Bedahşan İsmailîlerine ait elyazmaları

Ellerden uzakta, Çin ile yan yanadır. Zemini dik ve gâyet yüksektir. Göğü öpen ve birbirine geçmiş dağlarıyla, sıkıntı veren dar geçitleriyle, dokuz ay süren sert kışlarıyla Asya’nın dört büyük medeniyetini: İran, Hind, Çin ve Orta Asya’yı bünyesine katmıştır. Hâlbuki bu dört coğrafyaya en uzak noktadadır ve bu topraklardan kaçanlara, sadece şahıslara değil fikirlere ve kadim inançlara da daima emniyetli bir sığınak olmuştur. Onları kenarda tutmamış, onlarla birlikte kaynaşmıştır. Bunun misalleri, onlara ait elyazmalarında: Bedahşan İsmailîlerine ait elyazmalarında mevcuttur. Yazar da, bu makalede, saha araştırması yoluyla onları tanıtmaya çalışacaktır.

Manuscrıpts of Ismailis of badakhshan

It is away from hands and side by side with China. Its floor is perpendicular and very high. Through its mountains touching to the sky and mingled each other, through its extremely narrow and obtrusive crossovers, through its nine month long hard winters; four great civilizations of Asia; Persian, Indian, Chinese and Central Asia have been concluded by its (Badakhshan’s) body. However, it is the furthest point from these four geographies and it is always a safe shelter to those fleeing from these lands, not only to people, but also to ideas and ancient beliefs. It has not kept aside them, having fused with them. The examples of that, in the manuscripts belonging to them: in the manuscripts of Đsmailids of Badakhshan, are available. The author of this article will attempt to present them with aid of the field research.

PDF

___

Barthold, V., Güzîde-i Makâlât-ı Tahkîkî-yi Barthold, trc. Kerim Keşâverz, Tahran 1351, İntişârât -ı Emir Kebir.

Bertels, A. ve M. V. Bakayef, Fihrist-i Nüshahâ-yı Hattî-yi Mevcûd der Vilâyet-i Bedahşan-ı Tacikistan, trc. K.B. Elçibig ve S.A. Şahhomarof, Kum 1376, İntişârât- ı Âyetullah Marʻaşî.

Bedahşî, Seng Muhammed, Tarih-i Bedahşan, haz. Minuçehr Sutûdeh, bsy. 1367, İntişârât- ı Cihangirî.

Buharî, Ebu Nasr Sehl b. Abdullah, Sırru Sillileti’l-Aleviyye, Necef 1381 h.k., Haydariye.

CEMEHOB, A. A., “ИϹТОРЯ ШУЅНАНА, СПЕРС ДСКОНГО ПЕРЕВЛ ПРМЕЧАН ЯМА СНАБД Л A. A. CEMEHOB”, ПМКЛАГСД, XXI, 1917.

Daftary, Farhad, Tarih ve Akaid-i İsmailiye, trc. Feridun Bedreî, Tahran 1375, İntişârât ı Ferzan.

Daftary, F., “Bibliography of the late W. Ivanow”, Ilm, no. 4, 1977.

EN‘arî, Ebu’l- Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfü’l-Musallîn, c. I, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Kahire 1950, Mektebetü’n- Nahdati’l- Mısriyye.

el-Eş‘arî el-Kummî, Sa‘d b. Abdullah, Kitâbü’l Makâlât ve’l Fırak, tsh. Muhammed Cevad Meşkûr, Tahran 1961, İntişârât-ı Atâyî.

Fedâyî i Horasanî, Muhammed b. Zeynelabidîn, Hidâyetü’l-Mü’minîne’t-Tâlibîn, haz. Aleksandr Simiunuf, Tahran 1362, İntiNârât -ı Esâtir.

Fedâyî i Horasanî, A Guide to Ismaili Literature. London 1993, Royal Asiatic Society.

Habîbî, Abdülhay, Tarih-i Afganistan der Asr-ı Gurganî-yi Hind, Kabil 1341, Pûhenî Matbaa.

Heratî, Hayırhâh, Risâle-i Hayırhâh-ı Heratî, haz. V. Ivanow, Tahran, trs.

Heratî, Hayırhâh , Ismaili Literature, Tehran 1963, Tehran University.

Ivanow, W., (ed.), “Ummu’l -kitab” [Anonymous]. Der Islam, 1936, 23.

Ivanow, W., (ed.), , Kelâm-ı Pir, haz. V. Ivanow, Bombay 1934, İntiNârât ı Muzafferî.

KAСЬIMOB, H., “ЗЛ ГРАФЧЕСК Е ПАМЯТН К ПАМИРА”, ПАМ РОВЕДЕН Е, ДУШАНБЕ, ВЬІПУСК, I, CTPЮ 1984, s. 10-28.

Krausse, A., Russian in Asia, A Record and Study 1558-1899, London 1899, Grand Richard.

Kuhistanî, Ebu İshak, Kitâb-ı Heft Bâb Ebu İshak, haz. V. Ivanow, Tahran 1957, İntişârât -ı Haydarî.

El- KureyNî, el Dâ‘î İdris İmâdüddin, Uyûnu’l-Ahbâr ve Funûnu’l-Âsâr, haz. Mustafa Gâlib, Beyrut 1986, Dâru’l- Endülüs.

Kûşkekî, Burhaneddin, Râhnumâ-yı Katagan ve Bedahşan, trs.

Madelung, W., “Ismailiyya”, Encyclopaedia of Islam, 2nd. Ed. Vol. IV.

Mouzer, Henri, Sefernâme-i Türkistan ve İran (Güzerî der Asya-yı Merkezî), trc. Ali Mütercim, yay. haz. Muhammed Gülbin, Tahran 1356/2536, İntişârât -ı Seher.

Muhammedzâde, Kurban ve Muhabbet Şahzâde, Tarih-i Bedahşan, haz. A.A. Aganof, Moskova 1973, İntişârât -ı Dâniş.

Muhammedzâde, Pendiyyât-ı Civânmerdî, haz. V. Ivanow, Bombay 1950, İntişârât -ı Câmiʻa -i İsmailiye.

Poonawala, I.K., Bibliography of Ismaili Literature, California 1977, Maliba.

Rawlinson, H., England and Russian in the East, Karachi 1980, İndus Publication.

er Recâyî, Seyyid Mehdî, el-Kevkebü’l-Maşrıka, Kum 1380, İntişârât- ı Sitâre.

er Recâyî, Seyyid Mehdî, Resâil-i İhvânü’s-Safâ ve Hullânü’l-Vefâ, thk. Arif Tamer, Beyrut, Paris 1995, Menşûrât -ı Uveydât.

Şah Hüseynî, Şihâbüddin, Kitâb-ı Hitâbât-ı Âliye, haz. Huşeng Ecakî, Tahran 1341.

Şah Hüseynî, Şihâbüddin Tasnîfât-ı Hayırhâh-ı Heratî, haz. V. Ivanow, Bombay 1959, İntişârât ı Encümen- i İsmailî.