Mercimek (Lens culinaris Medik.)'te Topraktan ve Yapraktan Fe ve Zn Mikro Element Uygulamasının Verim ve Tanede Mikro Besin Elementi İçeriğine Etkisi
Araştırmanın amacı; mercimekte topraktan ve yapraktan farklı dozlarda demir
sülfat ve çinko sülfat uygulamalarının verim ve tane mikro element içeriklerine
etkilerini araştırmak ve sonuçta en etkili demir ve çinko sülfat uygulama şekli
ve dozunu belirlemektir. Denemeler Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla
Bitkileri deneme alanında 2012-2013 ve 2013-2014 yıllarında kurulmuştur.
Araştırma denemeleri, rastgele bloklarda, bölünmüş parseller deneme desenine
göre üç yinelemeli kurulmuştur. Ana parsellere mikro element dozları ve alt
parsellere çeşitler yerleştirilmiştir. Hasat sonrasında, alt parsellerden
alınan mercimek tane örneklerinde demir ve çinko analizleri, Ege Üni. Ziraat
Fak., Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümünde yapılmıştır. Birinci yıl, üç
kırmızı mercimek çeşidi (Şakar, Fırat 87 ve Çağıl)'ne topraktan ve yapraktan
farklı dozlarda demir sülfat ve çinko sülfat uygulanmış ve bazı bitkisel
karakterler (çiçeklenme süresi, boy, biyolojik verim ve tane verimi) ve
tanelerde Fe ve Zn içeriklerine etkileri incelenmiştir. Birinci yıl denemeleri
sonucuna göre en etkili mikro element dozu ve uygulama şekli belirlenmiştir. Bu
uygulama, ikinci yıl altı çeşitte (Yerli Kırmızı, Tigris, Kafkas, Seyran 96,
Özbek ve Çiftçi) uygulanarak verim ve tanedeki mikro element içeriği üzerinde
etkileri incelenmiştir. Birinci yılsonunda, topraktan Fe ve Zn sülfat
uygulamasının, tane verimine ve tane mikro element içeriğine olumlu bir etkisi
saptanmamıştır. Kontrol uygulaması, mikro element uygulanan parsellere göre
daha yüksek değerler vermiştir. Demir sülfatın %0.37 dozunda yapraktan
uygulaması ise biyolojik verim, tane verimi ve tanelerde demir içeriğini
kontrole göre önemli şekilde arttırmıştır. Yapraktan farklı dozlarda çinko
sülfat uygulaması biyolojik verimi etkilememiş, %0.66 lık doz uygulaması tane
verimini kontrole göre arttırmıştır. Genelde düşük olan tohum Zn içeriği, fazla
farklı olmamakla birlikte, %0.66 doz seviyesinde diğerlerinden biraz fazla
çıkmıştır. Bu nedenle, demir ve çinko sülfat için yapraktan %0.30 dozunda uygulaması,
çok sayıda mercimek genotipinin gözden geçirilmesi için uygun görülmüştür.
2013-2014 yılında, yapraktan %0.30’luk demir sülfat ve çinko sülfat uygulaması
ile altı mercimek çeşidi verim ve tanede mikro element içerikleri yönünden
büyük farklılık göstermiştir.
The Effects of Soil and Foliage Applications of Fe and Zn on Yield and Seed Microelement Contents in Lentil (Lens culinaris Medik.)
The
objectives of this research were to
investigate the effects of soil and
foliage applications of iron and zinc sulfades on yield and seed microelement
contents in lentils, and to determine an efficient evaluation technique for
screening large number of lentil genotypes. The experiments were carried out in
an experimental area in the Faculty of Agriculture at Dicle University, in
Diyarbakır, Turkey, during the years of 2012-2013 and 2013-2014. The
experimental designs were randomized complete block with split-plot
organization and had three replications. The microelement doses were located in
main plots and lentil varieties in sub plots within main plots. Iron and zinc
analysis of the seed samples were conducted in the related laboratories of the
Soil Science and Plant Nutrition Department in the Faculty of Agriculture at
Agean University, in İzmir. Various doses of iron and zinc sulphades were
applied to soil and foliages of three red lentil varieties (Şakar, Fırat 87 and
Çağıl). Based on the results of the first year experiments, there was no any
positive effects of soil applications of iron and zinc sulphade on yield and
seed microelement contents. Soil microelement applications significantly
reduced these characters when compared to controls. However, in foliage
applications, yield and seed microelement contents became significantly higher
than the controls. Foliage application of 0.37% iron sulphade resulted in
significant increases in biological yield, seed yield and Fe content in the
seeds. But, foliage application of zinc sulphade did not cause any significant
effect yield although seed yield was higher than control in 0.66% dose level.
Mean zinc contents of seeds did not differ much from each other although it was
slightly higher in 0.66% than the others doses. As a results of these findings,
using foliar applicacation of 0.30% iron and zinc sulfade was selected as an
efficient screening technique for various lentil genotypes. In 2013-2014, this
technique was used to evaluate other six varieties (Yerli Kırmızı, Tigris,
Kafkas, Seyran-96, Özbek and Çiftçi). There was great variation among six
lentil cultivars for yield and seed microelement content.
___
- Bayraklı F, 1983. Toprak Verimliliği ve Bitki Besleme. O.M.Ü. Ziraat Fak. Yay. Ders Notları No: 2, Samsun
- Dawood, RA, Elfar IA, 1994. Response of organic and quality characteristics of lentil to foliar microelements. Assiut-Journal-Sciences, 25(3): 143-154
- Gangwar KS, Singh NP, 1994. Studies on zinc nutrient on lentil in relation to dry matter accumulation, yield and N, P uptake. Indian Journal of Pulse Research, 7: 133-353
- Khalil NA, Khalita R, 1991. Response of lentil (Lens culinaris Medic.) growth and yield to macro and micro nutrient application. Bulletin of Faculty of Agriculture, Unv. of Cairo, 42: 3, 701 Giza, Egypt
- Sadeghi SM, Noorhosseini SA, 2014. Evaluation of foliar application effects of Zn and Fe on yield and its components of lentil (Lens culinaris, Medik), Iran. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 4(2): 220-225
- Singh AK, Bhatt BP, 2013. Effect of Foliar application of zinc on growth and seed yeild of late – sown lentil (Lens culinaris). The Indilan Journal of Agricultural Sciences, 83(6): 622-626