Sesimiz de Niyazi Berkes

Niyazi Berkes, Osmanlı-Türk toplumunun Batılılaşma, modernleşme, sekülerleşme sürecinde geçirdiği değişim, dönüşüm ve ilerlemeleri toplumbilim, iktisat, siyaset ve kültür açılarından irdeleyen bir Türk düşünürüdür. Bu amaçla Berkes, tarihsel çatışma perspektifi ve tarihsel gelişim üzerine olan analizlerinde özellikle diyalektik yöntemi kullanmıştır. 1952 sonrası çıkmak zorunda kaldığı yurtdışında ise Berkes, bilimsel çalışmalarını esas olarak Osmanlı-Türk modernleşmesinde din-çağdaşlaşma çatışmasının etkileri üzerine yapılandırmış ve bu yolda yaptığı sayısız ve farklı türde yazın çalışması ile Türk düşünce tarihinde önemli yerini almıştır. Bu anlamda Niyazi Berkesin yazın hayatı 1952 öncesi ve 1952 sonrası olarak ikiye ayrılabilir. Bu bağlamda, yurtdışındaki 1950li yılları yazın anlamında ülkesinden uzak, verimsiz geçiren Berkes, Türk düşünce hayatında 1960larda Yön ile yakaladığı yeniden doğuşu, 1970lerde Cumhuriyet gazetesi ve Sesimiz dergisindeki yoğun yazın faaliyetleriyle sürdürmüştür. Ancak Niyazi Berkesin fikriyatı üzerine yapılan çalışmalarda görülmüştür ki, genelde fikriyatının ana damar konuları olan laiklik, sekülerleşme, çağdaşlaşma, demokrasi olguları üzerinde Berkesin 1970lerdeki çalışmalarına çok fazla referans verilmediği tespit edilmiştir. Bu nedenle, bu çalışmanın ana amacı, ileride Berkes fikriyatı üzerine yapılacak çalışmalara katkıda bulunmasını ve araştırmacılara yeni bakış açıları yaratmasını sağlamak maksadıyla, 1970lerin sonlarında Niyazi Berkes-Sesimiz dergisi ortaklığının irdelenmesi ve ortaya konulması olarak belirlenmiştir.

Niyazi Berkes in the Sesimiz Periodical,

Niyazi Berkes is a Turkish intellectual who studied on the change, transformation and progress that Ottoman-Turkish society had gone through during the process of Westernization, modernization and secularism regarding social sciences, economy, politics and culture. Following this goal, Berkes used particularly dialectic method in his analyses regarding historical conflict perspective and progress. Following 1952 when he was forced to leave Turkey, Berkes founded his works mainly on the impacts of the conflict between religion and secularism in the Ottoman-Turkish modernization, and with various literary works in this line he made his significant place in the Turkish intellectual history. In this respect it is possible to divide Berkes intellectual life in two main periods taken the year 1952 as a milestone. Thus, Berkes who spent his abroad years in 1950 s was unfruitful regarding writing and carried on the rebirth he caught in the Turkish intellectual life in the 1960 s with Yön with intense methods for writing in the 1970 s in Cumhuriyet newspaper and Sesimiz (Our Voice) periodical. However, it is noticed that not many references regarding his works in the 1970 s used in the papers, thesis or whatsoever concerning Niyazi Berkes s intellectual life and thinking in line with his main vein themes of intellectual perspective such as laicism, secularism, modernization, democracy. Therefore, this study mainly aims to examine and put forward to the partnership between Niyazi Berkes and Sesimiz periodical at the end of 1970 s in order to bring new perspectives to the researchers and contribute to the further studies regarding Berkes intellectual life and way of thinking.

PDF

___

A.Ü. DTCF Personel Arşivi A.Ü. DTCF Personel Arşivi, Mediha Berkes Kişisel Dosyası (Dosya No: 144). A.Ü. SBF Dergisi. Aylık Siyasal Bilgiler Mecmuası. Cumhuriyet. Cumhuriyet Kitap. Folklor/Edebiyat Dergisi. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi. Milliyet. Motif Akademi. Sesimiz. Tarih ve Toplum. Toplum ve Bilim. Yön. Yurt ve Dünya.
Kitap ve Makaleler AK Gökhan (2013/2) Türk Düşününde Yersiz Yurtsuz Bir Yalnızlık: Niyazi Berkes, Motif Akademi, (Dosya: Kıbrıs Özel Sayısı-II), Sayı 2, s. 196-217.
AK Gökhan (2014) Niyazi Berkes Yazını Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 54, Sayı 2, Aralık, s. 419-486.
ASLAN Cumhur (2011) Türk Çağdaşlaşmasının Düşünürü Olarak Niyazi Berkes, Niyazi Berkesin Sosyoloji Anlayışı, Mehmet Devrim Topses, Anı Yayıncılık, Ankara, s. 1-7.
BERKES Niyazi (1935) Dünya Kadınlarının Kongresi, Aylık Siyasal Bilgiler Mecmuası, Sayı 49 (Nisan), s. 67-70.
BERKES Niyazi (1941) Okuduklarımız: Kitaplar: Yeni İslâmcılık (İslâm Ansiklopedisi ve İslâm-Türk Ansiklopedisi), Yurt ve Dünya, Cilt 2, Sayı 8 (Ağustos), s. 113-121.
BERKES Niyazi (1943) Türk İnkılâbında Lâikliğin Gelişmesi, Yurt ve Dünya, Cilt 4, Sayı 35 (Kasım), s. 427-435.
BERKES Niyazi (1946) Siyasî Partiler: İngiltere, Amerika, Fransa ve Amerikada, Yurt ve Dünya Yayınları, İstanbul.
BERKES Niyazi (1965) İkiyüz Yıldır Neden Bocalıyoruz?, İstanbul Matbaası, İstanbul.
BERKES Niyazi (1973) Türkiyede Çağdaşlaşma, Bilgi Yayınevi, Ankara.
BERKES Niyazi (1974) Demokrasinin Beşiği, Cumhuriyet, 9 Ekim, s. 2.
BERKES Niyazi (1981) Bir Yüzyıl İçinde Atatürk, A.Ü. SBF Dergisi, (Atatürk Özel Sayısı), Cilt 36, Sayı 1-4 (Ocak-Aralık), s. 95-120.
BERKES, Niyazi (1982) Atatürk ve Devrimler, Adam Yayıncılık, İstanbul.
BERKES Niyazi (1982a) İhtilal, İnkılap ve Devrim, Atatürk ve Devrimler, Adam Yayıncılık, İstanbul, s. 133-151.
BERKES, Niyazi (1984) Teokrasi ve Laiklik, Adam Yayıncılık, İstanbul.
BERKES Niyazi (1984a) Türk Din Toplumbilimine Giriş, Teokrasi ve Laiklik, Adam Yayıncılık, İstanbul, s. 44-63.
BERKES Niyazi (1984b) Laiklik Rejiminde Politik Gelişme, Teokrasi ve Laiklik, Adam Yayıncılık, İstanbul, s. 71-80.
BERKES Niyazi (1984c) Anayasa Kaynağı Olarak Söylev, Teokrasi ve Laiklik, Adam Yayıncılık, İstanbul, s. 155-158.
COŞKUN İsmail (1991) Niyazi Berkes Üzerine, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, s. 49-86.
ÇETİK Mete (1998) Üniversitede Cadı Kazanı: 1948 DTCF Tasfiyesi ve Pertev Naili Boratavın Müdafaası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
DİNÇER Hasan, Niyazi Berkese Göre Kemalizm ve Çağdaşlaşma, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2012.
İNAN Özer (1993) Niyazi Berkes, Türk Toplumbilimcileri-1, Ed. Emre Kongar, Remzi Kitabevi, İstanbul, s. 237-278.
İNAN M. Rauf (1978) Az Gelişmişliğin Nedeni, Sesimiz, Sayı 106 (Mayıs), s. 10-12.
KAYALI Kurtuluş (1989) Hocam Niyazi Berkesin Ardından, Tarih ve Toplum, Cilt 11, Sayı 62 (Şubat), s. 7-8.
KAYALI Kurtuluş (1999) Nihayet Gerçekleşen Bir Niyazi Berkes Sempozyumu Üzerine Bazı Düşünceler, Folklor/Edebiyat Dergisi, Cilt 5, Sayı 19, s. 45-51.
KOÇAK Turgut (2012) Hasibe Aytenle Söyleşi, Ekin Sanat, Sayı 72 (Şubat), s. 6-9.
KURDAKUL Şükran (2003) Cezaevinden Babıaliye Babıaliden TİPe Anılar, Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
OĞUZ Burhan (2000) Yaşadıklarım, Dinlediklerim: Tarihî ve Toplumsal Anılar, Simurg Yayınları, İstanbul.
OKTAY Ahmet (1988) Aydının Ölümü, Milliyet, 23 Aralık, s. 10.
ÖZLEM Doğan (2000) Niyazi Berkesin Bilim Anlayışı, İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999, Yay.Haz. İsmail Bozkurt, Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları, Gazimağusa, KKTC, s. 135-149.
SEZER Ruşen (2000) Mektuplardaki Niyazi Berkes, İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler 1. Sempozyumu: Niyazi Berkes: 21-23 Nisan 1999, Yay.Haz. İsmail Bozkurt, Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları, Gazimağusa, KKTC, s. 151-186.
SEZGİN Dinçer (1998) Denemenin Usta Kalemi Vecihi Timuroğlu, Cumhuriyet Kitap, Sayı 417, 12 Şubat, s. 1 ve 4-6.
Toplum ve Bilim (1989) Macit Gökberk ile Söyleşi, Sayı 45, s. 5-13.
Yön (1967) İslâm Devleti Anayasası, Cilt 6, Sayı 211, 14 Nisan, s. 2.
Sözlü Tarih Çalışması Sesimiz Dergisi Kurucusu ve Sahibi Hasibe AYTEN ile 14 Ekim 2013 Tarihinde Gerçekleştirilen Görüşme.