay., İstanbul 1953.

Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslâm Düşüncesinde Sünnet, Ankara Okulu Yay., Ankara 1993.

Koç, Mehmet Akif, “53/Necm Sûresinin Tefsîrinde Bazı Tarihî Sorunlar Üzerine” İslâmiyat, VI, I, Ankara 2003.

Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-kütübi’l- Mısriyye, Mısır 1962.

Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtü ehli’s-sünne, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 2004.

Mennâu’l-Kattân, Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, Müessetü’r-risâle, Beyrut 1978.

Muhammed Hamidullah, Kur’ân-ı Kerîm Tarihi,

Kanık), Beyan Beyan Yay., İstanbul 2000. (Abdülaziz Hatip-Mahmut

Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, Dâru ihyâi’l-türâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.

Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc, Sahîhu Müslim, el-Mektebetü’l- İslâmiyye, İstanbul ts.

Nesâî, Ali b. Şuayb, Sünenü Nesâî, Dâru’l-fikr, Beyrut 1930.

Nûreddin Itr, el-Muhâdarât fî ulûmi’l-Kur’ân, Dımeşk 1404.

Öztürk, Mustafa, Tefsîrde Ehl-i Sünnet ve Şia Polemikleri, Ankara Okulu Yay., Ankara 2003.

Râfii, Mustafa Sıddık, İ‘câzu’l-Kurân ve’l-belâğati’n-nebeviyye, Matbaatü istikâme, Kahire 1956.

Razî, Fahruddîn, Mefâtîhu’l-ğayb, Dâru’l-fikr, Beyrut 1990.

Sadr, Muhammed Bakır, Kur’ân Okulu, (trc. Mehmed Yolcu) Bir Yay., İstanbul 1987.

Subhi Sâlih, Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, Müessetü’r-risâle, Beyrut 1985.

Suyûtî, Celaluddin, İtkân ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’t-türâb, Kahire 1985.

Suyûtî, Celaluddin, Târîhu’l-hulefâ, (Muhyiddin Abdülhamid), el-Mektebetü’l- asriyye, Mısır 1952.

Şafiî, Muhammed b. İdris, Risâle, (thk. Muhammed Seyyid Geylânî), Mustafa’l- babeyi’l-halebî, Mısır 1940.

Şarkâvî, Ahmed Muhammed, “İhtilâfü’l-müfessirîn esbâbühü ve davâbütühü”, Havliyyetü’l-külliyye usûliddin ve’d-de‘ve, sayı 17 Kahire 2004.

Şâtıbî, Ebû İshâk, Muvâfakât fî usûli’l-ahkâm, Matbaatü’rahmâniyye, Beyrut 1341.

Şehristânî, Ebû Bekir Ahmed, el-Milel ve’n-nihal, (thk. Emir Ali Hasan), Dâru’l- ma‘rife, Beyrut 2001.

Tabatabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân, Müessesetü a‘lâ li’l-matbuât, Beyrut 1997.

Taberî, İbn Cerir, Târîhu’t-Taberî, (thk. Ebu’l-Fadl İbrahim), Dâru’l-ma‘rife, Kahire t.s.

Taberî, Muhammed b. Cerir, Câmiu’l-beyân an te’vîli ayi’l-Kur’ân, Dâru’l-fikr, Beyrut 1995.

Tabersî, Ebû Ali, Mecmeu’l-beyân, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut 1992.

Tümer, Günay – Küçük, Abdurrahman, Dinler Tarihi, Ankara 1993.

Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Feza Gazetecilik, İstanbul 1996.

Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Kerîm ve Kur’ân İlimlerine Giriş, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.

Yıldırım, Suat, Peygamberimizin Kur’ân’ı Tefsîri, Yeni Akademi yay., İzmir 2009.

Yıldırım, Suat, ve dğr. Kur’ân’ın Mucizevî Korunması, Işık Yay. İzmir 2006.

Vahidî, Muhammed en-Nisâbûrî, Sîre, Dâru’l- a‘lâm, Beyrut 1989, I, 350.

Zebidî, Muhıbbiddin, Tacu’l-arûs, Dâru’l-fikr, Beyrut 1994, rtl maddesi.

Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîru ve’l-müfessirûn, Dâru’l-hadîs, Kahire 2005.

Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl, Dâru ihyâi’l- türâsi’l-Arabî, Beyrut 1997.

Zerkeşî, Bedruddîn, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut 1990.

Zürkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü’l-irfân, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, Mısır h. 1372.