Dreyfus Davası’ndan Sırttan Hançerleme Efsanesi’ne: Avrupa’da Anti-Semitizm ve Edebiyata Etkisi

Antisemitizm kavram olarak her ne kadar ilk defa 1860 yılında Avusturyalı Yahudi bilim adamı Moritz Steinschneider tarafından kullanılmış ve 1879 yılında Wilhelm Marr tarafından yaygınlaştırılmışsa da Yahudi düşmanlığı olgusu binlerce yıl önceye dayanmaktadır. Bu düşmanlık zaman zaman azalmakla beraber bazı zamanlarda yeniden güçlenerek ortaya çıkmıştır. Bu güçlenmenin nedenleri arasında sosyal, ekonomik ve politik faktörlerin etkisi olsa da edebiyatın rolü de yadsınamaz. Aynı şekilde Yahudi düşmanlığına karşı ortaya çıkan edebi eserler de vardır. Bu çalışmanın amacı, Avrupa’da 19. yüzyıl sonunda ve 20. yüzyıl başında Fransa ve Almanya’da ortaya çıkan Yahudi düşmanlığının edebiyata etkisini ve aynı zamanda edebiyatın Yahudi düşmanlığına etkisini belirlemeye çalışmaktır. Bunun için öncelikle Avrupa’daki tarihsel Yahudi düşmanlığı ve Antisemitizm kavramının ortaya çıkışı araştırılmıştır. Sonrasında ise Yahudi düşmanlığını Yakın Çağ’da en çok körükleyen iki olay; Dreyfus Davası ve Sırttan Hançerleme Efsanesi edebi arka plan içerisinde incelenmiştir. Doküman taraması yoluyla yapılan çalışmada edebiyat ve Yahudi düşmanlığı arasında çift taraflı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre, edebiyatın sonucunda Yahudi düşmanlığı ortaya çıkarken, aynı zamanda Yahudi düşmanlığının sonucunda da edebi eserler ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu edebi eserlerin bazıları ise -Emile Zola’nın Suçluyorum isimli eseri gibi- Yahudi düşmanlığına karşıdır. Bu bakımdan Yahudi düşmanlığına her iki toplumun verdiği tepkinin, siyasi arka planı da düşünüldüğünde farklı olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca yapılan araştırmanın sonucuna göre Yahudi düşmanlığı olgusunun güçlenmesini ya da azalmasını etkileyen faktörlerden birisinin de edebi eserlerin gücü olduğu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla edebiyatın toplum üzerindeki etkisi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı Edebiyat, Antisemitizm, Tarih, Toplum, Avrupa

PDF

___

Akın, Haydar (2011): Ortaçağ Avrupası’nda Cadılar ve Cadı Avı, 2. Baskı, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Baysan, Gül Tekay (2002): Dreyfus Davası: Gerçek ve Adalet Savaşçısı Zola, In: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, S. 181- 195.
Behringer, Wolfgang (2000): Hexen: Glaube, Verfolgung, Vermarktung, 2. Auflage, München: Beck Verlag.
Behringer, Wolfgang (2007): Kulturgeschichte des Klimas: Von der Eiszeit bis zur globalen Erwärmung, München: Beck Verlag.
Bein, Alexander (1965): „Der Jüdische Parasit“: Bemerkungen zur Semantik der Judenfrage, In: Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte, Jahrgang 14, Heft 2, S. 121- 149.
Bobzin, Hartmut (1996): Sebastian Münster in Heidelberg (1524-7) und die Begründung der Semitistik, verfügbar unter: https://www.uniheidelberg.de/fakultaeten/philosophie/ori/semitistik/muenster.html#5 [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Die Bibel: Martin Luther 1912 Fassung (o. J.): verfügbar unter: http://www.gasl.org/refbib/Bibel_Luther_1912.pdf [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Ebner-Eschenbach, Marie von (2002): Aphorismen, Stuttgart: Reclam Verlag.
Encyclopædia Britannica (2014, 12. November): Dreyfus affair | French history, verfügbar unter: https://www.britannica.com/event/Dreyfus-affair [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Erklärung des Generalfeldmarschalls von Hindenburg vor dem Parlamentarischen Untersuchungsausschuß ("Dolchstoßlegende") (1919, 18. November): verfügbar unter: https://www.1000dokumente.de/pdf/dok_0026_dol_de.pdf [letzter Zugriff: 15.11.2018].
France, Anatole (2016 [1908]): Penguenler Adası, Hande Yazıcı (Übers.), Istanbul: Fabula Kitap.
Fortescue, William (2000): The Third Republic in France 1870-1949: Conflicts and Continuities, New York: Routledge.
Herder, Johann Gottfried (1787): Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit. Dritter Teil. Zwölftes Buch. III. Hebräer, Riga und Leipzig: Johann Friedrich Hartknoch.
Hitler, Adolf (1943): Mein Kampf, Leipzig: Franz Eher Verlag.
Kafka, Franz (1919): In der Strafkolonie, Leipzig: Kurt Wolff Verlag.
Kafka, Franz (2017 [1925]), Dava, çev. Gülperi Sert, 8. Baskı, Istanbul: Türkiye Is Bankası Kültür Yayınları.
Katz, Jacob (1980): From Prejudice to Destruction: Anti-Semitism, 1700- 1933, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Keil, Lars-Broder & Kellerhoff, Sven Felix (2003): Deutsche Legenden: vom "Dolchstoss" und anderen Mythen der Geschichte, 2. Auflage, Berlin: Christoph Links Verlag.
Kerrigan, Michael (2014): Dark History of The Catholic Church: Schisms, Wars, Inquisitions, Witch Hunts, Scandals, Corruption, London: Amber Books.
Lewis, Bernard (2004): Semitizm ve Anti-Semitizm: Çatışma ve Önyargıya Dair. Çev. Hür Güldü, Istanbul: Everest Yayınları.
Löwy, Michael (2009): Franz Kafka's Trial and the Anti-Semitic Trials of His Time, In: Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge, Vol. 7: Iss. 2, Article 13, S. 151- 157.
Luther, Martin (1543): Von den Juden und ihren Lügen, verfügbar unter: https://www.pthu.nl/Over-PThU/Organisatie/Medewerkers/m.matthias/downloads/09-luther-von-den-juden-und-ihrenluegen-wa-53-417ff.pdf [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Machatschek, Michael (2012, 7. März): Das erste Ghetto Europas war in Venedig, verfügbar unter: https://www.zeit.de/reisen/2012-02/venedig-juden [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Marr, Wilhelm (1879): Der Sieg des Judenthums über das Germanenthum – Vom nicht confessionellen Standpunkt aus betrachtet, Bern: Rudolph Costenoble.
Nix, Elizabeth (2015, 14. Januar). What was the Dreyfus affair? verfügbar unter: https://www.history.com/news/what-was-the-dreyfus-affair [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Selçuk, Sami (2014): Dreyfus Davası: Dünyaca Unutulamayan Yargılama Yanılgısı. Ankara: Imge Kitabevi Yayınları.
Steinschneider, Moritz (1860): Hebräische Bibliographie: Blätter für neuere und ältere Literatur des Judenthums, Band 3, Nr. 13, Berlin: Asher & Comp., verfügbar unter: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k19903v/f1.image.langEN [letzter Zugriff: 15.11.2018].
Thomas, Marcel (1969): Dreyfus Olayi, In: 20. Yüzyıl Tarihi Dergisi, 4, S. 68- 73.
Wiesel, Elie (1987, 6. September). When Hatred Seized a Nation, verfügbar unter: https://www.nytimes.com/1987/09/06/arts/when-hatred-seized-a-nation.html [letzter: Zugriff 15.11.2018].
Yücel, Tahsin (2015): Öncesi, In: Emile Zola, Suçluyorum [Vorwort], 5. Baskı, Istanbul: Can Yayınları, S. 13-17.
Zola, Emile (2015 [1898]): Suçluyorum,5. Auflage, Istanbul: Can Yayınları.
Zola, Emile (1898): Ich Klage an, Oppitz Marcus (Übers.), verfügbar unter: https://www.yunus-rigoprozess.de/fileadmin/user_upload/yunus-rigo-prozess/presse_ofline/029_Zola_emile.pdf [letzter Zugriff: 15.11.2018].