PİERRE DÉSİRÉ GUİLLEMET’NİN İLK ÖZEL RESİM ATÖLYESİ VE OSMANLI DEVLETİ’NDE SANAT EĞİTİMİNE KATKISI

Avrupa ile 18. yy ortalarında kurulan yakın ilişkilerin yansımaları sadece askerî alanla sınırlı kalmaz. Geleneksel resim sanatımızı derinden etkileyecek yenilikleri de peşin sıra ülkeye taşır. Saray serressamlığı (başressamlık) görevine getirilen Avrupalı sanatçıların beğeni toplayan yağlı boya kompozisyonları, Saray’ın minyatür merkezli resim sanatı anlayışında değişime neden olur. Artık Levnî (?-1732) ve Abdullah Buharî (18. yy) gibi ünlü minyatürcülerin yerini, yağlı boya ustası Stanisław Chlebowski (1835-1884) ve Pierre Désiré Guillemet (1827- 1878) gibi yabancı ressamlar almaya başlar. Osmanlı Devleti padişahları 1830 yılı başından itibaren sanat, topçuluk, kimya ve hukuk gibi değişik alanlarda öğrencileri Avrupa’ya eğitime gönderir. Bu dönemde öne çıkan padişah Sultan Abdülaziz’dir (1864-1876). Hem saray hem de saray dışı resim sanatının güçlü ve yaygın etkinlik alanı bulduğu yıllardır. 1871 yılında resim eğitimini tamamlayıp yurda dönen (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın (1841-1907), İstanbul’da 1873 yılı Nisan’ında gerçekleştirdiği ilk resim sergisi bu oluşumun ilk meyvesi olarak düşünülebilir. (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın umuma açık olan resim sergisi, Saray dışında bir sanat ortamı yaratılmasına öncülük eder.Aynı zaman diliminde ülkemize yerleşerek, kendi sanatını maddî kazanca dönüştürmek isteyen yabancı sanatkârlar da eksik değildir. Sultan Abdülaziz’in başressamı Pierre Désiré Guillemet’nin İstanbul’da bir resim akademisi açması bu dönemdedir. Toplumun beğeni ve ilgisini kazanan bu ilk özel atölyeyi Türk sanatçıların açtığı resim atölyeleri takip edecektir. Yerli ve yabancı sanatçılar tarafından işletilen bu ilk resim atölyeleri, 1883 Mart’ında açılacak olan Sanayi-i Nefise Mektebi’ne kadar İstanbullu sanatseverlerin uyanan resim yapma arzusuna cevap vermeye çalışır. Bu bağlamda Osmanlı Devleti’ndeki ilk özel resim atölyelerinin eğitim şekli, eğitim programları, güzel sanatlar eğitimine katkısı, bilimsel ve yeni veriler ışığında irdelenmesi son derece önemlidir

The First Private Atelier of Pierre Désiré Guillemet and Contribution to Art Education in Ottoman Empire

The close affiliations with Europe in the middle of 18th century were not limited in military field. The innovations which were going to influence our traditional painting art were also brought to the country. European artist, whose oil painting compositions were well liked, were appointed as Palace head painters; and they have caused a change on the miniature oriented painting art mentality of the Palace. Foreign oil painting masters such as Stanisław Chlebowski (1835-1884) and Pierre Désiré Guillemet (1827-1878) have taken the places of famous miniature masters such as Levnî (?-1732) and Abdullah Buharî (18th Century). The Ottoman Sultans were sending students to Europe for education in various fields such as art, gunnery, chemistry and law since the beginning of 1830. The prominent sultan of this period is Sultan Abdülaziz (1864-1876). These were the years when painting art, of both the palace and out of palace, had a strong and prevalent influence environment. Ahmet Ali Pasha’s, who has returned to home after completing his education in 1871, has held his first exhibition in April 1873 in İstanbul, and this could be counted as the first product of this formation. This exhibition was also held by Ahmet Ali Pasha and was open for public; this also pioneered for creating an art environment out of palace. There were also foreign artist living in our country, who wanted to have some income from their art. The head painter of Sultan Abdülaziz, Pierre Désiré Guillemet, has opened a painting academy in İstanbul during this period. This first atelier which has gained the liking and interest of the public was followed by the ateliers of Turkish artists. These first ateliers of both domestic and foreign artists have tried to answer the public desire for painting of İstanbul people until March 1883, the establishing of Sanayi-i Nefise Mektebi (School of Fine Arts). In this sense, with new data gained, a scientific scrutinization of the education styles, programs and their contribution to the fine art of the first private painting ateliers in Ottoman Empire, carries a high importance

PDF

___

YETİK, Sami (1940). Ressamlarımız, Marifet Basımevi, İstanbul.
THALASSO, Adolphe (1997). L’Art Ottoman Les Peintres De Turquie, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
THALASSO, Adolphe (1910). Turkische Kunst, Beckman, Berlin.
TERZİ, İhsan (1988). Mehmed Esad’ın Mir’at-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun ve Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye Adlı Eserlerine Göre 19. Yüzyıl Türk Resmi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
ŞİŞMAN, Adnan (2004). Tanzimat Döneminde Fransa’ya Gönderilen Osmanlı Öğrencileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
ŞEHABEDDİN (1924f). Türk Ressamları: Yusuf Ziya Paşa, Millî Mecmua, Sy. 18, ss. 284- 286.
ŞEHABEDDİN (1924e). Türk Ressamları: Hüsnü Yusuf Bey, Milli Mecmua, Sy. 17, ss. 268- 270.
ŞEHABEDDİN (1924d). Türk Ressamları: Ahmed Ali Paşa, Milli Mecmua, Sy. 15, ss. 236- 238.
ŞEHABEDDİN 1924c). Türk Ressamları: Tevfik Bey, Milli Mecmua, Sy. 13, ss. 205.
ŞEHABEDDİN (1924b). Türk Ressamları: İbrahim Paşa, Milli Mecmua, Sy. 12, ss. 184-185.
ŞEHABEDDİN (1924a). Türk Ressamları: Süleyman Seyyid, Milli Mecmua, Sy. 7, ss. 106- 108.
SİNANLAR, Seza (2008). Pera’da Resim Üretimi Ortamı, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul.
RENDA, Günsel, İNANKUR, Zeynep (2010). İmparatorluktan Portreler, 3. Baskı, MAS Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
ÖZYİĞİT, Halil (2016). (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın Düzenlediği İlk Sergiler ve Türk Resmine Katkıları, Mehmet Surur Çelepi (Ed.), Prof. Dr. İsmail Çetişli Hatıra Kitabı içinde (ss. 344- 356), Akçağ Yayınları, Ankara.
MEHMED ESAD (1312). Mi’rat-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun, Karabet Matbaası, İstanbul.
MEHMED ESAD (1310). Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye, Şirket-i Mürettebiye Matbaası, İstanbul.
HALİL EDHEM (1924). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu, Matba-i Amire, İstanbul.
ELDEM, Edhem (2010). Osman Hamdi Bey Sözlüğü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul.
EDHEM, Halil (1970). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu (Çev. Gültekin Elibal), Milliyet Yayın Ltd. Şti. Yayınları, İstanbul.
Anonim, (23 Muharrem 1293/7 Şubat 1291/19 Şubat 1876). Basiret.
Anonim, “Resim”, (16 Muharrem 1293/31 Kanun II 1291/12 Şubat 1876). Basiret.
Anonim, “Sanayi-i Nefise”, (6 Şaban 1291/15 Eylül 1290/18 Eylül 1874). Basiret.
Anonim, (1 Rebî-ül-evvel 1290/16 Nisan 1289/28 Nisan 1873). Basiret.