İsmet BAŞER, Kayıhan Z. KORKUT, Oğuz BİLGİN, Alpay BALKAN

Anter Kültürü Tekniği ile Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Melez Populasyonlarından Doubled Haploid Bitkilerin Elde Edilmesi

Çalışmada, Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde elde edilen 17 F2 ekmeklik buğday melez popülasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Ekmeklik buğday genotipleride erken-orta tek çekirdekli dönemde çiçek tozu içeren anterler W14 besi ortamında kültüre alınmışlardır. Bu ortamda gelişim gösteren kalluslar ve yeşil bitkicikler 190Icu rejenerasyon ortamına aktarılarak gelişimleri sağlanmıştır. Çalışmada anterlerden gelişen kallus sayısı, albino bitkicik sayısı, test tüplerine aktarılan yeşil bitkicik sayısı, toprağa aktarılan yeşil bitki sayısı ve spontan double haloid bitki sayıları belirlenmiştir. Yapılan önemlilik testi sonucunda melez popülasyonlarında incelenen tüm karakterlerde genotipler arasında istatistiki olarak önemli farklılık bulunmuştur. Yeşil bitkicik sayısı 1.0-25.25, kallus sayısı 128.75-2.25, tüplere aktarılan bitkicik sayısı 1.0-24.0 adet, toprağa aktarılan bitki sayısı ortalama olarak 0.00-17.50 adet, spontan double haploid bitki oranı %0.00-55.00 arasında değişmiştir. En fazla seraya aktarılan bitki sayısı 17.30 adet ile Sagittario x Pehlivan ve 9.50 adet ile Sagittario x Luzanovka melez popülasyonundan elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Anter, ekmeklik buğday, spontan double haploid, albino

Obtaining of Doubled Haploid Plants from Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Hybrid Populations by Anther Culture Technique

The objectives of this study were to determine for response rate of anther culture response in wheat hybrid populations In addition to this, response of seventy bread hybrid wheat populations in their early uninucleate period to anter culture were determined by using W14F medium. In the study, the number of calluses which developed from anthers, the number of albino plantlets, the number of green plantlets which transferred to test tubes, the number of green plants which transferred to the soil and the number of spontaneous double haploid plant were determined. Based on the results of significance test, the differences between genotypes in the hybrid populations for all investigated characters were found statistically significant. Green plantlets number, callus number, green plantless number in tubes, plant number in soil and spontaneous double haploid plant rate were changed between 1.0 to 25.25 unit, 128.75-2.25 unit, 1.0-24.00 unit, 0.0-17.50 unit and 55.00-0.00 %, respectively. The maximum number of plantlets, which transferred to the greenhouse, obtained from Sagittario x Pehlivan and Sagittario x Luzanovka hybrids population 17.30 units and 9.50 units, respectively.

Keywords:

Anther, bread wheat population, spontaneous doubled haploid, albino,

PDF

___

Ahmet H. ve Adak M.S., 2007. Irak’ta yetiştirilen bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde kallus oluşumu ve bitki rejenerasyonu. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(3): 285-291.
Barnabas E., Szakacs E., Karsai I. and Bedö Z., 2001. In vitro androgenesis of wheat. From Fundamentals to Practical Application, 119: 211-216.
Çay F., 2012. Bazı Buğday Melez Popülasyonlarının Anter Kültürüne Yanıtları. (Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 64.
Enginözü M., 2006. Donör Bitkilerin Yetişme Koşulları ve Farklı Kültür Sıcaklıklarının Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Anter Kültüründe Haploid Bitki Rejenerasyonuna Etkileri Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Foster B.P., Touraev A. and Jain S.M., 2009. Advances in Haploid Production in Higher Plants, 12 110.
Henry Y. and De Buyser J., 1990. Wheat Anther Culture: Agronomic Performance of Doubled Haploid Lines and The Release of A New Variety "Florin". Biotechnology in Agriculture and Forestry, Volume 13, Ed: Y.P.S. BAJAJ Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg.
Korkut K.Z., Başer İ., Turhan H. ve Bilgin O., 2001. Yerli Ve Yabancı Kökenli Ekmeklik Buğday Çeşit Ve Hatlarında Haploid ve Dihaploid Genotiplerin Elde Edilme Olanakları. TÜAF-232. Tekirdağ.
Korkut K.Z., Başer İ., Turhan H. ve Bilgin O., 2003. Androgenetic plant production in local foreign bread wheat genotypes. Turkish Journal Of Field Crops, 8:1, 9-14.
Özgen M., Adak M.S., Söylemezoğlu G. ve Ulukan H., 2000. Bitkisel gen kaynaklarının koruma ve kullanımında yeni yaklaşımlar. Türkiye Ziraat Mühendisligi V. Teknik Kongresi, 259–289, Ankara.
Pauk J., Mihaly R. and Puolimatka M., 2003. Protocol for Wheat (Triticum aestivum L.) Anther Culture. Doubled Haploid Production in Crop Plants, 59-64.
Salantur A., Yazar S., Dönmez E. ve Akar T., 2011. Kışlık ekmeklik buğday F2 popülasyonlarının anter kültüründe bitki rejenarasyonuna tepkisinin belirlenmesi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2011, 20 (1): 15-21.
Sarıer S.Y., 2010. Mısır Bitkisinde Anter Kültürü Olanakları Üzerine Araştırmalar. (Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s.56.
Şehirali, S. ve Özgen, M., 1998. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1059, Ders Kitabı: 310, s.261