Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Kalıplamaları,

Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki vatandaşlık ders kitaplarında toplumsal cinsiyet kalıplamalarını Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze incelemektir. Türkiye’de vatandaşlık ders kitaplarının kadın ve erkeklerin durumunu ne ölçüde doğru olarak aktardığını belirlemek amacıyla cumhuriyet tarihi döneminde yayımlanan ders kitaplarının içerik analizi yapılmıştır. Her ne kadar son zamanlardaki gelişmeler toplumsal cinsiyet meselelerine artan duyarlılığa işaret etse de, çalışma bulguları kadın ve erkeklerin dengeli biçimde ele alınması idealinin henüz gerçekleşmediğini ve Türkiye’de ders kitaplarında geleneksel ‘erkil’ anlayışın tüm katmanlarda yer bulduğunu göstermektedir. Tartışma Türkiye’de daha kapsayıcı bir vatandaşlık anlayışının yerleşmesi için ‘toplumsal cinsiyet’ ve ‘farklılığın’ analiz kategorileri olarak ele alınmasına acilen ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır.

Gender Stereotyping in Civic Education Textbooks in Turkey throughout the Republican History

This paper examines gender stereotyping in civic education textbooks in Turkey fromfoundation of the Turkish Republic (1923) up to the present. In order to determinehow accurately the civic education textbooks reflect the status of women and men inTurkey a content analysis was conducted on civic education textbooks in Turkeythroughout the Republican period. Despite the recent developments that indicate anincreasing level of sensitivity to gender issues the findings suggest that the ideal of atruly balanced treatment of women and men has yet to be achieved and traditional‘masculine’ understandings of citizenship appear to permeate civic education textbooks’in Turkey. The discussion shows there is an urgent need to employ gender anddifference as categories of analysis in the creation of a more inclusive understanding ofcitizenship in Turkey.

PDF

___

UYGUN O. (2008) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi 7, İnkılâp, Ankara.
TAŞKIRAN Tezer (1939) Yurt Bilgisi I, Maarif Matbaası, İstanbul.
SEVİNÇ Kazım (1931-32) Türk Yavrularına Yurt Bilgisi: Sınıf 5, Ekspres Matbaası, İstanbul.
SANDER Mithad Sadullah (1946) Yurt Bilgisi Özü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
RONA Tarık (1945) Yurt Bilgisi Dersleri, Çankaya Matbaası, Ankara.
(1965) Yurttaşlık Bilgisi Sınıf III, Yükselen Matbaası, İstanbul.
(1964) Yurttaşlık Bilgisi Sınıf II, Yükselen Matbaası, İstanbul.
PAZARLI Osman (1961) Yurttaşlık Bilgisi Sınıf I, Remzi Kitabevi, İstanbul.
ÖZTÜRK Yalçın (2006) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi 8, Altın Kitaplar, İstanbul.
KORKMAZ Nuri (1994) İlköğretim Vatandaşlık Bilgileri, Secan Yayıncılık, İstanbul.
(1936) Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, Devlet Matbaası, İstanbul.
[İNAN] Afet (1931) Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, Devlet Matbaası, İstanbul.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 7 (2016) MEB, Ankara.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 6 (2016) MEB, Ankara.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 7 (2013) MEB, Ankara.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 6 (2013) MEB, Ankara.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 7 (2009) Semih Ofset, Ankara.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 6 (2008) Semih Ofset, Ankara.
GÖKALP Ziya (1950) Yurt Bilgisi, Orta Kısım Sınıf I, Berrin Basımevi, İzmir.
(1945) Yurt Bilgisi Dersleri: V. Sınıf, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
ERMAT Bedia and Kemal ERMAT (1943) Yurt Bilgisi Dersleri: IV. Sınıf, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
(1973) Yurttaşlık Bilgisi: Ortaokul II, Atlas Yayınevi, İstanbul.
ERDEM Selman and KONUK İsmet (1972) Yurttaşlık Bilgisi: Ortaokul III, Atlas Yayınevi, İstanbul.
DAL Kemal and O. ÇAKIROĞLU and A. İ. ÖZYAZGAN (1986) Vatandaşlık Bilgileri Ana Ders Kitabı Ortaokul III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
(2005) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
ÇİFTÇİ Fehimdar et al, (2003) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
(2006) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi 7, Meram Yayıncılık, İstanbul.
CEYLAN Nuri (2002) İlköğretim Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Meram Yayıncılık, İstanbul.
(2001) İlköğretim Vatandaşlık Bilgileri 8, SEK Yayınları, Ankara.
CEYLAN Emircan (1996) İlköğretim Vatandaşlık Bilgileri, SEK Yayınları, Ankara.
BİLGEN Nihat (2001) 8. Sınıf için Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
(1957) Yurttaşlık Bilgisi Orta: III, Bir Yayınevi, İstanbul.
ARKIN Mefharet and SU Mükerrem Kamil (1956) Yurttaşlık Bilgisi Orta: II, Bir Yayınevi, İstanbul.
ARKIN Mefharet (1953) Yurttaşlık Bilgisi Sınıf: 5, Bir Yayınevi, İstanbul.
(1969) Yurttaşlık Bilgisi III, AS Matbaası, İstanbul.
(1957) Yurttaşlık Bilgisi, Maarif Basımevi, İstanbul.
(1956) Yurttaşlık Bilgisi Sınıf III, D.K, İstanbul.
AKSAN Halit (1952) Orta Okul Yurttaşlık Bilgisi Sınıf II, Güven Basımevi, İstanbul.
(1929) Yurt Bilgisi, Türk Neşriyat Yurdu, İstanbul.
Textbooks ABDÜLBAKİ [Muallim] (1927-28) Yurt Bilgisi, Maarif ve Şark Kitaphaneleri, İstanbul.
WALBY Sylvia (1994) Is Citizenship Gendered? Sociology, Vol. 28, No. 2, pp. 379-395.
VOGEL Ursula (1991) Is Citizenship Gender Specific? in The Frontiers of Citizenship, eds. U. Vogel and M. Moran, MacMillan, Basingstoke, pp. 58-86.
VOET Rian (1998) Feminism and Citizenship, Sage Publications, London.
ÜSTEL Füsun (2005) Makbul Vatandaşın Peşinde, İletişim Yayınları, İstanbul.
ÜSTEL Füsun (1996) Yurttaşlık Bilgisi Kitapları ve Yurttaş Profili, Yeni Yüzyıl, April 25, 1996.
Turkish Daily News, October 21, 2006.
Türkiye İstatistik Yıllığı 2007 (2007) T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
TUPPER Jennifer (2002) The Gendering of Citizenship in Social Studies Curriculum, Canadian Social Studies, Vol. 36, No. 3. Accessed December 12 http://www.educ.ualberta.ca/css/Css_36_3/ARgendering_of_citizenship.h tml.
TANRIÖVER Hülya U. (2009) Ders Kitaplarından Örtük Cinsiyetçilik de Çıkarılmalı, Bianet, May 25, 2009. Accessed December 15 2016 http://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/114737-ders-kitaplarindanortuk-cinsiyetcilik-de-cikarilmali.
TANÖR Bülent (2001) Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
SAKTANBER Ayşe (1991) Muslim Identity in Children’s Picture Books, in Islam in Modern Turkey: Religion, Politics and Literature in a Secular State, edited by R. Tapper, I. B. Tauris, London, pp. 171-188.
OSLER Audrey and STARKEY Hugh (2003) Learning for Cosmopolitan Citizenship: Theoretical Debates and Young People’s Experiences, Educational Review, Vol. 55, No. 3, pp. 243-254.
OĞUZ Aylin Kılıç (2007) Fedakâr Eş - Fedakâr Yurttaş: Yurttaşlık Bilgisi ve Yurttaş Eğitimi, 1970-1990. Kitap Yayınevi, İstanbul.
NYERS Peter (2007) Introduction: Why Citizenship Studies, Citizenship Studies, Vol. 11, No. 1, pp. 1-4.
MARSHALL Thomas H. (1952) Citizenship and Social Class, Cambridge University Press, Cambridge.
(2012) Citizenship and Gender, in The Wiley-Blackwell Companion to Political Sociology, eds E. Amenta, K. Nash, and A. Scott, Wiley-Blackwell, UK, pp. 372-383.
LISTER Ruth (1997) Citizenship: Feminist Perspectives, Macmillan, London, 1997.
(2000) Citizenship in Culturally Diverse Societies: Issues, Contexts, Concepts, in Citizenship in Diverse Societies, eds. W. Kymlicka and W. Norman, Oxford University Press, Oxford, pp. 1- 45.
KYMLICKA Will and NORMAN Wayne (1994) Return of the Citizen: A Survey of Recent Work on Citizenship Theory, Ethics, Vol. 104, No. 2, pp. 352-81.
KINCAL Remzi Y. (2002) Vatandaşlık Bilgisi, Mikro Basım, Ankara.
İNCE Başak (2012) Citizenship Education in Turkey: inclusive or exclusive, Oxford Review of Education, Vol. 38, No. 2, pp. 115-131.
İNAN Arı (1997) Tarihe Tanıklık Edenler, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1997.
İNAL Kemal (1996) Eğitimde İdeolojik Boyut, Doruk Yayınları, Ankara.
HELVACIOĞLU Firdevs (1996) Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik: 1928-1995, Kaynak Yayınları, İstanbul.
GÜRKAN Tanju and HAZIR Fatma (1997) İlkokul Ders Kitaplarının Cinsiyet Rollerine İlişkin Kalıpyargılar Yönünden Analizi, Yaşadıkça Eğitim, Vol. 52, pp. 25-31.
GUTMANN Amy (1987) Democratic Education, Princeton University Press, Princeton.
GUNSTEREN Herman Van (1994) Four Conceptions of Citizenship, in The Condition of Citizenship, ed. by B.V. STEENBERGEN, Sage Publications, London, pp. 36-49.
GÖK Fatma (2003) Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Ders Kitapları, in Ders Kitaplarında İnsan Hakları Tarama Sonuçları, eds. B. ÇÖTÜKSÖKEN, A. ERZAN, O. Silier, Tarih Vakfı, İstanbul, pp. 158-172
ESMER Yılmaz (2012) Değişimin Kültürel Sınırları: Türkiye Değerler Atlası 2012, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
ESEN Yasemin (2007) Sexism in School Textbooks Prepared under Education Reform in Turkey, The Journal for Critical Education Policy Studies, Vol. 5, No. 2, pp. 466-493.
ESEN Yasemin and M. T. BAĞLI (2003) İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme, A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Vol. 35, No. 1-2, pp. 143-154.
ÇAYIR Kenan and İPEK Gürkaynak (2008) The State of Citizenship Education in Turkey: Past and Present, Journal of Social Science Education, Vol. 6, No. 2, pp. 50-58.
ÇAYIR Kenan (2007) Tensions and Dilemmas in Human Rights Education, in Human Rights in Turkey, ed. Z. F. KABASAKAL ARAT, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, pp. 233-249.
CONNELL Raewyn W. (1987) Gender and Power: Society, the Person, and Sexual Politics, Polity, Cambridge.
(2006) On Education, Routledge, London.
BRIGHOUSE Harry (2000) School Choice and Social Justice, Oxford University Press, Oxford.
ASAN Hatice Tecer (2010) Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması, Fe Dergi, Vol. 2, No. 2, pp. 66-70.
ARNOT Madeleine (2006) “Freedom’s Children: A Gender Perspective on The Education of The Learner-Citizen,” International Review of Education, Vol. 52, No. 1, pp. 67-87.
ALTINAY Ayşe Gül (2004) Myth of the Military Nation: Militarism, Gender, and Education in Turkey, Palgrave Macmillan, New York.