İrem TOPTAŞ, Yusuf KASAP, Celaleddin BARUTÇULAR, Müjde KOÇ, Mehmet YILDIRIM

Yazlık Ekmeklik Buğdayların Çimlenme Dönemi Yüksek Sıcaklık ve Kuraklığa Duyarlılığı ve Verimle İlişkisi

Bu çalışma, 2011/2012 yetiştirme sezonunda Çukurova (ADN) ve Diyarbakır (DYB) lokasyonlarında normal ekim (NE) ve geç ekim (GE) yapılarak ve her ekim için yağışa bağlı (YB), sulamalı (SU) koşullarda yetiştirilen (NEYB, NESU, GEYB, GESU) 16 yazlık ekmeklik buğday genotiplerinin, laboratuvar koşullarındaki çimlenme özellikleri ile dane verimi arasındaki ilişkilerin saptaması amacıyla yapılmıştır. Çimlendirme, tam kontrollü koşullarda iki aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada karanlık koşullarda, sabit (20°C) sıcaklıkta, 7. gündeki çimlerde, genotiplerin potansiyel koleoptil uzunluğu (PKU) saptanmış, ikinci aşamada, farklı sıcaklık (20°C ve 30°C) ve su geriliminde (Ψs=0.0 Mpa ve Ψs=-0.6 Mpa) 12 saat gündüz/gece ışık periyodunda çimlenme 7 gün sürdürülmüştür. Çalışmada, sıcaklığa duyarlılık indeksi (SDIADN-SU) ile PKU arasında r= -0.551* düzeyinde önemli ilişki saptanmıştır. Normal ve kurakta çimlenme oranı ile kuraklığa duyarlılık indeksi (KDIADN-NE) arasında sırası ile r=-0.520* ve r=-0.568*, sıcakta çimlenme oranı ile KDIDYB-GE ve SDIDYB-SU arasında sırası ile r= 0.523* ve r= 0.564*, sıcakta sürgün uzunluğu ile KDIDYB-NE ve SDIDYB-SU arasında sırası ile r= 0.611* ve r= 0.618*, sıcakta kök ağırlığı ile KDIADN-NE ve KDIADN-GE arasında sırası ile r= 0.516* ve r= -0.509* ve yine sıcakta kök ağırlığı ile SDIDYB-YB ve SDIDYB-SU arasında sırası ile r= -0.525* ve r= -0.515* düzeyinde önemli ilişkiler saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Buğday, sıcaklık, kuraklık, çimlenme

Seedling Stage High Temperature and Drought Stress Susceptibility and Yield Relationships in Spring Bread Wheat

This experiments were conducted in Çukurova (ADN) and Diyarbakır (DYB) locations during 2009-2010 growing season. Bread wheat cultivars were grown conventional sowing time (CS) and late sowing time (LS) with rainfed (RF) and irrigated (IR) conditions (CSRF, CSIR, LSRF, LSIR). The aim of this study was to evaluate germination and seedling traits of 16 spring wheat genotypes and its relationships between grain yield. Germination was conducted under controlled condition with two stages. In the first stage, potential coleoptile length were determined on 7th day of germination in the dark and constant temperature (20°C) condition. The second germination stage were conducted with two temperature regime, control (20°C) and high temperature (30°C) with water regime, control (Ψs=0.0 MPa) and drought stress (Ψs=-0.6 MPa) condition under 12 hours light/dark periods and 7 day duration. In this study, relationships between heat stress index (HSIADN-IR) and potential coleoptile length was strongly releated (r=-0.551*). Negative correlations between germination ratio and drougth stress index (DSIADN-CS) were observed under both control (r=-0.520*) and dry conditions (r=-0.568*). Germination ratio was positively correlated with DSIDYB-LS (r=0.523*), HSIDYB-IR (r=564*) and seedling length was positively correlated with DSIDYBCS (r=0.611*) and HSIDYB-IR (r=0.618*). Root dry weight was significantly correlated with DSIADN-CS (r=0.516*) and DSIADN-LS (r=-0.509*) in Adana and HSIDYB-RF (r=-0.525*) and HSIDYB-IR (r=-0.515*) in Diyarbakır conditions.

Keywords:

Wheat, temperature, drought, germination,

PDF

___

Ayeneh A., Van Ginkel M., Reynolds M.P. and Ammar K., 2002. Comparison of leaf, spike, peduncle, and canopy temperature depression in wheat under heat stress. Field Crops Res., 79: 173–184
Fischer R.A. and Maurer R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. ı. grain yield responses. Austr. J. Agric. Res., 29: 897-912
Karaoğlu M., 2010, Çölleşme, Kuraklık ve İklim Değişikliği Etkileşimlerine Zirai Meteorolojik Yaklaşımlar. Çölleşme ile Mücadele Sempozyumu, 17-18 Haziran, Çorum, s: 49-58
Koç M., Barutçular C. ve Tiryakioğlu M., 2008. Possible heat-tolerant wheat cultivar ımprovement through the use of flag leaf gas exchange traits in a mediterranean environment. J. Sci. Food Agric., 88: 1638-1647
Mian M.A.R., Nafziger E.D., 1994. Seed size and water potential effects on germination and seedling growth of winter wheat. Crop Sci., 34: 169-171
Zadoks J.C., Chang T.T. and Konzak C.F., 1974. A decimal code for the growth stage of cereals. Weed Research, 14: 415–421.