1946 Genel Seçimlerinde Ayvalık

II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından Amerika ile birlikte savaştan en güçlüçıkan iki devletten biri olan Sovyetler Birliği, Türkiye’den birtakım taleplerde bulunmuş,Türkiye üzerinde özellikle Boğazlar konusunda baskı kurmaya başlamıştır. Türkiye,Sovyetlerin bu tutumu karşısında kendisine Batı’dan bir müttefik arayışına girmiştir. Buarayışta karşısına müttefik olabileceği ülke olarak Amerika çıkmıştır. Bir yandanAmerika ile ilişkiler kurmak için çaba harcanırken, diğer yandan çeşitli dış politikakaygılarıyla çok partili hayata geçilerek Türkiye’de demokrasi tesis edilmeye çalışılmıştır.Çok partili hayata geçişin ardından 6 Ocak 1946’da kurulan Demokrat Parti (DP)’ninhızla taraftar topladığını gören Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), seçimleri bir yıl erkenealarak iktidarını dört yıl daha garantilemek istemiştir. Kuruluşuyla genel seçimlerarasında yalnızca 6 ay kadarlık bir zamanı olan DP’nin tüm ülkede örgütlenmesimümkün olamamıştır. Partinin Ayvalık’taki örgütlenmesi ise Mayıs ayına tekabületmektedir. Bu açıdan Ayvalık DP teşkilatı için seçim çalışmalarını yürütmek çok dahazor olmuştur.Her ne kadar çok partili hayata geçilmişse de Seçim Kanunu’ndaki antidemokratikmaddeler ve idarecilerin tutumları 1946 genel seçimlerine leke sürmüştür. Ayvalık’ta daülkenin geri kalanına paralel şekilde tartışmalar yaşanmış, Ayvalık DP teşkilatıseçimlerde hile yapıldığını ve Seçim Kanunu’na aykırı hareket edildiğini iddia etmiş, buna karşılık olarak CHP ise seçimlerin tam bir dürüstlük ve kardeşlik havasındagerçekleştiğini öne sürmüştür. Genel seçimlerden sonra yapılan İl Genel Meclisiseçimlerinde de benzer olaylar yaşanmış, muhalefet iktidarı suçlamıştır. Hem 1946 genelseçiminde hem de İl Genel Meclisi seçiminde Ayvalık’ta yaşananlar Türkiye’nin yenisiyasi havasının bir örneğini teşkil etmiştir.

Ayvalık in the General Election of 1946,

The Soviet Union, one of the two most powerful States in World War II together with the USA after the end of the war, have made a number of demands on Turkey. It started to put pressure on Turkey, especially about the Straits. In the face of this attitude of the Soviets, Turkey was in search for an ally from the West. In this quest, the United States emerged as the country where could be an ally. While efforts were made to build relationships with the USA on one hand, it was sought to establish democracy in Turkey through multi-party-life because of various foreign policy concerns in Turkey by multiparty life on the other hand. The Republican People’s Party (CHP) observed that the Democratic Party (DP), which was established on January 6, 1946 after transition to multiparty system, gathered supporters quickly, thus wished to secure its government for further four years by scheduling the elections to 1 year earlier. DP could not be organized in whole country, because the general elections were only 6 months after its establishment. The organization of the party in Ayvalık was completed in May. In this respect, the election campaigns for the DP organization in Ayvalik were much more difficult. Despite the transition to a multi-party system, anti-democratic clauses in the Election Law and the attitudes of administrators dishonoured the General Elections of 1946. In Ayvalık, discussions were made in parallel with the rest of the country; the DP organization in Ayvalik claimed that there was cheating in the elections and that it was against the Election Law; CHP asserted in response that the elections were held in full honesty and fraternity. Similar events took place in the elections of the Provincial General Council after the general elections; the opposition blamed the government. Those experienced in Ayvalik both during General Elections of 1946 and the elections of the Provincial General Council constituted an example of Turkey's new political atmosphere.

PDF

___

YILDIRIM Sema - ZEYNEL Behçet Kemal (Ed.) (2010) TBMM Albümü (1920-2010) 1. Cilt (1920-1950), II. Baskı, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
YILMAZ Ensar (2010) 1946 Seçimlerinde Öne Çıkan Bazı Hususlar, ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, ss. 177-188.
UZUN Hakan (2013) Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1946 Olağanüstü Kurultayı, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt 13, Sayı 26 (Bahar), ss. 139-161.
TOKER Metin (1990) Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
TAŞDEMİR Serap (2010) Tek Parti Döneminde Ayvalık’ta Eğitim Faaliyetleri, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, ss. 218-241.
ŞENTAY Bülent (2014) Zarbalı Hulusi Zarplı: Cesur Bir Kuvay-i Milliyeci, Yurtsever Bir Aydın, Çalışkan Bir İşadamı, Ayvalık, Sayı: 4, ss. 24-26.
ÖZTÜRK Kazım (1995) Türk Parlamento Tarihi II. Dönem III. Cilt, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara.
OLGUN Kenan (2011) Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 27, Sayı 79, ss. 1- 35.
KOÇAK Cemil (2012) İktidar ve Demokratlar Cilt 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
KARPAT Kemal (2010) Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
İPEK Göktuğ (2016) Ayvalık’ta Sosyal ve Siyasi Hayat (1940-1950), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
DEVELLİOĞLU Ferit (2002) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, 19. Baskı, Ankara.
ÇOKER Fahri (1998) Türk Parlamento Tarihi, Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri I. Cilt (1961-1964), Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara.
Kitap ve Makaleler ÇELEBİ Onur (2015) Türkiye’de Demokrasinin Sancılı Doğumu: 1946 Seçimleri, Turkish Studies, Cilt 10, Sayı 1, ss. 251-272.
KARAYILDIZ İbrahim ile yapılan görüşme (2013) 13 Kasım, Ayvalık.
Sözlü Kaynaklar EZER Salim ile yapılan görüşme (2013) 12 Kasım, Ayvalık.
Seçim Kurulu Başkanlığından (1946) Ayvalık, 15 Ağustos, s. 2.
Seçim Kurulu Başkanlığından (1946) Ayvalık, 4 Temmuz, s. 1.
Seçim garabetlerinden (1946) Yeni Asır, 30 Temmuz, s. 4.
Propagandistlerin Muhakemesi (1946) Ayvalık, 15 Ağustos, s. 2.
Parti Kongreleri (1944) Türk Dili, 19 Kasım, s. 2.
Oy farkı ne kadar? (1946) Türk Dili, 23 Temmuz, s. 1.
(1946) Yersiz İsnatlara Cevap, Ayvalık, 1 Ağustos, s. 1.
ONURSAL Muharrem (1946) Sayın, Bay Vacit Asena, Ayvalık, 15 Ağustos, s. 1.
Milletvekilleri Seçimi Kanunu (1946) T. C. Resmi Gazete, Sayı: 6326, 6 Haziran, s. 10703.
KATRİNLİ Fahrettin (1946) D. P. Protestosuna verilen cevap münasebetile, Ayvalık, 8 Ağustos, s. 1.
İlçemizde Kurulan 26 Seçim Bürosuna Dahil Köy ve Mahalleleri Gösterir Liste (1946) Ayvalık, 18 Ağustos, s. 2.
İlçe Seçim Kurulu Başkanlığından (1950) Ayvalık, 17 Ağustos, s. 3.
İl genel meclis üyelikleri adayları (1946) Ayvalık, 29 Ağustos, s. 2.
İl genel meclisi seçimleri (1946) Ayvalık, 5 Eylül, s. 1.
FİLAT, Şükrü (1946) Seçimde bir milletvekili çıkarmalıyız, Ayvalık, 13 Haziran, s. 1.
D.P. den ve Belediye meclisinden istifalar (1950) Körfez, 22 Eylül, s. 1.
Demokrat Parti Seçimlere iştirak ediyor (1946) Ayvalık, 29 Ağustos, s. 2.
Demokrat Parti Balıkesir ili millet vekilleri adayları (1946) Ayvalık, 18 Temmuz, s. 2.
Demokrat Parti Ayvalıkta neler yapmış? (1946) Türk Dili, 23 Haziran, s. 1.
Demokrat parti Ayvalık müteşebbis heyeti kuruldu (1946) Ayvalık, 9 Mayıs, s. 1.
C.H.P. İlçe kongresi Pazar günü yapıldı (1948) Ayvalık, 1 Ocak, s. 1.
C.H.P. idare kurulu (1948) Ayvalık, 22 Ocak, s. 1.
Ayvalık’ta yolsuzluklar (1946) Demokrat İzmir, 23 Temmuz, s. 4.
Ayvalık Gazetesi Müdürlüğüne (1948) Ayvalık, 25 Kasım, s. 3.
Ayvalık D. Parti İlçe Kongresi (1948) Ayvalık, 16 Aralık, s. 1.
(1946) S.O.S., Ayvalık, 22 Ağustos, s. 1.
Gazeteler ASENA Vacit (1946) Sayın Bay Muharrem Onursal, Ayvalık, 8 Ağustos, s. 2.
Arşiv Kaynakları Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Fon No: 490,1-0-0, Kutu No: 624, Dosya No: 51, Sıra No: 1, 1944.