Gülbahar ÇULHA, Hatice BOZOĞLU

Farklı Kültürel Uygulamalarla Yetiştirilen Amazon ve Sırma Börülce Çeşitlerinin Verim ve Verim Özellikleri

Börülce fasulye gibi kullanılabilme özelliğine sahip bir bitkidir ve olumsuz ekolojik şartlardan, özellikle çiçeklenme dönemindeki yüksek sıcaklıklardan ve kuraktan fasulyeden daha az etkilenmektedir. Ayrıca börülcenin zengin vegetatif aksam oluşturabilme yeteneği toprak korumada kullanılmaktadır. Karışık ekime girebilme ve özellikle çeltik ekili alanlarda münavebede kullanılabilme potansiyeli bu bitkinin bölgemizde de şansının olduğunu göstermektedir. Bu nedenlerle bölge şartlarımız için geliştirip 2010 yılında tescil ettirdiğimiz Sırma ve Amazon adlı kuru tane amaçlı börülce çeşitlerimizin çiftçilere tanıtılması ve tarımının yaygınlaştırılması için yetiştirme paketinin hazırlanması gerekmektedir. Bu çalışma, iki çeşidin uygun ekim zamanı ve bitki sıklığını ortaya koymak, bu faktörlerin bitkinin verim ve verim özelliklerine etkisini belirlemek üzere planlanmıştır. Denemeler 2 farklı çevrede (konvansiyonel ve organik), 2 çeşit (Amazon, Sırma), 2 ekim zamanı (erken ve geç ekim), 4 farklı sıra arası mesafesi (30, 45, 60, 75 cm) kullanılarak, 3 tekrarlamalı bölünen bölünmüş parseller deneme deseninde yürütülmüştür. Varyans analizi çevreler ayrı ayrı olacak şekilde yapılmıştır. Konvansiyonel uygulamanın yapıldığı Atakum’da tane verimine zaman, çeşit, sıra arasının, organik tarımın uygulandığı Bafra’da zaman, sıra arası ve zaman x sıra arası interaksiyonunun etkisi olduğu tespit edilmiştir. Erken ekimde verimin her iki çevrede de daha yüksek olduğu, sıra arası daraldıkça bitkide tane veriminin azaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Börülce, ekim zamanı

Seed Yield and It’s Components of Amazon and Sırma Cowpea Varieties that are Grown with Different Cultivatons

Cowpea which can be used and consumed as bean is a legume plant. It is affected less than beans in the unfavorable ecological conditions and particulary the high temperatures and drought during flowering period. Otherwise it has got the ability to produce rich vegetative material therefore it is used in soil conservation. Cowpea can be sown in intercropping system and particulary at area which is sown rice it can be attended crop rotation. These show that cowpea has got a chance to grown in our region. Amazon and Sırma varieties were developed for our region conditions and were registered in 2010. The cultivation package of these varieties and should be prepared for the promotion of agriculture and introduced to farmer. This study were planned to determine the appropriate sowing time and plant density of two varieties and the effects of the seed yield and yield characteristics of these factors. The experiments were established on two enviroment (conventional and organic) split split plot desing with 3 replication at two varieties (Amazon, Sırma), two sowing time (early, late), four row space (30, 45, 60, 75 cm). Analysis of variance was done to separate on the environments. The effect of sowing time, variety, row spacing on the seed yield in Atakum that was made conventional agriculture; sowing time, row spacing and timexrow spacing interaction in Bafra that was made organic agriculture were significant as statistically. The highest seed yield per plant was obtained from early sowing time both enviroments. Narrow row spaces effected seed yield per plant negatively.

Keywords:

Cowpea, sowing time,

PDF

___

Akdağ C., 1995. Sıra aralıklarının Tokat-Kazova şartlarında börülce (Vigna sinensis (L.) Savi)’nin verim ve verim unsurlarına etkileri. Gaziosmanpaşa Üni. Ziraat Fak. Dergisi, 12(1): 141-146
Akdağ C., Gül K. ve Düzdemir O., 1998. Börülcenin (Vigna sinensis (L.) ENDL) Tokat-Kazova şartlarına adaptasyonu ve uygun ekim zamanının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üni., Ziraat Fak. Dergisi, 343-357
Bahçeci B. ve Engin M., 1989. İki börülce bitkisinde farklı ekim sıklığının bazı bitkisel ve tarımsal özelliklere etkisi üzerinde bir araştırma. Çukurova Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3): 21-28
Bozoğlu H. ve Gülümser A., 1995. Samsun ilinde börülce yetiştirilebilme olanakları. Karadeniz Bölgesi Tarımının Geliştirilme-sinde Yeni Teknikler Kongresi, 10-11 Ocak 1995, Samsun, Bildiri Kitabı: 349-353
Bozoğlu H. ve Pekşen E., 2009. Kuru tane amaçlı tescile aday börülce (Vigna unguiculata L.) hatlarının bazı özellikleri. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009, Hatay, s:343-346
Ceylan A. ve Sepetoğlu H., 1983. Börülcede (Vigna sinensis Endl.) çeşit-ekim zamanı üzerine araştırma. Ege Üni. Ziraat Fak. Dergisi, 20(1): 25-40
Erman M. ve Çığ F., 2009. Farklı bitki sıklığı uygulamalarının börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp.)’de verim ve verim öğelerine etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi-Poster Bildiriler, 669-672
FAO 2012. www.fao.org
Gülümser A., Tosun F. ve Bozoğlu H., 1989. Samsun ekolojik koşullarında börülce yetiştirilmesi üzerinde araştırmalar. Ondokuz Mayıs Üni. Ziraat Fak. Dergisi 4(1-2): 49-65
Hall A.E., 2004. Breeding for adaptation to drought and heat in cowpea. European Journal of Agronomy, 21(4): 447-454
Hall A.E., Cisse N., Thiaw S., Elawad H.O.A., Ehlers J., Ismail A.M., Fery R.L., Roberts A., Kitch L.W., Murdock K.L., Boukar O., Phillips R.D. and McWatters K.H., 2003. Development of cowpea cultivars and germplasm by the bean/cowpea crsp. research highlights of the bean/cowpea collaborative research support program, 1981 – 2002. Field Crops Research, 82(2-3): 103-134
Mali O.P. and Mali A.L., 1991. Responce of promising cowpea (Vigna unguiculata L.) genotypes to row spacing and phosphate levels. Indian J. Agricultural Science, 61(9): 672-673
Özturan Y., 2003. Börülce (Vigna unguiculata (L.)Walp.)’de bitki sıklığı ve azotlu gübrelemenin verim ve verim öğelerine etkisi. Ziraat Fak. Dergisi, 19(3): 41-49
Şehirali S., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. IV.Börülce. Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ziraat İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara
Sert H., 2011. Hatay İli Ekolojik Şartlarında Börülce (Vigna sinensis (L.) Savi) Çeşitlerinin Tane Verimi ve Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerine Farklı Bitki Sıklıklarının Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, 45s
Sing B.B., Chambliss O.L. and Sharma B., 1997. Recent advances in cowpea breeding advances in cowpea research. IITA, JIRCAS.
Ünlü H., 2004. Börülce ( Vigna unguiculata (L.) Walp.) çesitlerinde farklı ekim zamanlarının sulu ve kurak koşullarda verim ve kalite özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.