Bazı Ekmeklik Buğday Çesitlerinde Farklı Tohum İriliklerinin Tane Verimi, Verim Öğeleri ile Kalite Üzerine Etkisi

Bu araştırma; 2007-2009 yılları arasında Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre dört tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede; ana parsel olarak çeşitler (Flamura-85, Gelibolu, Kate A-1 ve Guadalupe), alt parsel olarak 4 farklı tohum irilikleri (2.8 mm üstü, 2.8-2.5 mm arası, 2.5-2.2 mm arası ve 2.2-2.0 mm arası) ele alınmıştır. Araştırma; farklı 1000 tane ağırlıklarına sahip dört ekmeklik buğday çeşidinde 4 farklı tohum iriliğinin tane verimi, verim öğeleri ve bazı kalite değerleri üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yapılan varyans analiz sonucunda tane verimi, metrekarede başak sayısı, başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı yönünden çeşitler arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Tohum iriliği, her iki yılda da tane verimi, 1000 tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığını etkilerken, metrekarede başak sayısını ve başakta tane sayısını etkilememiştir. Tohum iriliği artıkça çeşitlerin tane verimi artmıştır. En yüksek tane verimi 2.8 mm üstü tohum iriliğinden alınırken, en düşük tane verimi ise 2.0-2.2 mm arası tohum iriliğinden alınmıştır. 1000 tane ağırlığı yüksek olan çeşitlerde tohum iriliği artıkça tane verimindeki artış oranının daha fazla olduğu saptanmıştır. Araştırma sonucunda; bölgede Gelibolu ve Flamura-85 çeşitlerinde 2.5 mm üstü, Kate A-1 çeşidinde 2.2 mm üstü ve Guadalupe çeşidinde ise 2.0 mm elek üstü tohumluklar kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday (T. aestivum L.), tohum iriliği, tane verimi

Effects of Different Seed Sizes on Grain Yield, Yield Components and Quality of Some Bread Wheat (T. aestivum L.) Varieties

This study was conducted in the experimental field of Trakya Agricultural Research Institute in a randomized split blocks design with four replications in two years (2007-2008 and 2008-2009 growing seasons). The experiment was set up cultivars (Flamura-85, Gelibolu, Kate A-1 ve Guadalupe) as main plot and four different seed size (above 2.8 mm, among 2.8-2.5 mm, among 2.5-2.2 mm and among 2.2-2.0 mm ) as subplot. The objective of the study was to determine the effects of four different seed sizes on grain yield, yield components and quality in bread wheat cultivars which have four different kernel weight. According to the results obtained from analyses, differences between cultivars in terms of grain yield, number of spike per square meter, number of kernel per spike, thousand kernel weight, test weight and protein rate were found statistically significant. While grain yield, thousand kernel weight and test weight were affected by the seed size, number of spike per square meter and number of kernel per spike weren’t affected by the seed size in both years. The grain yields of cultivars went up with increasing seed size. While the highest yield was obtained with 2.8 mm and above seed size, between 2.0-2.2 mm seed size gave the lowest yield. Increasing seed size in cultivars having high kernel weight caused greater yield increase more than in cultivars with low kernel weight. Based on the results of the study, above 2.5 mm seed size in Gelibolu and Flamura-85, above 2.2 mm in Kate A-1 and above 2.0 mm seed size in Guadalupe cultivars were suggested for Trakya region.

Keywords:

Wheat (T. aestivum L.) bread, seed size, grain yield,

PDF

___

Akıncı C. ve Yıldırım M., 2007. Tohum İriliğinin Makarnalık Buğdayın Verim ve Kalitesi Üzerine Etkisi. TOVAG-TÜBİTAK Araştırma Raporu. 2007, Diyarbakır
Avcı M., Güler M., Pala M., Karaca M. Ve Eyüboğlu H., 1987. Yetiştirme Tekniği Paketi Öğelerinin Orta Anadolu Bölgesi Kurak Koşullarında Buğday Verimine Etkileri. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6- 9 Ekim 1987, Bursa
Barut A., 2003. Bazı Yulaf Çeşitlerinde Ekim Zamanı ve Tohum İriliğinin Verim ve Verim Ögelerine Etkisi (Doktora Tezi). Ankara Ün. Fen Bil. Ens., Ankara
Chastain T. G. and Wysocki K. J., 1995. Stand establishment responses of soft white winter wheat to seedbed residue and seed size. Crop Sci., 35: 214-218
Douglas C.L. and Wilkins D.E., 1992. Influence of Tillage and Seeds on Wheat Emergence and Development. Agronomy Abstracts, ASA, Medison, WI, p. 323
Harmanşah F. ve Tanin Y., 1987. Tigem Hububat Tohumluğu Üretim Teknikleri ve Sözleşmeli Tohumluk Üretiminin Genel Esasları Türkiye Tahıl Simpozyumu, 6- 9 Ekim 1987, Bursa, 19-28
Kara B. ve Akman Z., 2007. Farklı tane iriliği ve ekim derinliklerinin buğday (Triticum aestivum L.)’ın kök ve toprak üstü organlarının ilk gelişmesine etkisi. Akdeniz Üni. Ziraat Fak. Dergisi, 20(2): 193-202
Karaman M., Aktaş H., Kendal E., Erdemci İ. ve Tekdal S., 2014. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Tohum İrilikleri ile Verim ve Kalite Parametreleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye 5.Tohumculuk Kongresi ve Sektörel İş Forumu, 19-23 Ekim 2014,Diyarbakır/Türkiye, 358-362
Khan R.U., Rashid A., Khan A. and Khan N.A., 2000. Yield component and seed yield of wheat as affected by seed size under the rain-fed condition of dera ismail khan. Pakistan Journal of Biological Sciences, 3(12): 1996-1997
Main M.A.R., Nafziger E.D., 1994. Seed size and water potantial effects on germination and seedling growth of winter wheat. Crop Sci., 36: 169-171
Mian A.R., Nafzigier E.D., 1992. Seed Size Effects on Emergence, Head Number, Grain Yield of Winter Wheat. J. Prod. Agric., 5: 265-268
Pavez Saa D., 1989. Effect of Seed Size and Sowing rate Wheat on Plant Development and Some Yield Components. Simente, 59(1-2): 21-29
Ries S.K. abd Everson E.H., 1970. Protein content and seed size relationships with seedling vigor of wheat cultivars. Agronomy J., 65: 884-886
Singh A.K., Tripathi I.D. abd Chowdhury R.K., 1975. Effect of seed size on seedling growth and mature plant charactes in barley (Hordeum vulgare L.). Field Crop Abst., 29(10): 7661
Spilde L.A., 1989. Influence of seed size and test weight on several agronomic traits of barley and hard red spring Wheat. J. Prod. Agric., 2: 169-172
Sönmez F., 2000. Tohum iriliği ve azotun arpanın ilk gelişme devresinde kök ve toprak üstü organlara etkisi. Turkish J. Agric. For., 24: 669-675
Taner S., Çeri S., Kaya Y., Partigöç F., Ayrancı R., Özer E. ve Aydoğan S., 2011. Buğdayda tohum iriliğinin tane verimi bitki boyu ve bazı kalite unsurlarına etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20(2): 10-16
Uluöz M., 1965. Buğday un ve ekmek analiz metotları. Ege Ü. Z. F. Yayınları Yayın No: 57, İzmir
Ünver S., 1995. Buğdayda Tohum İriliğinin Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Arş. Ens. Yayın No: 1, TARM Matbaası, Ankara