13 Kasım 1960 Tasfiyesine Giden Süreçte Alparslan Türkeş ve Milli Birlik Komitesi İçinde İhtilaf

27 Mayıs darbesi sonrasında askerler tarafından teşekkül eden Milli Birlik Komitesioldukça heterojen bir hüviyeti haizdir. Komitenin çeşitli rütbeler ve yaş gruplarındanoluşan yapısının yanında üyelerin arasında bulunan fikir ayrılıkları, kabaca iki grupetrafında bölünmeye meydan vermiştir. Bu gruplardan birisinin başını, ihtilal sonrasındaBaşbakanlık Müsteşarı olacak olan Alparslan Türkeş çekerken, diğer kliğin öncüsüCemal Madanoğlu olacaktır. Alparslan Türkeş, Albay kimliğinin yanında komiteiçerisinde bilhassa görece genç olan subayların sempatisini kazanacak ve bu grup MilliBirlik Komitesi’ni, “Atatürk’ün tamamlayamadığı” diye nitelendirdikleri reformlarıntatbiki için vesile kılmak isteyeceklerdir. Böylece bu grup “radikaller” olarak tasnifedilirken, Türkeş de dönemin milliyetçi-sosyalist lideri Nasır’dan mülhem “İhtilalinKudretli Albayı” olarak tarif edilecektir. Buna mukabil, Madanoğlu’nun grubu “seçimlerin bir an evvel yapılması suretiyle idarenin sivillere devredilmesi” düşüncesindehareket edeceklerdir. İki görüş arasındaki bu temel anlayış farkı, beraberinde diğersorunlarla birleşince 13 Kasım 1960 tarihinde, komite oto-tasfiye uygulayacak veiçlerinde Türkeş’in de bulunduğu 14 üye yurtdışına memur olarak tayin edileceklerdir.

Alparslan Türkeş in the Process Towards Discharge on November 13, 1960 and a Dispute Within the National Unity Committee,

The National Unity Committee formed by the soldiers after the coup on May 27 had a very heterogeneous identity. In addition to the composition of the committee with various ranks and age groups, the disagreements among the members led to division around roughly two groups. The head of one of these groups was Alparslan Turkes, who became the Undersecretary of the Prime Ministry after the coup, while the other was Cemal Madanoglu. Alparslan Turkes gained the sympathies of the officers, especially who were relatively young in the Committee, besides his identity as a Colonel, and this group wished to make the National Unity Committee implement the reforms that Ataturk could not have completed. Thus, while this group was classified as "radicals", Turkes was described as the "Mighty Colonel of Coup", inspired from Nasser, the nationalist-socialist leader of his time. On the other hand, Madanoglu's group acted with the thought of "transfer of the administration to the civilians by making the elections as soon as possible". Due to this difference of this basic mentality between the two views, together with other problems, the Committee carried out an auto-discharge on November 13, 1960 and 14 members, including Turkes, were appointed as civil servants abroad.

PDF

___

YILDIZ Ahmet (2001) İhtilalin İçinden: Anılar, Değerlendirmeler, Alan Yayınları, İstanbul.
YALMAN Ahmet Emin (1997) Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim-2 (1922-1971), Yay. Haz. Erol Şadi Erdinç,2.B, Pera Turizm ve Ticaret Yayınları, İstanbul.
YALÇIN Aydın (1 Kasım 1960) “ Üniversite Açılırken”, Öncü.
UTKU Cumhur (2006) 14’lerden Suphi Karaman’a İhtilal Mektupları, Kaynak Yayınları, İstanbul.
ULUÇ Fuat - ÖZDAĞ Muzaffer (1965) Alparslan Türkeş, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
WEIKER Walter (1963) The Turkish Revolution 1960-1961,The Brookings Institution, Washington D.C.
TÜRKEŞ Alparslan - BAYKAL Rıfat-, ÖZDAĞ Muzaffer (1965) Bazı Gerçekler(Savunmalar), Ayyıldız Matbaası, Ankara.
TURGUT Hulusi (1995) Türkeş’in Anıları: Şahinlerin Dansı, ABC Yayınları, İstanbul.
(1967) İsmet Paşayla 10 Yıl, Akis Yayınları, Ankara.
(1966) “Demeç Havayı Değiştiriyor ve Kudretli Albayın Dişleri Sökülüyor”, Akis, 24 Aralık
TOPLU Abdülhadi (1976) Anayasa’da Milliyetçilik Mücadelesi, Töre-Devlet Yayınları, Ankara.
TOKER Metin (8 Haziran 1960) “Bugünkü Vazifemiz”, Akis.
TİMUR Taner (2009) “Yakın Siyasi Tarihimizde Siyaset, İdeoloji ve Bilim”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce 9: Dönemler ve Zihniyetler.
TEKELİ İlhan (2013) 1960’lı Yıllarda Türkiye’de Planlama Düşüncesinin Yeniden Canlanışını Modernite Projesi İçinden Okumak, Modernizmin Yansımaları: 60’lı Yıllarda Türkiye.
TAYLAK Muammer (1977) 27 Mayıs ve Türkeş, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
(1967) “İhtilal ve Sonrası”, Milli Hareket, Mayıs.
TAŞER Dündar (1967) “Çözülen İhtilal”, Milli Hareket, Mart.
SEYHAN Dündar (1966) Gölgedeki Adam, Nurettin Uycan Matbaası, İstanbul.
SOMEL Ali (2009) Türkiye’de Kalkınma Planlaması Efsanesi, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce-9: Dönemler ve Zihniyetler, Ed.Ömer Laçiner, İletişim Yayınları, İstanbul.
(1960) Üniversite Meselesi, Havadis, 3 Kasım.
SAFA Peyami (1960) Basın ve Bilim Ağaları, Havadis, 9 Ekim.
SANDALCI Emin Galip (1960) İhtilal Konuştu, Vatan, 30 Ekim.
PERİN Mithat (1967) Yassıada’da 476 Gün, Haber. 17 Mayıs.
PEKMEZCİ Necdet, BÜYÜKYILDIZ Nurşen (1999) Ülkücüler: Öteki Devletin Şehitleri Kaynak Yayınları, İstanbul.
ÖZDAĞ Ümit (2004) Menderes Döneminde Ordu-Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali,2.B,Boyut Kitapları, İstanbul.
ORHON Orhan Seyfi (1960) Bab-ı Ali Ağaları, Havadis, 10 Ekim.
NALBANTOĞLU Muhiddin (2010) Alparslan Türkeş ile Tarihi Aydınlatan Sohbetler, Toker Yayınları, İstanbul.
(2005) Türkiye Üzerine Tezler:3, Tekin Yayınevi, İstanbul.
KÜÇÜK Yalçın (2005) Türkiye Üzerine Tezler:2, Tekin Yayınevi, İstanbul.
KÖSOĞLU Nevzat (2010) Dündar Taşer, 2.B,Ötüken Yayınları, Ankara.
KÖKER Aydın (1962) Türkeş İhtilali Anlatıyor, Yeni İstanbul, 15 Şubat.
KÜÇÜKÖMER İdris (2007) Düzenin Yabancılaşması,5.B,Bağlam Yayınları, İstanbul.
KAYALI Kurtuluş (2012) Ordu ve Siyaset: 27 Mayıs-12 Mart,5.B,İletişim Yayınları, İstanbul.
(1960) Üniversitelerin Durumu, Kudret, 1 Kasım
KAFLI Kadircan (1960) Türkeş ve Bursa Konuşması, Tercüman, 28 Ekim.
ILICAK Nazlı (1975) 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor, Kervan Yayınları, İstanbul.
METİN İbrahim (2012) İhtilalciler Hesaplaşıyor Belgelerle 27 Mayıs-Ondörtler ve Dündar Taşer, Töre-Devlet Yayınları, İstanbul.
MARAŞLI Erol (2010) Darbe İçinde Darbe: “13 Kasım 1960-14’ler Olayı”, Bilge Oğuz Yayınları, İstanbul.
(1965) Ülkü ve Kültür Birliği Teklifinin İç Yüzü, Milliyet, 26 Nisan.
(1965) Öncü Gazetesinin Garip Hikâyesi, Milliyet., 16 Nisan.
(1965) Türkeş’i Müsteşarlıktan Uzaklaştırma Teşebbüsleri, Milliyet, 7 Nisan.
(1965) “Komitede Bölünme”, Milliyet. 6 Nisan.
(1965) Bakanlar Kurulu’nun Teşkili İlk Anlaşmazlığı Yaratmıştı, Milliyet. 7 Mart.
(1965) İhtilalin İç Yüzü:2, Milliyet. 5 Mart.
(1962) Gürsel’e Ani Olarak Verilen İzin Teşkilatta Bomba Gibi Patladı, Milliyet. 20 Haziran.
(1962) İhtilal Kararı Veriliyor ve Hazırlıklar Başlıyor, Milliyet, 14 Haziran.
İPEKÇİ Abdi, COŞAR Ömer Sami (1962) Milli Emniyet Türkeş’in Gürsel’le Temas Teşebbüsünü Haber Almıştı, Milliyet, 22 Mart.
İPEKÇİ Abdi (1961) 14’ler Faşist miydi, Sosyalist miydi?, Yön, 20 Aralık.
HALE William (1996) Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Çev. Ahmet Fethi, Hil Yayınları, İstanbul.
FAİK Bedii (1967) İhtilalciler Arasında Bir Gazeteci, Dünya Yayınları, İstanbul.
(1960) İnkılabımızın Şartları, Havadis, 30 Ekim.
(1960) Fikri Planlama İhtiyacı, Havadis. 4 Ekim.
(1960) Planlama Teşkilatı, Havadis. 3 Ekim.
(1960) Kurulması Beklenen Partiler Üzerine, Havadis. 11 Eylül.
EVLİYAOĞLU Gökhan (1960) Yeni Bir Parti Kurulmalıdır, Havadis. 7 Eylül
ESİN Numan (2005) Devrim ve Demokrasi: Bir 27 Mayısçının Anıları,2.B,Doğan Kitap, İstanbul.
ESENKOVA Enver (1961) Esenkova’nın Madanoğlu’na Cevabı, Düşünen Adam, 6 Aralık.
ERKANLI Orhan (1973) Anılar-Sorunlar-Sorumlular, Baha Matbaası, İstanbul.
ER Ahmet (2012) Hatıralarım, Selçuklu Sosyal Güvenlik, Eğitim, Kültür ve Dayanışma Vakfı Yayınları,3.B,Ankara.
(1960) Millet Egemenliğini Reddeden Teşkilat, Akis, 14 Kasım.
(1960) Ülkü ve Kültür Birliği Nedir, Ulus, 5 Kasım.
ECEVİT Bülent (1960) Üniversiteye Niye Vuruldu, Ulus, 30 Ekim.
DOĞAN Mehmet (2000) Alparslan Türkeş MHP ve Gölgedeki Adam, Ocak Yayınları, Ankara.
DEMİREL Tanel (2011) Türkiye’nin En Uzun Uzun On Yılı: Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, İstanbul Üniversitesi Bilgi Yayınları, İstanbul.
DELİORMAN Altan (2000) Tanıdığım Atsız,2.B, Orkun Yayınları, İstanbul.
BAŞKUT Cevat Fehmi (1960) Başbakanlık Müsteşarı Albay Alparslan Türkeş ile Görüşme, Cumhuriyet, 17 Temmuz
AYDIN Suavi - TAŞKIN Yüksel (2014) 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.
AYDEMİR Talat (2010) Hatıratım, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
ALTUĞ Kurtul (1991) 27 Mayıs’tan 12 Mart’a, Yılmaz Yayınları, İstanbul.
(1960) Kurucu Meclis, Milliyet, 13 Kasım.
ALTAN Çetin (1960) Rica Ederiz, Milliyet, 31 Ekim.
AKYAZ Doğan (2009) Askeri Müdahalelerin Orduya Etkisi: Hiyerarşi Dışı Örgütlenmede, Emir Komuta Zincirine, 3.B, İletişim Yayınları, İstanbul.
AHMAD Feroz (2007) Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Çev. Ahmet Fethi,3.B,Hil Yayın, İstanbul.
Kitaplar ve Makaleler 60’lılardan Vatan Kurtarma Hikâyeleri (2014) Ötüken Yayınları, İstanbul.
Yön
Yeni İstanbul
Yeni Gazete
Ulus
Times
Tercüman
Öncü
Milliyet
Milli Yol
Milli Hareket.
Medeniyet
Le Monde
Kudret
Kim
Havadis
Haber
Düşünen Adam
Cumhuriyet
Süreli Yayınlar Akis
Resmi Yayınları T.C Milli Birlik Komitesi Genel Kurul Toplantısı, Dönem:01, Cilt:3,Birleşim:34,09.09.1960.
FO 370/ 160791
FO 371/ 153066
FO 371/153035
Arşiv Belgeleri Birleşik Krallık Ulusal Arşivleri Dış İşleri Bakanlığı / Foreign Office (FO)