Yöntemlerin Çeşitliliği Üzerine. Alman Halk Türküsü Metinlerinin Yorumlanması Yönelik Yeni Bir Yaklaşım

Halk türküsü araştırmalarından şimdiye kadar kullanılan, filolojik ve halk bilimsel yöntemler katalogu, özel bir türkü grubunun oluşturduğu spesifik bazı problemler bakımından geliştirilmeli ve gözden geçirilmelidir.1850’lerden beri Alman halk türküsü araştırmaları metinlerin (burada ezgiler söz konusu değildir) yorumlanması için çaba göstermektedir. Sözlü intikal (metinlerin değişkenliği, yinelenen söz kalıpları, stereo tipik davranışlar, konusuna göre kataloglanması gereken münferit kıtaların yan yana getirilmesi [Muschiol, 1992; Holzapfel 2006 / 2018] vb. gibi) özel problemleri beraberinde getirmektedir. Halkbilimde, normalde Germanistik çalışmalarında alıştığımız gibi bir yazarın iradesine bağlı metin (ve buna bağlı olarak yapılacak yorumun görece bir güvenliği) yoktur, aksine sözlü intikal sürecinde büyük değişikliğe maruz kalan varyantlar söz konusudur.Çağrışımlarla münferit kıtaları biri birine mozaik gibi ekleyen bir materyal grubu bana problemli görünmektedir ve yeni bir yöntem gerektirmektedir. Örnek olarak 16. Yüzyıldan („Der Winter ist vergangen…“), 19. Yüzyıldan („Es dunkelt schon die Heide…“), 18. Yüzyıl Romantik döneminden („Kein Feuer, keine Kohle kann brennen so heiß…“) ve 16. Yüzyıldan günümüze kadar süren intikaliyle „Wenn alle Brünnlein fließen…“ türküsünün bir varyantı olan metinler seçilmiştir. Aşk türküsü ve hikayeli (anlatıcı) türkü arasındaki tür sınırları belirsizdir, bu da boşluklar içeren metin yapısıyla çağrışım için imkânı genişletmektedir. Böylece (aslında sağlam bir yapıya sahip olan) metin artık bir kolaj haline gelmektedir. Metin unsurları kültür tarihsel bağlamlarında anlaşılmak zorundadır. Çalışmamızda bu husus karakteristik örneklerle açımlanacaktır.

___

  • Erk, Ludwig / Böhme, Franz Magnus (Hg.) (1893-1894): Deutscher Liederhort, Band 1-3, Leipzig.
  • Holzapfel, Otto / Stief, Wiegand (1988): Deutsche Volkslieder mit ihren Melodien: Balladen. Band 8 [DVldr Nr. 155 „Graf und Nonne“], Freiburg i. Br.
  • Holzapfel, Otto (1997): Lieblose Lieder. „Und fragst Du mich, was mit der Liebe sei“. Das ‚sozialkritische‘ Liebeslied. Bern.
  • Holzapfel, Otto (1999): „Wenn alle Brünnlein fließen...“ In: Gender-Culture-Poetics. Zur Geschlechterforschung in der Literatur- und Kulturwissenschaft. Festschrift für Natascha Würzbach, Trier, S. 133-149.
  • Holzapfel, Otto (2002): Mündliche Überlieferung und Literaturwissenschaft. Der Mythos von Volkslied und Volksballade. Münster (Literaturwissenschaft. Theorie und Beispiele, 2). Mose
  • Holzapfel, Otto (2013): „Interkulturelle Redensarten und ihr kulturhistorischer Hintergrund. ‚Einem aufs Dach steigen‘ und ‚jemandem auf den Fuß treten‘: eine Skizze. In: Diyalog. Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik 2013/2, S. 95-102.
  • Holzapfel, Otto (2006 / 2018): Liedverzeichnis [gedruckt bei Olms in Hildesheim 2006], Internet-Update vom August 2018.
  • Muschiol, Barbara (1992): „Keine Rose ohne Dornen“. Zur Funktion und Tradierung von Liebesliedstereotypen, Bern.
  • Öztürk, Ali Osman (1994): Das türkische Volkslied als sprachliches Kunstwerk, Bern: Peter Lang (Studien zur Volksliedforschung, Band 15).
  • Öztürk, Ali Osman (2017): Türküyü Okumak. Türkü Yazıları II. [Volkslied als sprachliches Kunstwerk. Ein Sammelband zum Thema Volkslied], Istanbul: Hiperkitap.